«Εικόνες της κρίσης» ο τίτλος του συνεχιζόμενου έως τις 27 Μάη αφιερώματος της Ταινιοθήκης, που σκοπό έχει να παρουσιάσει την αναπαράσταση της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης στον κινηματογράφο, από την περίοδο του βωβού κινηματογράφου της δεκαετίας του '20 έως σήμερα, μέσα από ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ. Ωστόσο, χωρίς τον επιθετικό προσδιορισμό «... της καπιταλιστικής κρίσης», που αποσαφηνίζει τη φύση και το χαρακτήρα της κρίσης, ο τίτλος μετατρέπεται πρακτικά σε ...«Εικόνες κρίσης», φράση που χωρά οτιδήποτε... όποια γενικόλογη, αβαθή φλυαρία...
Το πρόγραμμα του αφιερώματος συντίθεται από σύνολο 40 ταινιών, οι οποίες, πέραν της σπανιότητας κάποιων τίτλων, συνιστούν -εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων- ρεφορμιστική κοινωνική κριτική, μια που δε μιλούν για αντικατάσταση ενός «καμένου» κοινωνικοπολιτικού μοντέλου μέσα από ρήξη και ανατροπή, αλλά ευαγγελίζονται μια πιο ανθρώπινη οργάνωση της κοινωνίας, που όμως θα χτιστεί αδιαπραγμάτευτα πάνω στις παλιές, γνωστές προϋποθέσεις. Αυτός είναι αστικός «αριστερός» κινηματογράφος... Αυτοί που δεν άγγιξε η κρίση μιλούν για τους άλλους και εξ ονόματος των άλλων...
Αρκεί, βέβαια, να δει κανείς τη λίστα των συνδιοργανωτών της εκδήλωσης (Γερμανικό και Γαλλικό Ινστιτούτο, εταιρείες διανομής ταινιών κλπ), καθώς και το χρηματοδότη (ΕΣΠΑ), για να πεισθεί ότι τα πράγματα δε θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά...
Στο πλαίσιο του αφιερώματος, την Τετάρτη 27/5, στις 7 το απόγευμα, προβάλλεται στην Αίθουσα Α, η σπάνια, βωβή ταινία του Γερμανού Πίελ Γιούτζι (Piel Jutzi), «Η μάνα Κράουζεν ταξιδεύει στην ευτυχία» (1929) (Mutter Krausens Fahrt ins Gluck), όπου περιγράφεται η άχαρη ζωή του προλεταριάτου μες την ανεργία και τη φτώχεια. Η ταινία τελειώνει αισιόδοξα, η κόρη Ερνα διαδηλώνει μαζί με τον κομμουνιστή αρραβωνιαστικό της και προσπαθεί να συγχρονίσει το βήμα της με το δικό του. Για το σκηνοθέτη Πίελ Γιούτζι, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι το '29 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά πολύ γρήγορα, το 1933, μεταλλάχθηκε σε εθνικοσοσιαλιστή.
Το 1929, το 13% των Γερμανών βιομηχανικών εργατών ήταν άνεργοι. Το 1932, η ανεργία είχε φτάσει στο 43,8%.
Η επικίνδυνη, κατά τις Αρχές, ταινία «Κούλε Βάμπε» (1932) των κομμουνιστών Μπέρτολτ Μπρεχτ και Σλάταν Ντούντοφ (δεν περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα της Ταινιοθήκης) έχει αρκετά κοινά σε χαρακτήρες και σχέσεις με την ταινία του Γιούτζι, αλλά η μορφή και η κατά βάση ατμόσφαιρα είναι εντελώς διαφορετικές.
Το ασυγχώρητο σφάλμα της «Κούλε Βάμπε», σε σύγκριση με την ταινία του Γιούτζι, είναι ότι οι δημιουργοί της δεν παρατηρούν κριτικά την κοινωνία και υπονοούν απαίτηση για αλλαγή, αλλά, ευθέως και ανοιχτά, προτρέπουν σε πολιτικό αγώνα. Η «Κούλε Βάμπε» δίνει την εντύπωση -γράφει ο λογοκριτής της- ότι το σημερινό κράτος και δε θέλει και δεν μπορεί να βγάλει το λαό από τη φτώχεια και τη μιζέρια. Οτι τα πράγματα θα διορθωθούν μόνο στην περίπτωση που ο λαός βοηθήσει τον εαυτό του και η κοινωνία αποδεχθεί μια κομμουνιστική επανάσταση. Ολα αυτά βρίσκονται χαραγμένα στο σελουλόιντ μιας πετσοκομμένης από την αστική λογοκρισία ταινία, που έχασε πολύ σε συνοχή και ευκρίνεια.
Σήμερα το βράδυ, στις 21.30, στην Αίθουσα Α, θα προβληθεί η βωβή ασπρόμαυρη «Κοινωνική σαπίλα» (1932), η πρώτη ταινία στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου με κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο, του κομμουνιστή δημιουργού Στέλιου Τατασόπουλου, με συνοδεία ζωντανής μουσικής από τον Κωνσταντίνο Βήτα. Στην Αίθουσα Β, νωρίτερα, στις 19.30, θα προβληθεί το ταξικό ντοκιμαντέρ της Θεοδοσίας Γραμματικού «Non Omnis Moriar» (2014), για την εννεάμηνη απεργία των εργατών της «Ελληνικής Χαλυβουργίας».
Και οι δυο αυτές ταινίες δε διαπιστώνουν/περιγράφουν/καταγράφουν απλά την καπιταλιστική κρίση... αλλά δείχνουν και τον τρόπο εξόδου απ' αυτήν. Θέση του φοιτητή στην «Κοινωνική σαπίλα» που εγκαταλείπει τις σπουδές του και γίνεται καπνεργάτης συνδικαλιστής, είναι ότι η εργατική τάξη πρέπει να αγωνιστεί οργανωμένα για τα δικαιώματά της... Οι χαλυβουργοί στο «Non Omnis Moriar» δεν παρακαλούν τους υπαλλήλους των αφεντικών, γιατί έχουν πολύ ξεκάθαρο το ότι δεν ελπίζουν τίποτα από τους αστούς, παρά μόνο στον αγώνα τους και στην αλληλεγγύη της εργατικής τάξης... Γι' αυτό και η ταινία της Γραμματικού δε συντάσσεται με την πληθώρα των κλωνοποιημένων ταινιών «για την κρίση». Γιατί συνιστά υπόδειγμα ταξικού σινεμά...
