Χαρακτηριστικά παραδείγματα κινητοποιήσεων που είχαν μεγάλη διάρκεια, μαζική συμμετοχή, ταξικό πείσμα και αλληλεγγύη
Πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» για μεγάλη απεργία των οικοδόμων που χτυπήθηκε απ' τις δυνάμεις καταστολής τον Ιούλη του 1975
Το 1975 ξέσπασαν μια σειρά απεργιακές κινητοποιήσεις, πολλές από τις οποίες είχαν μεγάλη διάρκεια. Επιχειρώντας να ερμηνεύσει το μεγάλο αριθμό και την ένταση των απεργιών την εποχή εκείνη, η ΚΟΜΕΠ έγραφε τον Αύγουστο του 1975:
«Αιτίες των κινητοποιήσεων και απεργιακών αγώνων των εργατοϋπαλλήλων είναι η αύξηση των οικονομικών και κοινωνικών τους προβλημάτων στα 7,5 χρόνια της δικτατορίας και μετά, καθώς και η παραβίαση των συνδικαλιστικών τους ελευθεριών και δικαιωμάτων, οι απάνθρωπες και καταθλιπτικές συνθήκες δουλειάς που επικρατούν στις επιχειρήσεις.
Οι απεργίες έχουν μαζικό και μαχητικό χαρακτήρα, μερικές από αυτές ήταν μεγάλης χρονικής διάρκειας, όπως των μεταλλωρύχων του Μαδέμ - Λάκο, των τσαγκαράδων και των Ναυπηγείων Ελευσίνας (...) Το πρώτο εξάμηνο του 1975 υπολογίζεται (μετά από πολύ πρόχειρο υπολογισμό) ότι ο αριθμός των απεργιών και στάσεων εργασίας ήταν 170, και ο αριθμός των απεργών γύρω στις 230 χιλιάδες (...)
Λόγω του ότι σε πολλές πρωτοβάθμιες οργανώσεις υπάρχουν στις διοικήσεις και χουντικά στοιχεία σε μεγάλο αριθμό απεργιών και αγώνων έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο οι απεργιακές συντονιστικές επιτροπές των εργαζομένων».
Σε προηγούμενο φύλλο παρουσιάσαμε τη μεγάλη απεργία στα μεταλλεία της Χαλκιδικής, που τότε ήταν ιδιοκτησίας Μποδοσάκη. Η απεργία του «Μαδέμ Λάκο», όπως επικράτησε να λέγεται, ξέσπασε στις 16 Γενάρη 1975 και κράτησε 82 μέρες. Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει σήμερα την ανασκόπηση των εργατικών αγώνων τα πρώτα χρόνια της λεγόμενης «μεταπολίτευσης», παρουσιάζοντας δύο ακόμα απεργιακές μάχες με μεγάλη διάρκεια.
Ξεσηκωμός στα Ναυπηγεία Ελευσίνας
Στις 29 Μάη 1975 ο επιχειρηματίας Ανδρεάδης προχωρά σε απολύσεις στα Ναυπηγεία Ελευσίνας. Οι εργαζόμενοι αντέδρασαν με τους φλογοχειριστές να απαντούν την ίδια μέρα με στάση εργασίας. Πριν από λίγο καιρό, η εργοδοσία είχε βγάλει σε διαθεσιμότητα 30 εργαζόμενους, οι οποίοι αμείβονταν μόνο με το 50% του μισθού τους. Στις 30 Μάη οι εργαζόμενοι ξεκινούν «λευκή» απεργία, που θα κρατήσει 37 μέρες.
Παλιές μηχανές στο εργοστάσιο της Χαρτοποιίας «Λαδόπουλος» στην Πάτρα
Τα αιτήματά τους ήταν 35% αύξηση στους μισθούς, σταμάτημα των απολύσεων και της διαθεσιμότητας, επαναπρόσληψη των απολυμένων, επαναφορά των διαθέσιμων, βελτίωση των συνθηκών εργασίας.
Το ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη», που γράφτηκε στη μέση του απεργιακού αγώνα, περιέγραφε ως εξής τις συνθήκες δουλειάς στα Ναυπηγεία: «Δουλεύουν μέσα σε διπύθμενα φορτηγά πλοία, στα "τάνκια" (αμπάρια των τάνκερ) και στην επιφάνεια. Οι καπνοί και οι αναθυμιάσεις μέσα στους κλειστούς χώρους δημιουργούν αφόρητη ατμόσφαιρα, ενώ όσοι εργάζονται στην επιφάνεια των πλοίων αντιμετωπίζουν ακάλυπτοι τις καιρικές συνθήκες. Στα "τάνκια" υπάρχει μια μικρή τρύπα μονάχα για τον εξαερισμό και ο φωτισμός δεν είναι πάντα ο κατάλληλος.
