Χάρτης της Αρκτικής, όπου η υποχώρηση των πάγων ανοίγει νέα πεδία δράσης για το πολυεθνικό κεφάλαιο και οξύνει τους ανταγωνισμούς
Τα ενεργειακά κοιτάσματα (και) της Αρκτικής αποτελούν μήλον της Εριδος ισχυρών καπιταλιστικών κρατών. Ορισμένες εξελίξεις, απ' αυτές που δεν τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας, συνηγορούν πως το παιχνίδι και στην Αρκτική αρχίζει να «χοντραίνει». Κάθε χρόνο τέτοια εποχή συνέρχεται το Αρκτικό Συμβούλιο (φέτος σε μια μικρή πόλη της Βόρειας Σουηδίας) που αποτελείται από εκπροσώπους των ΗΠΑ, Καναδά, Σουηδίας, Νορβηγίας, Φινλανδίας, Δανίας, Ισλανδίας, Ρωσίας. Οι συνεδριάσεις του, μακριά απ' τα φώτα της δημοσιότητας ως σήμερα, υποτίθεται πως επικέντρωναν στο περιβάλλον, στη ναυτιλία και την από κοινού έρευνα των χωρών αυτών.
Φέτος, όμως, το Συμβούλιο είχε να ασχοληθεί με σοβαρότερα ζητήματα, με τις αιτήσεις χωρών, όπως η Κίνα, η Ιαπωνία, η Ινδία, η Σιγκαπούρη αλλά και της ΕΕ, να αποκτήσουν την ιδιότητα του παρατηρητή σε αυτό. Η απόφασή του ήταν θετική, παρότι κανείς απ' τους αιτούντες δεν συνορεύει με την Αρκτική, όλοι τους όμως έχουν βάλει στο μάτι τα κοιτάσματα ενέργειας που υπάρχουν εκεί και όχι μόνο. Η απόφαση προκάλεσε έκπληξη σε όσους πίστευαν ως σήμερα ότι στόχος του Συμβουλίου είναι η υπεράσπιση του περιβάλλοντος και των ...δικαιωμάτων των ιθαγενών.
Ιδιαίτερα για την περίπτωση της Κίνας, έγινε πολλή συζήτηση, καθώς με το λιώσιμο των πάγων η Αρκτική έχει να της προσφέρει και νέες ναυτιλιακές γραμμές (το βορειοανατολικό πέρασμα, για το οποίο ερίζουν Ρωσία - Κίνα, θα μπορούσε να μειώσει το χρόνο αποστολής των προϊόντων απ' την Κίνα στην ΕΕ κατά 30 - 40%!), πέραν των δυνατοτήτων εξόρυξης. Μάλιστα, αμερικανικές γεωλογικές έρευνες εκτιμούν ότι περίπου 22% των άγνωστων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, παγκοσμίως, βρίσκονται στον Αρκτικό Κύκλο.
Η ευρωενωσιακή αλεπού στο παζάρι
Εναν περίπου χρόνο πριν, τον Ιούνη του 2012, η Κομισιόν και η εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Κ. Αστον, σε ανακοίνωσή τους προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ανέφεραν μεταξύ άλλων για την «ανάπτυξη μιας πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Αρκτική Περιοχή»: «Καθώς η κλιματική αλλαγή και η οικονομική ανάπτυξη επιταχύνονται στην Αρκτική Περιοχή, η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι σκόπιμο να ενισχύσει τη συστράτευσή της με τους εταίρους της στην Αρκτική με σκοπό την από κοινού αντιμετώπιση της πρόκλησης την οποία συνιστά η διαφύλαξη του περιβάλλοντος, με ταυτόχρονη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης στην Αρκτική Περιοχή».
Οπως, όμως, γίνεται καθαρό στη συνέχεια της ανακοίνωσης, η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί απλά και μόνο το άλλοθι για να πατήσει πόδι στην Αρκτική η ΕΕ και να διεκδικήσει για λογαριασμό των μονοπωλίων της μερίδιο του πλούτου.
Συνεχίζει σε άλλο σημείο η ανακοίνωση: «Πουθενά η κλιματική αλλαγή δεν είναι τόσο εμφανής όσο στην Αρκτική, η οποία αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας, αλλά ευάλωτο στοιχείο του περιβάλλοντος του πλανήτη μας και του κλιματικού συστήματος. Στην παρούσα κοινή ανακοίνωση της Επιτροπής και της Υπατης Εκπροσώπου αναπτύσσονται τα επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ της ενίσχυσης της ενασχόλησης της ΕΕ με τις υποθέσεις που άπτονται της Αρκτικής.
Εχει προηγηθεί η υποβολή αίτησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξ ονόματος της ΕΕ για τη συμμετοχή της με την ιδιότητα του μόνιμου παρατηρητή στο Αρκτικό Συμβούλιο, την οποία έχουν συνυπογράψει η αντιπρόεδρος Αστον και η επίτροπος Δαμανάκη (...) Η ΕΕ έχει καθιερωθεί ως βασικός υπέρμαχος της Αρκτικής Περιοχής (...) Είναι γεγονός ότι η ταχύτητα των αλλαγών στην Αρκτική αποτελεί έναν σοβαρό παράγοντα ο οποίος υπαγορεύει τη δέσμευση της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής (...)
