MAΡΓΚΟ ΜΠΕΝΑΣΕΡΑΦ
Αράγια
Η Μαργκό Μπενασεράφ - πιονιέρικη γυναικεία φιγούρα πίσω από την κινηματογραφική μηχανή - γεννήθηκε το 1926 στο Καράκας της Βενεζουέλας και σπούδασε κινηματογράφο στο Παρίσι στην θρυλική IDHEC. Εγινε γνωστή χάρη σε δυο της ντοκιμαντέρ. «Αρμάντο Ραβερόν» (1952) το πρώτο, αφιερωμένο στον ομώνυμο Βενεζουελάνο ζωγράφο, και «Αράγια» (1959) το δεύτερο, για τη σκληρή καθημερινότητα ανθρώπων και ζώων που συμβιώνουν για να επιβιώσουν στους φεουδαρχικούς βάλτους των αλυκών Αράγια, στα βόρεια της χώρας.
Σημαντικό για την ιστορία του κινηματογράφου το ντοκιμαντέρ «Αράγια, η κόλαση του αλατιού». Νωπογραφία μεγάλων διαστάσεων, πλήθος γυναίκες και άνδρες δουλεύουν ασταμάτητα. Αυτοί συνιστούν το αντικείμενο της ταινίας της Μπενασεράφ, που συνθέτει ποιητικά το πορτρέτο μιας μέρας από τη ζωή τριών οικογενειών που ζουν και δουλεύουν εκεί, κατά το φεουδαρχικό μοντέλο εργασίας, όπου όλοι υπακούν στον έναν και οι στόχοι παραγωγής δεν τους αφορούν. Οι άνθρωποι που πάνω τους εστιάζει ο φακός δεν είναι «ρόλοι» και η εικόνα τους δεν έχει κανενός άλλου είδους αξία. Βέβαια, η συμπάθεια για την κατάσταση των εργατών είναι αυθεντική... Ομως η ασπρόμαυρη εικόνα ωραιοποιεί τα ιδρωμένα μπούστα των εργατών και η ακραία εκμετάλλευση - θεματική συγγενής του ιταλικού νεορεαλισμού - φιλτραρισμένη μέσα από την εικόνα της ομορφιάς μεταμορφώνει την άθλια πραγματικότητα. Μέσω αυτής της διαδρομής η σκηνοθέτης αναφέρεται «μεταφορικά» στην εκμετάλλευση του εργάτη, κάτι που αντανακλά τη διανοητική απόσταση ενός δημιουργού που βλέπει τον κόσμο χωρίς να συμπεριλαμβάνει τον εαυτό του σ' αυτόν. Ισχυρή αντίληψη η παραπάνω στην τέχνη γενικότερα και το σινεμά ειδικότερα... Η έκβαση της ιστορίας έρχεται με την άφιξη των μηχανών που αντικαθιστούν τη χειρωνακτική εργασία, χωρίς όμως να αλλάξουν καθόλου την κοινωνική κατάσταση των εργατών. Από τη σκηνοθεσία απορρέουν ερωτήματα ηθικής τάξης, πώς μπορεί κανείς να κινηματογραφεί τη μιζέρια για να υπηρετήσει ένα στόχο, όποιος κι αν είναι αυτός. Την ίδια δεκαετία βέβαια, το βραζιλιάνικο «cinema novo» έδινε στο ερώτημα απαντήσεις αξιόλογες και δεσμευτικές ενώπιον της κοινωνίας.
Το «Αράγια» έλαβε στις Κάννες το 1959 το βραβείο των κριτικών και η Μπενασεράφ συμμετείχε ενεργά στο στήσιμο κινηματογραφίας στη Βενεζουέλα. Υπήρξε από τις ιδρύτριες της Εθνικής Ταινιοθήκης (1966) την οποία και διεύθυνε για τρία συνεχή χρόνια...
Παραγωγή: «Araya», Βενεζουέλα, Γαλλία (1959).
ΜΠΕΝΤ ΧΑΜΕΡ
1001 Γραμμάρια
Αξιοπρόσεχτη η ιδέα της ταινίας ... Το «χιλιόγραμμο» ή κιλό συνιστά πρότυπο μονάδας μέτρησης και αναφοράς για αντικείμενα με υλική υπόσταση... Είναι όμως μετρήσιμα, και με ποιο μέτρο, οι αξίες, τα συναισθήματα, η ανθρωπιά, οι απογοητεύσεις, ο έρωτας... ή ακόμα η ίδια η ύπαρξη; Το βάρος τους αλλοιώνεται ή όχι σε συνθήκες ψύχους, ζέστης, μοναξιάς ή ευτυχίας; αναρωτιέται το τρυφερό, κομψό και οπτικά ευρηματικό, αλλά επιδερμικά μονότονο, νορβηγικό υπαρξιακό παραμύθι που όσο ξετυλίγεται τόσο μοιάζει με κακή γαλλική ρομαντική κωμωδία και, δυστυχώς, δε ζυγίζει και τόσο πολύ...
Με τους: Ανε Νταλ Τορπ, Στάιν Βίνγκε, Λοράντ Στοκέρ κ.ά.
Παραγωγή: «1001 Gram», Νορβηγία, Γερμανία, (2014).
ΞΑΒΙΕ ΝΤΟΛΑΝ
Mommy
Ο γεννημένος το 1989 στο Κεμπέκ του Καναδά Ξαβιέ Ντολάν, μοναδική μηχανή παραγωγής ασυνήθιστων σουξέ και αγαπημένος των κινηματογραφικών φεστιβάλ, επιστρέφει στην επικαιρότητα με την πέμπτη του ταινία, ένα σπαραχτικό δράμα πάνω στις σχέσεις μάνας και γιου. Το θέμα μηδέν, δεν έχει ουσία, δεν έχει βάρος παρά μόνο εξωτερικά χαρακτηριστικά. Ετσι το επιτηδευμένα καβγατζίδικο σενάριο καταναλώνεται στην ακατάσχετη μονομαχία ανάμεσα σε δυο πρόσωπα που αλληλοδοκιμάζουν τις αντοχές τους με ενέργεια τέτοια, που σμπαραλιάζει τα νεύρα... Ισως, σαν τους ήρωές του και ο Ντολάν δοκιμάζει τις αντοχές του κοινού, όταν εναλλάσσει τους ανταγωνισμούς με τη συνέργεια, το χωρισμό, τον αποκλεισμό με την ένωση, την ευφορία με τη μελαγχολία ή ακόμα, όταν κουρδίζει την ένταση στα όρια της υστερίας με τη βοήθεια του κλειστοφοβικά τετραγωνισμένου φορμά της εικόνας, προκαλώντας καθαρή ίσως συγκίνηση, αλλά χωρίς νόημα και σημασία. Η ταινία δεν είναι κακοφτιαγμένη αλλά η κουραστικά μελοδραματική της επιμονή ροκανίζει το όλο οικοδόμημα. Τα όποια κοινωνιολογικά της συστατικά, δε, διαλύονται στον ανεμοστρόβιλο των χωρίς βαρύτητα εικόνων του «παιδιού θαύματος»...
Στην ταινία «Mommy» παρακολουθούμε κύρια την εκδοχή της μητέρας για το πώς είναι να ζεις με έναν έφηβο που πάσχει από υπερκινητικότητα και δεν ελέγχει την επιθετικότητά του. Ο γιος Στιβ μοιάζει με κινούμενο βαρέλι γεμάτο πυρίτιδα έτοιμο ανά πάσα στιγμή να εκραγεί. Η μητέρα Ντιαν (συμπεριφορά λούμπεν και εμφάνιση γελοία «φτηνιάρικη»), τον έβαλε σε ίδρυμα μετά τον θάνατο του πατέρα, τώρα όμως, είναι υποχρεωμένη να τον πάρει πίσω. Οι σκηνές έναρξης αποδίδουν τέλεια το χαρακτήρα της Ντιαν, η υπερβολή είναι τόσο έντονη που παραπέμπει σε παρωδία. Στη βάση του δράματος υπάρχει ο υποθετικός (;) νόμος S-14 σύμφωνα με τον οποίο, ένας γονιός δικαιούται να «εγκαταλείψει» το παιδί του εάν ο ίδιος αισθάνεται ότι δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα. Η περίπτωση Ντολάν, που συνήθως βρίσκεται στην κόψη γοητείας και ενόχλησης διαιρώντας το κοινό, στην περίπτωση της «Mommy» αφήνει την ιστορία να κυλά - χωρίς ουσιαστικό λόγο - για κάτι λιγότερο από δυόμισι ώρες... Βέβαια, πολύ νωρίς στο ξεδίπλωμα της ιστορίας, ενσωματώνεται στην οικογενειακή εικόνα της Ντιαν και του Στιβ, η μυστηριώδης γειτόνισσα που κεκεδίζει και μετουσιώνεται σε παράγοντα εξισορρόπησης καταστάσεων και σχέσεων. Ολες οι ταινίες του Ντολάν σφύζουν από αποξένωση και αλλοτρίωση, από την πεποίθηση του «ήρωα» ότι δεν χωρά στην κοινωνικά αποδεκτή εικόνα, από την παραδοχή ότι το να ακολουθήσει κανείς το δικό του δρόμο, πονάει... Στις ταινίες του, ο Ντολάν έχει το κουράγιο να μη χρυσώνει το χάπι.
Η ταινία, πάντως, ανήκει σε κείνο το είδος που καταναλώνεται επιτόπου, μέσα στην αίθουσα ενώ το «delete» λειτουργεί αυτόματα φθάνοντας στην έξοδο...
Με τους: Αν Ντορβάλ, Αντουάν - Ολιβιέ Πιλόν και Σουζάν Κλεμάν.
Παραγωγή: Καναδάς (2014)
Βρέχει καλές ταινίες
Λίγες οι πρεμιέρες, συγκριτικά με προγενέστερες βδομάδες, και τίποτα σπουδαίο. Πολύς τενεκές στην αμερικανική ταινία επιστημονικής φαντασίας «Οι Εκδικητές: H Εποχή του Ούλτρον» (3D) - «Avengers: Age of Ultron» - (2015) του Τζος Γουέντον. Η Μαρβέλ, λογικά, ως εταιρεία παραγωγής, επιθυμεί να μαγνητίζει τις μάζες διασκεδάζοντάς τες. Τα τελευταία δεκαπέντε, τουλάχιστον, χρόνια ασχολείται με την κινηματογραφική αναγέννηση παλιών σούπερ ηρώων. Εδώ λειτουργεί με προσθετική λογική. Θέλει όλους τους ήρωές της (Αϊρον Μαν, Κάπτεν Αμέρικα, Θορ, Χαλκ και κόμπανι) παρόντες στην τρισδιάστατη συνέχεια του μπλόκμπαστερ. Καθένας τους προβαίνει σε επίδειξη δύναμης, αλλά μόνο ενωμένοι θα νικήσουν τον Ούλτρον, το κακό και πανίσχυρο ρομπότ που εποφθαλμιά τη Γη.
Και η «Γυναίκα από χρυσό» - «Woman in Gold» (2015) του Σάιμον Κέρτις δεν είναι καλύτερη, κι ας έχει για κράχτη την Ελεν Μίρεν. Χολιγουντοποιημένη με κλασικά στερεοτυπικό τρόπο η αληθινή ιστορία της Εβραίας Μαρία Αλτμαν, που δεκαετίες μετά από τον Πόλεμο ξεκινά δικαστικό αγώνα κατά της αυστριακής κυβέρνησης να επανακτήσει την οικογενειακή περιουσία που λεηλάτησαν οι Ναζί. Φτάνει ως το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ για την επιστροφή πέντε ζωγραφικών έργων του Γκούσταβ Κλιμτ, ανάμεσά τους το περίφημο πορτρέτο «Γυναίκα από χρυσάφι».
Θα επαναλάβουμε ξανά τη χιλιοειπωμένη διαπίστωση: Ευτυχώς υπάρχουν οι επαναλήψεις! Και η τρέχουσα βδομάδα είναι ιδιαίτερα προικισμένη. Στο «Αστυ», από απόψε και για μία βδομάδα, προβάλλονται καθημερινά με ενιαίο, ημερήσιο εισιτήριο τρεις από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Στις 17.20, το αριστούργημα του Τούρκου Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν «Χειμερία νάρκη» (2014). Στις 20.40, το σουρεαλιστικό «Ενα περιστέρι έκατσε σε ένα κλαδί συλλογιζόμενο την ύπαρξή του» του Σουηδού Ρόι Αντερσον. Τέλος, στις 22.30, ο εκπληκτικής δύναμης «Λευκός Θεός» του Ούγγρου Κορνέλ Μουντρουτσό.
Την Πρωτομαγιά «Η εργατική τάξη πάει σινεμά» μετά από τη διαδήλωση! Ελεύθερη είσοδος σε έντεκα φιλμ που θα προβληθούν σε «Αλκυονίδα» και «Στούντιο» την Πρωτομαγιά. Στην «Αλκυονίδα» (τηλεφωνήστε για λεπτομερές πρόγραμμα: 210.8220.008): «Aράγια» (1959), ντοκιμαντέρ της Μαργκό Μπενασεράφ. «Το αγόρι και ο κόσμος» (2013), κινούμενα σχέδια του Αλε Αμπρέου. «Δυο παιδιά της γειτονιάς» (1957), μυθοπλασία των Ιλια Γκουρίν και Αζντάρ Ιμπραγκίμοφ. «Ταξισυνειδησία» (2013), ντοκιμαντέρ του Κώστα Βάκκα. «Τhe Wobblies» (1979), ντοκιμαντέρ των Στιούαρτ Μπερντ και Ντέμπορα Σάφερ, και «Sir, No Sir» (2005), ντοκιμαντέρ του Ντέιβιντ Τζέιγκερ.
Στο «Στούντιο» οι προβολές έχουν στάνταρντ ώρες: «Απεργία» (1925), του Σεργκέι Αϊζενστάιν, στις 17.00. «Κούλε Βάμπε ή Σε ποιον ανήκει ο κόσμος» (1932), του Ζλάταν Ντούντοφ, στις 18.30. «Το αλάτι της γης» (1953), του Χέρμπερτ Μπίμπερμαν, στις 19.45. «Συντροφικότητα» (1931), του Γκέοργκ Παμπστ, στις 21.15 και «Η εργατική τάξη πάει στον παράδεισο» (1971), του Ελιο Πέτρι, στις 22.45.
Το εισιτήριο σε «Αλκυονίδα» και «Στούντιο» τις υπόλοιπες μέρες είναι 5 ευρώ και 3 μειωμένο.
