Πίσω από τη διαμάχη της Κομισιόν με την «Google» οι μονοπωλιακοί ανταγωνισμοί
Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον ανταγωνισμό παρουσίασε στις 15 Απρίλη φέτος τις αιτιάσεις εναντίον του αμερικανικού μονοπωλίου
Το τελευταίο διάστημα, πυκνώνουν οι διαδικασίες που κινούν τα όργανα της ΕΕ σε αντιπαραθέσεις με διάφορους μονοπωλιακούς ομίλους. Την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να κινήσει διαδικασίες σε βάρος της «Google» (εταιρεία που ειδικεύεται σε υπηρεσίες και προϊόντα του διαδικτύου) για παράβαση των «αντιμονοπωλιακών κανόνων» της ΕΕ, με απειλούμενο πρόστιμο που μπορεί να φτάσει μέχρι τα 6,2 δισ. ευρώ, ακολούθησε στις 22-4-2015, η κοινοποίηση κατηγοριών κατά της «Gazprom», για «κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της κατά παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ». Στις 6-5-2015, η Επίτροπος ανταγωνισμού της ΕΕ Margrethe Vestager ανακοίνωσε ότι μελετάει το ενδεχόμενο να ξεκινήσει έρευνα για τις κατηγορίες κατά της «McDonald's» για φοροαποφυγή ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Να θυμίσουμε ακόμη ότι στις 24-3-2015, η Επιτροπή Ανταγωνισμού της ΕΕ έκρινε «παράνομες κρατικές ενισχύσεις», ποσά από τις ευνοϊκές φορολογικές ρυθμίσεις, της συμφωνίας παραχώρησης της προβλήτας ΙΙ του ΟΛΠ στην COSCO το 2008, και ζητάει την ανάκτησή τους από το ελληνικό δημόσιο.
Το κοινό σε όλες αυτές τις υποθέσεις είναι ότι αφορούν την επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ευρώπη μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων ισχυρών καπιταλιστικών χωρών, με τις οποίες η ΕΕ βρίσκεται σε σφοδρό μονοπωλιακό ανταγωνισμό σε ιδιαίτερα κερδοφόρους κλάδους.
Οι απολογητές της διακρατικής ιμπεριαλιστικής ένωσης επιχαίρουν ότι τα όργανα της ΕΕ παρεμβαίνουν προς όφελος του «υγιούς ανταγωνισμού», για την «προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών». Πρόκειται ασφαλώς για μεγάλο ψέμα. Αποστολή της ΕΕ και των οργάνων της είναι να διασφαλίζουν την κερδοφορία των ευρωπαϊκών μονοπωλιακών ομίλων και τη θέση τους στον αδυσώπητο παγκόσμιο ανταγωνισμό ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα και ισχυρές καπιταλιστικές χώρες, πρώτα απ' όλα χτυπώντας τα δικαιώματα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.
Τι κρύβει το παραμύθι του «υγιούς ανταγωνισμού»
Οι πρακτικές που αποδίδονται στους παραπάνω μονοπωλιακούς κολοσσούς είναι συνηθισμένες για κάθε μονοπωλιακό όμιλο που καθοδηγείται από τον απαράβατο νόμο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, το κυνήγι του μέγιστου ποσοστού κέρδους. Τα «παχιά λόγια» των απολογητών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του καπιταλισμού για την εξασφάλιση «ελεύθερου και ανόθευτου» ή «υγιούς ανταγωνισμού», που προβάλλει ο ΣΥΡΙΖΑ και η συγκυβέρνηση, έχουν καταρριφθεί από την πραγματικότητα της εξέλιξης του καπιταλισμού, ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Πίσω από τη διαμάχη της Επιτροπής της ΕΕ με το αμερικάνικο διεθνικό μονοπώλιο της «Google» και τα άλλα βρίσκονται οι εξαιρετικά σφοδρές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις για το μοίρασμα των αγορών. Αξίζει εδώ να θυμίσουμε ότι στην παλιότερη δεκαετή διαμάχη της Επιτροπής με το άλλο πανίσχυρο μονοπώλιο του κλάδου τη «Microsoft», η «Google» είχε ταχθεί με το μέρος της Επιτροπής, ενάντια στην «Microsoft», γιατί έτσι εξυπηρετούνταν τα συμφέροντα προώθησης του δικού της προϊόντος, δηλαδή του «Google Chrome». Τώρα οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Οι αιτιάσεις της Επιτροπής κατά της «Google» στηρίχθηκαν σε έγγραφη καταγγελία από τα μέλη της ένωσης 17 επιχειρήσεων την «FairSearch.org», μεταξύ των οποίων η «Microsoft», η «Nokia» και η «Oracle», η «Expedia» και η «TripAdvisor», όπου κατήγγελλαν το «Android» ως τον «Δούρειο Ιππο της Google», για την κυριαρχία της στην αγορά.