Κοντά στους αμμοβολιστές αναγκάζονται συχνά να δουλεύουν και εργατοτεχνίτες από άλλες ειδικότητες (...). Σοβαρός εξάλλου είναι και ο κίνδυνος ατυχημάτων. Δέκα εργάτες τραυματίσθηκαν πριν 4 περίπου μήνες από έκρηξη στο φορτηγό "Ατθαία" (...) Τα μεροκάματα των εργατοτεχνιτών κυμαίνονται από 220 - 240 δραχμές κι αυτά μικτά. Το ποσό είναι ασήμαντο για τη συντήρηση ενός μόνο ατόμου και πολύ περισσότερο μιας οικογένειας».
Η εργοδοσία απάντησε στις 31 Μάη με 48ωρο λοκ-άουτ, μέθοδο προσφιλή στους εργοδότες. Αργότερα, στην προσπάθειά της να σπάσει την απεργία - χωρίς να τα καταφέρει - έφερε εργολαβικά συνεργεία στη θέση των απεργών, ενώ έκανε τακτικά ομαδικές απολύσεις. Η κυβέρνηση στάθηκε στο πλευρό της εργοδοσίας. Για να καλλιεργήσει κλίμα τρόμου, αρχικά έστειλε δυνάμεις χωροφυλάκων και λιμενοφυλάκων και αργότερα, όταν αναγκάστηκε να ακούσει τους απεργούς, αρνήθηκε να επέμβει για το σταμάτημα των απολύσεων και την αύξηση των αποδοχών.
Κύμα αλληλεγγύης
Οι απεργοί, που είχαν συγκροτήσει Απεργιακή Επιτροπή, συνέχισαν ανυποχώρητα τον αγώνα. Καθ' όλη τη διάρκεια της απεργίας, δεν έπαψαν να δείχνουν τη δυσαρέσκειά τους για τη διοίκηση του σωματείου. Σε υπόμνημα της Επιτροπής, αναφέρεται μάλιστα ότι η διοίκηση του σωματείου δεν έκανε τίποτα για να σταματήσει τις απολύσεις που γίνονταν στη διάρκεια της απεργίας και ξεπέρασαν τις 200.
Στις 7 Ιούνη, η εργοδοσία προσπάθησε - ανεπιτυχώς - να σπάσει την απεργία, φέρνοντας συνεργεία από τον Πειραιά. Από την αρχή της κινητοποίησης και σε όλη σχεδόν τη διάρκειά της, έγιναν ανεπιτυχείς προσπάθειες από διάφορα κέντρα να εμποδιστεί η συνεργασία των απεργών με συνδικάτα άλλων κλάδων. Στον αντίποδα, το κύμα αλληλεγγύης απλώθηκε σε όλη την Ελευσίνα, όπου στις 20 Ιούνη πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση του λαού της περιοχής, στην πλατεία Ηρώων. Ανακοινώσεις συμπαράστασης εξέδωσαν και Οργανώσεις της ΚΝΕ.
Η απεργία έληξε στις 4 Ιούλη, μέρα που οι απεργοί συγκεντρώθηκαν στο Σύνταγμα, έξω από τη Βουλή. Αντιγράφουμε από το φύλλο του «Ριζοσπάστη» στις 5 Ιούλη: «Στους γύρω δρόμους είχε συγκεντρωθεί πλήθος κόσμου που διαδήλωνε τη συμπαράστασή του (...) Ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις είχαν περικυκλώσει τους απεργούς (...) Πολλές φορές επιτέθηκαν στους συγκεντρωμένους τους οποίους απώθησαν βίαια».
Στη συγκέντρωση εκείνη αποφασίστηκε να λήξει η απεργία, αφού ο επιχειρηματίας ακύρωσε, χωρίς όρους, όλες τις απολύσεις που έγιναν από τις 29 Μάη. Ακόμα, έδωσε 6% αύξηση στο μεροκάματο, προσαύξηση περίπου 7% για τις τρεις ώρες τη βδομάδα που θα δουλεύουν υπερωριακά, εξίσωση στα επιδόματα πολυετίας με τους εργατοτεχνίτες των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, 15 μεροκάματα της απεργίας με τη μορφή δανείου.
Στη «Χαρτοποιία Λαδόπουλου»
Η απεργία στη «Χαρτοποιία ΕΓΛ» στην Πάτρα άρχισε στις 16 Σεπτέμβρη και κράτησε 93 μέρες. Οι 750 εργάτες διεκδικούσαν καταβολή δεδουλευμένων ημερομισθίων, ορισμό τακτικών ημερομηνιών, στις 20 και 5 κάθε μήνα για την καταβολή των ημερομισθίων κ.ά. Η κινητοποίηση ξεκίνησε με στάσεις εργασίας και ήταν χαρακτηριστική η αδιαφορία που επέδειξαν η ΓΣΕΕ και το Εργατικό Κέντρο Πάτρας απέναντι στους απεργούς.
Στις 26 Σεπτέμβρη η Συντονιστική Επιτροπή των απεργών έκανε έκκληση στα συνδικάτα, στους φοιτητικούς συλλόγους και σε ολόκληρο τον πατραϊκό λαό για υλική και ηθική συμπαράσταση. Η ανταπόκριση σε τρόφιμα και χρήματα ήταν μεγάλη. Τους απεργούς επισκέφθηκε αντιπροσωπεία της Οργάνωσης Πάτρας της ΚΝΕ, η οποία στη συνέχεια είχε καθημερινή παρουσία. Στις 27 Σεπτέμβρη επισκέφθηκε τους απεργούς αντιπροσωπεία του ΚΚΕ.
Ενώ ο αγώνας μπήκε στη 17η μέρα, προσχώρησαν σε αυτόν και οι οδηγοί της επιχείρησης. Η εργοδοσία έβαλε τους προϊσταμένους και τον διευθυντή παραγωγής να ξεφορτώσουν τη χαρτομάζα.
Στις 2 Οκτώβρη, το Δημοτικό Συμβούλιο της Πάτρας, εκφράζοντας έμπρακτα την απόφαση να συμπαρασταθεί στους απεργούς, πρόσφερε στον αγώνα τους 50.000 δραχμές. Οι εργάτες της ηλεκτρομεταλλουργίας «Πραπόπουλου» κατέβηκαν σε 4ωρη στάση εργασίας σε ένδειξη συμπαράστασης, ενώ οι πρατηριούχοι γάλακτος έδιναν δωρεάν κάθε μέρα γάλα στα παιδιά των απεργών. Στις 16 Οκτώβρη έγινε μαζικό συλλαλητήριο. Περίπου 10.000 εργάτες της Πάτρας πλημμύρισαν την πλατεία Γεωργίου, εκφράζοντας τη συμπαράστασή τους.
Την 1η Δεκέμβρη έγινε συζήτηση στη Βουλή για τη συγκεκριμένη απεργία. Το ΚΚΕ ανέδειξε τις ευθύνες της κυβέρνησης, η οποία δεν έκανε τίποτα για να υποχρεώσει την εταιρεία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στους εργαζόμενους. Επεσήμανε ότι στην εταιρεία αυτή «όπως και σε άλλες εταιρείες, έχουν χορηγηθεί από το κράτος προνόμια, και γίνονται φοροδιαφυγές. Στην προκειμένη περίπτωση, αντί η εταιρεία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της που έχει από το νόμο, να καταβάλει τα δεδουλευμένα και τα δικαιώματα των εργαζομένων που κατά τη διάρκεια της δικτατορίας βρήκε την ευκαιρία να περικόψει, προβαίνει σε εκβιασμούς».
Η απεργία έληξε στις 18 Δεκέμβρη με νίκη των απεργών. Σύμφωνα με συνδικαλιστές ικανοποιήθηκε το 85% των αιτημάτων τους.
Νέα απεργία στο «Μαδέμ Λάκο»
Στις 16 Σεπτέμβρη 1975 έγινε ξανά 24ωρη απεργία στα ορυχεία του Μποδοσάκη στο «Μαδέμ Λάκο» στη Χαλκιδική. Λίγους μήνες πριν, οι ίδιοι εργάτες είχαν κάνει 82 μέρες απεργία, που έληξε με νίκη. Τούτη τη φορά απαιτούσαν το επίδομα τριετιών και μερίδιο από τα κέρδη της εταιρείας, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της εργοδοσίας.
Τα αιτήματά τους δεν ικανοποιήθηκαν και γι' αυτό προχώρησαν σε 48ωρη απεργία στις 19 Σεπτέμβρη. Στις 27 Σεπτέμβρη, οι 500 μεταλλωρύχοι ξεκίνησαν νέα απεργία διαρκείας που κράτησε 74 μέρες. Και αυτή τη φορά ο Μποδοσάκης κήρυξε λοκ-άουτ στην 1η Οκτώβρη, ενώ μέσα σε μια βδομάδα προχώρησε σε 130 απολύσεις.
Η απεργία έληξε στις αρχές Δεκέμβρη με τους εργάτες να παίρνουν αυτά που ζητούσαν. Ακόμα, η εργοδοσία δεσμεύθηκε να καταβάλει από 1.500 δραχμές στους εργάτες επιφανείας σαν έκτακτη οικονομική ενίσχυση για το λοκ-άουτ που κράτησε μέχρι και την τελευταία μέρα της απεργίας.