Το μεταβαλλόμενο τοπίο της Αρκτικής καθιστά πλέον δυνατή τη χρήση νέων διόδων μεταφοράς και την εκμετάλλευση τόσο των φυσικών όσο και των ορυκτών πόρων. Η εξέλιξη αυτή θα ωφελήσει μεν την περιφερειακή και την παγκόσμια οικονομία, αλλά θα έχει επίσης αντίκτυπο στο εύθραυστο περιβάλλον της Αρκτικής σε περίπτωση που δεν συνοδευθεί από προσεκτικότερη διαχείριση».
Και προχωράει στο παρασύνθημα: «Σύμφωνα με το Ιδρυμα Γεωλογικών Ερευνών (Geological Survey) των ΗΠΑ (2009), στην Αρκτική βρίσκεται το 13% των μη ανακαλυφθέντων κοιτασμάτων πετρελαίου και το 30% των μη ανακαλυφθέντων κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Η ναυτιλιακή οδός των Βορείων Θαλασσών, η οποία εκτείνεται από την Ευρώπη έως την Ασία, θα μπορούσε να συντομεύσει κατά ένα τρίτο περίπου τον χρόνο που χρειάζονται τα φορτηγά πλοία για να πλεύσουν μεταξύ Ειρηνικού και Ατλαντικού.
Παραδείγματος χάρη, το δρομολόγιο Γιοκοχάμα-Λονδίνο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ καλύπτει απόσταση 11.447 ναυτικών μιλίων, ενώ μέσω της ναυτιλιακής οδού των Βορείων Θαλασσών θα συντομευόταν σε 7.474 ναυτικά μίλια περίπου. Το 88% της συνολικής παραγωγής σιδηρομεταλλεύματος της ΕΕ προέρχεται από την περιοχή του Μπάρεντς».
«Ατζέντα 2020» και στην Αρκτική
«Η Αρκτική είναι μια περιοχή με αυξανόμενη στρατηγική σπουδαιότητα» αποφαίνονται και συνεπώς «η Ευρωπαϊκή Ενωση καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο». Σε ποια κατεύθυνση; Απαντούν: «Εχουν πλέον ωριμάσει οι συνθήκες για τον ακριβέστερο προσδιορισμό της πολιτικής την οποία η ΕΕ ακολουθεί σε σχέση με την εν λόγω περιοχή, για την υιοθέτηση σφαιρικότερης προσέγγισης και για τη σύνδεσή της με την "Ατζέντα για την Ευρώπη του 2020", η οποία αποσκοπεί σε μια έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη».
Το πώς θα πατήσει πόδι στην Αρκτική είναι δεδομένο: Ευρώ με τη σέσουλα, εκατομμύρια για να εδραιώσει τα συμφέροντα των μονοπωλίων της εκεί, χειραγωγώντας και τους τοπικούς πληθυσμούς.
«Η Αρκτική είναι πηγή προκλήσεων, αλλά και ευκαιριών, που θα έχουν σοβαρές συνέπειες για τη ζωή των μελλοντικών γενεών Ευρωπαίων πολιτών. Αυτές οι προκλήσεις και ευκαιρίες συνοδεύονται από ευθύνες. Η ΕΕ πιστεύει ότι οφείλει να συμβάλει με υπευθυνότητα στις υποθέσεις της Αρκτικής, μέσω των χρηματοδοτικών της προγραμμάτων, καθώς και με την προώθηση της ασφαλούς και αειφόρου διαχείρισης και χρησιμοποίησης των πόρων στην περιοχή», λέει η Κομισιόν.
Δεν κρύβουν λόγια, ομολογούν ότι «κατά τα τελευταία έτη, οι μηχανισμοί περιφερειακής χρηματοδότησης της ΕΕ, καθώς και άλλα προγράμματα και συμφωνίες συνεργασίας έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις στην ανάπτυξη της Αρκτικής Περιοχής» και με στόχο «τη διασφάλιση πρόσβασης σε πρώτες ύλες, μεταξύ άλλων μέσω στρατηγικών εταιρικών σχέσεων».
Προσθέτουν πως «η ΕΕ θα διερευνήσει κατάλληλους τρόπους προκειμένου να διασφαλισθεί ότι οι εκπρόσωποι των αυτοχθόνων πληθυσμών της Αρκτικής ενημερώνονται και έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τις πολιτικές της ΕΕ που έχουν συνέπειες γι' αυτούς».
Και ο πλέον κατάλληλος τρόπος για να βάλουν στο χέρι τους τοπικούς πληθυσμούς είναι το χρήμα: «Η ΕΕ παρέχει οικονομική στήριξη σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται για ζητήματα αυτοχθόνων», στις γνωστές και μη εξαιρετέες δηλαδή ΜΚΟ. Στο ίδιο πλαίσιο διοργανώνει διάφορες πρωτοβουλίες τάχα διαλόγου. Ταυτόχρονα, «χορηγεί σημαντικό ποσό χρηματοδότησης μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών σε αυτόχθονες ομάδες και τοπικούς πληθυσμούς».
Πολύ σημαντικό ποσό: «Στο πλαίσιο των προγραμμάτων χρηματοδότησης της περιόδου συγχρηματοδοτήσεων 2007-2013 προβλέπεται η διάθεση ποσού συνολικού ύψους 1,14 δισ. ευρώ, ή 1,98 δισ. ευρώ αν συνυπολογισθεί η συγχρηματοδότηση των κρατών - μελών της ΕΕ». Προγράμματα όπως «στήριξης των Σάμι (Λαπώνων)», «ενίσχυσης της ελκυστικότητας και ανταγωνιστικότητας των πιο βόρειων περιοχών της Φινλανδίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας», «βοήθειας απομακρυσμένων κοινοτήτων της Βόρειας Ευρώπης να αναπτύξουν το οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό δυναμικό τους», «διακρατικό πρόγραμμα για την περιοχή της Βαλτικής για τη σύνδεση της Βόρειας Σκανδιναβίας και της Θάλασσας του Μπάρεντς με τις τελικές αγορές της περιοχής της Βαλτικής και της Κεντρικής Ευρώπης».
Και ο κατάλογος με τα προγράμματα και το χρήμα που κατευθύνεται σ' αυτά δεν έχει τέλος: «Πρόγραμμα Kolarctic είναι ένα από τα 13 διασυνοριακά προγράμματα συνεργασίας που σήμερα χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης (ENPI) και του ΕΤΠΑ», «στο υποαρκτικό τμήμα της περιοχής του Μπάρεντς, ένα ακόμη διασυνοριακό πρόγραμμα συνεργασίας (πρόγραμμα Karelia) υλοποιείται», «στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης της Βόρειας Διάστασης για τη δημόσια υγεία και την κοινωνική ευημερία (NDPHS), εκπονήθηκε πρόγραμμα εργασίας για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, την καταπολέμηση της εξάρτησης και την προώθηση της ανάπτυξης των παιδιών και της κοινοτικής υγείας μεταξύ των αυτοχθόνων πληθυσμών»...
Αναζητούν συμμάχους
Τις «προσπάθειες» της ΕΕ συμπληρώνουν τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για έρευνα στην Αρκτική, οι προσπάθειες στα κράτη της Αρκτικής για την «ενημέρωση των κυβερνήσεων και του κοινού σχετικά με τη συναφή πολιτική της ΕΕ». Προσπάθειες όπως αυτή που ξεδιπλώνεται στη Γροιλανδία: «Η τρέχουσα εταιρική σχέση επιτρέπει τον διάλογο επί θεμάτων πολιτικής σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος πέραν της στοχοθετημένης χρηματοδοτικής βοήθειας, όπως είναι η έρευνα, οι πρώτες ύλες και η ενέργεια. Κατά την περίοδο 2007-2013, η Γροιλανδία θα λαμβάνει από την ΕΕ χρηματοδοτική βοήθεια ύψους 25 εκατ. ευρώ ετησίως σε τιμές του 2006 (...) Η εταιρική σχέση ΕΕ - Γροιλανδίας συμπληρώνει τη συμφωνία αλιευτικής σύμπραξης (ΣΑΣ) ΕΕ - Γροιλανδίας και προσδιορίζει τη χρηματοδοτική συνεισφορά της ΕΕ υπέρ της ανάπτυξης σε άλλους τομείς πέραν της αλιείας (...) Τον Φεβρουάριο του 2012 μονογραφήθηκε επιτυχώς ένα νέο πρωτόκολλο τριετούς διάρκειας ισχύος. Σύμφωνα με τους όρους του νέου πρωτοκόλλου, η ΕΕ θα παρέχει ετησίως στη Γροιλανδία χρηματοδοτική συνεισφορά μέγιστου ύψους 17,8 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της τομεακής στήριξης. Το 2010, ο ΕΟΧ και η Γροιλανδία υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης (...) Τον Ιανουάριο του 2012, ο ΕΟΧ και το γροιλανδικό υπουργείο Υγείας υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας που καλύπτει ζητήματα περιβάλλοντος και υγείας»...
Ο πόλεμος για την οικονομική εκμετάλλευση της Αρκτικής κορυφώνεται και ο φερετζές της «περιβαλλοντικής προστασίας» πέφτει. Τα μονοπώλια ακονίζουν τα μαχαίρια τους και κανείς δε φαίνεται διατεθειμένος να παραχωρήσει στους άλλους τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονται στην περιοχή.
Πηγή:- “Ριζοσπάστης”