O εν λόγω ανταγωνισμός, αναπτύσσεται σε ένα διεθνές περιβάλλον που οι καπιταλιστικές οικονομίες δεν έχουν ανακάμψει από την καπιταλιστική κρίση, βρίσκονται βασικά σε στασιμότητα, με εξαίρεση τις ΗΠΑ, που καταγράφουν ρυθμούς 2,5% περίπου, και την Κίνα με 7% περίπου, αλλά με επιβράδυνση. Ακόμη πιο ανησυχητική για τα αστικά επιτελεία είναι η κατάσταση στην Ευρωζώνη και την ΕΕ, όπου ουσιαστικά παρατηρείται στασιμότητα στην καπιταλιστική ανάπτυξη με τις Γαλλία και Ιταλία να αντιμετωπίζουν ύφεση και τεράστια κρατικά χρέη (πάνω από 2 τρισ. ευρώ στην καθεμία), ενώ αρνητικά επιδρά και η επιβράδυνση της οικονομίας της Γερμανίας. Αυξάνονται έτσι οι δυσκολίες της καπιταλιστικής διαχείρισης για έξοδο από την κρίση σε όφελος του κεφαλαίου.
Πεδίο μονοπωλιακών αντιπαραθέσεων η ψηφιακή αγορά
Πίσω, λοιπόν, από την αντιπαράθεση Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΕ και «Google», βρίσκεται το νέο πεδίο κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων που αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο και την ψηφιακή αγορά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, ανάμεσα σε άλλα μέτρα για την τόνωση της καπιταλιστικής ανάπτυξης, δίνει ιδιαίτερη σημασία στη λεγόμενη «Ενιαία Ψηφιακή Αγορά», για την οποία η Επιτροπή ετοιμάζει δέσμη μέτρων, που θα ανακοινώσει μέσα στο Μάη. Τα όργανα της ΕΕ προβληματίζονται από την καθυστέρηση της απελευθέρωσης στο σχετικό κλάδο στην ενιαία καπιταλιστική αγορά, αλλά και την τεχνολογική υστέρησή τους στον τομέα αυτό σε σχέση με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, κυρίως ΗΠΑ και Ιαπωνία, ενώ ανησυχούν και για το μπάσιμο της Κίνας που κερδίζει γρήγορα έδαφος. Οι βασικοί άξονες στους οποίους θα κινηθεί το σχέδιο μέτρων της ΕΕ είναι:
1. «Καλύτερη πρόσβαση καταναλωτών και επιχειρήσεων σε ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες», με αιχμές: «Διευκόλυνση του διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου, γεωγραφική εξάπλωση, μεγαλύτερη προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των επιχειρήσεων, απλούστευση του καθεστώτος ΦΠΑ».
2. «Διαμόρφωση ευνοϊκού περιβάλλοντος για ψηφιακά δίκτυα και υπηρεσίες: Ιντερνετ υψηλής ταχύτητας και ασφαλή δίκτυα, επενδύσεις στις υποδομές, απελευθέρωση του ραδιοφάσματος, για να ξεπεραστεί η σημαντική υστέρηση της ΕΕ στην τελευταία τεχνολογία 4G, διαδικτυακοί δίαυλοι (μηχανές αναζήτησης, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ηλεκτρονικά καταστήματα εφαρμογών, κ.λπ.)».
3. «Δημιουργία ευρωπαϊκής ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας: Ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών σε όλους τους βιομηχανικούς τομείς, εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας των νέων τεχνολογιών, αξιοποίηση της "οικονομίας των δεδομένων" από τη βιομηχανία, ανάπτυξη ευρωπαϊκού υπολογιστικού νέφους».
Στα παραπάνω να προσθέσουμε και το γεγονός ότι στην αγορά των λεγόμενων «επιγραμμικών» - on line υπηρεσιών στην Ευρώπη κυριαρχούν τα αμερικάνικα μονοπώλια με μερίδιο 57% (με την «Google» να κατέχει πάνω από το 90% στους τομείς των μηχανών αναζήτησης και του λειτουργικού συστήματος για smartphones και tablet). Ενα 37% κατανέμεται σε ευρωπαϊκά μονοπώλια, με κατακερματισμένα όμως και μικρά επιμέρους μερίδια και μόλις το 4% έχουν διασυνοριακό χαρακτήρα στην ενιαία καπιταλιστική αγορά της ΕΕ.
Για να συνειδητοποιηθεί η σημασία για τα μονοπώλια π.χ. της έκβασης του ανταγωνισμού για τον έλεγχο των μηχανών αναζήτησης, αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελεί δυναμικό πεδίο για τις επιχειρήσεις. Σοβαρό κομμάτι των καταναλωτικών μεριδίων (ιδιαίτερα νέοι και «δυναμικά αγοραστικά κοινά») στρέφεται στις διαδικτυακές αγορές και εγκαταλείπει τις παραδοσιακές. Οπότε ο έλεγχος των μηχανών αναζήτησης στρέφει ένα σημαντικό κι αυξανόμενο κομμάτι του παγκόσμιου εμπορίου στον ένα ή στον άλλο πόλο του ενδομονοπωλιακού ανταγωνισμού. Αν συνυπολογίσουμε ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες και η ψηφιακή αγορά αποτελούν κρίσιμο κεφάλαιο των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη της «Διατλαντικής Συμφωνίας Εμπορίου και Επενδύσεων» (ΤΤΙΡ) μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ για τη δημιουργία μιας τεράστιας ενιαίας καπιταλιστικής ευρωατλαντικής αγοράς, μπορούμε να έχουμε μια πιο σαφή εικόνα για το έδαφος των σκληρών ανταγωνισμών, στο οποίο αναπτύσσεται η «κόντρα» ανάμεσα στα ευρωενωσιακά όργανα και το αμερικάνικο μονοπώλιο της «Google».
Ο λαός να χαράξει τη δική του πορεία
Ολα τα παραπάνω κάνουν φανερό ότι όσο μεγαλώνουν οι δυσκολίες της αστικής διαχείρισης, που προκαλεί η ασταθής, αναιμική, και ανισόμετρη ανάπτυξη της καπιταλιστικής οικονομίας στην Ευρωζώνη και όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση, τόσο δυναμώνει η επιθετικότητα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων και της ΕΕ, οξύνεται στο έπακρο η αντιπαράθεσή τους με τα μονοπώλια άλλων ιμπεριαλιστικών κέντρων και ισχυρών καπιταλιστικών χωρών.
Οι σφοδρές ενδοϊμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις όχι μόνο δεν αφορούν το λαό, αντίθετα στρέφονται παράλληλα εναντίον του, αφού κατά τον ίδιο λόγο οξύνεται η επιθετικότητα των μονοπωλίων απέναντι στη ζωή και τα δικαιώματα των εργαζομένων, που αποτελούν την καύσιμη ύλη, για να δυναμώσουν οι θέσεις των επιχειρηματικών ομίλων στον παγκόσμιο ανταγωνισμό μεταξύ τους. Η πολιτική της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που παρουσιάζεται ψεύτικα σαν «πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική», την ίδια στιγμή που δίνει όρκους πίστης στη λυκοσυμμαχία της ΕΕ και διαβεβαιώνει για την ευρωατλαντική πορεία της χώρας, επιχειρεί να στοιχίσει τον εργαζόμενο λαό κάτω από τις σημαίες του ενός ή του άλλου τμήματος της αστικής τάξης στη διαμάχη τους για τις αγορές, να τον βάλει ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά των σφοδρών ανταγωνισμών των ιμπεριαλιστών, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το λαό.
Η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα επιβάλλεται να βγάλουν ουσιαστικά συμπεράσματα, να μην εγκλωβιστούν στους καπιταλιστικούς ανταγωνισμούς, στους οποίους εντάσσονται η συγκυβέρνηση και τα άλλα κόμματα του κεφαλαίου.
Μοναδική διέξοδος για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα είναι να ισχυροποιήσουν το ΚΚΕ και τη Λαϊκή Συμμαχία, για να δυναμώσει η αντιμονοπωλιακή - αντικαπιταλιστική πάλη για την κατάκτηση της Λαϊκής Εξουσίας που θα απαλλάξει το λαό από τα δεσμά της ΕΕ και θα κάνει λαϊκή περιουσία τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, τις υποδομές, το συσσωρευμένο πλούτο που είναι προϋπόθεση για τη σχεδιασμένη ανάπτυξη της οικονομίας και τη λαϊκή ευημερία.
Βαγγέλης ΚΑΤΣΙΑΒΑΣ
Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ
