ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΚΕΡΔΗ ΗΠΑ ΤΟ 2013 Ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, ενώ μαζί τους αυξάνεται και η φτώχεια

 

Τεράστια συσσώρευση κερδών αναντίστοιχη των συνολικών μεγεθών της οικονομίας, την ίδια στιγμή που 46,5 εκατ. Αμερικανοί πολίτες ζουν κάτω από τα επίσημα όρια φτώχειας

Στο 1,742,5 τρισ. δολάρια έφτασαν τα εταιρικά κέρδη στις ΗΠΑ το 2013, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ¹ από τα οποία ανάμεσα σε άλλα προκύπτει ότι τα έσοδα των επιχειρήσεων αυξάνονται με ταχύτερους ρυθμούς από όσο αναπτύσσεται η εγχώρια οικονομία. Συγκεκριμένα, τα κέρδη μετά φόρων αυξήθηκαν κατά 4,8% το τέταρτο τρίμηνο του 2013 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι, όταν το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν αυξήθηκε κατά 4,1% και πλέον τα κέρδη ως ποσοστό του ΑΕΠ καταγράφουν το ιστορικό ρεκόρ του 11,1%, όταν ο μέσος όρος κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90 ήταν 5,4%.

Το γεγονός αυτό, από πολλούς αστούς αναλυτές και έντυπα αντιμετωπίστηκε με αρκετή δόση επιφυλακτικότητας και ανησυχίας, καθώς διαπιστώνεται τεράστια κεφαλαιακή συσσώρευση αναντίστοιχη με τις άλλες επιδόσεις της οικονομίας των ΗΠΑ. Ενδεικτικό είναι άρθρο της «The Wall Street Journal»² όπου φιλοξενούνται εκτιμήσεις οικονομικών αναλυτών, σύμφωνα με τις οποίες τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών αναμένεται να συνεχίσουν να διευρύνονται και φέτος, ενώ υπολογίζεται ότι τα κέρδη των εταιρειών που περιλαμβάνονται στο χρηματιστηριακό δείκτη «S&P 500» θα αυξηθούν κατά 7,4% το 2014, όταν οι πωλήσεις τους θα αυξηθούν μόλις κατά 3,8%.

 

Επισημαίνεται ότι ανάμεσα στους παράγοντες που συνεισφέρουν στην επίτευξη υψηλής κερδοφορίας, βασικότερος είναι ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας. Οι επιχειρήσεις προσλαμβάνουν «με πολύ αργούς ρυθμούς», ενώ την ίδια στιγμή παραμένουν καθηλωμένοι οι μισθοί των εργαζομένων. Ανάλογες περικοπές γίνονται και στις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου καθώς όπως παρουσιάζει και ο δείκτης «S&P 1500» οι κεφαλαιουχικές δαπάνες των εταιρειών που περιλαμβάνονται σε αυτόν αυξάνονται κατά μέσο όρο ετησίως γύρω στο 1% τα χρόνια που ακολούθησαν την κρίση. Η «WSJ» επισημαίνει παράλληλα ότι τα χαμηλά επιτόκια στην αγορά χρήματος - όπως διαμορφώθηκαν από την πολιτική που ακολουθεί η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια - επέτρεψαν σε πολλές εταιρείες να αναχρηματοδοτήσουν τα χρέη τους και να μειώσουν το ετήσιο κόστος των δανείων τους, καθώς πλέον αυτό κυμαίνεται στο 3,1% έναντι 5,8% το Δεκέμβρη του 2007.

Ο επίλογος του άρθρου θα μπορούσε να εκληφθεί και ως προειδοποίηση, καθώς - όπως λέει - η διατήρηση του λειτουργικού κόστους σε χαμηλά επίπεδα, μέσω ελάχιστων προσλήψεων, παγώματος των μισθών ή συρρίκνωσης των επενδύσεων για την αντικατάσταση κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, έχει ημερομηνία λήξης, ενώ όπως όλα δείχνουν τα τραπεζικά επιτόκια θα αυξηθούν το επόμενο διάστημα. Ωστόσο - συνεχίζει - η επιθυμία των εταιρειών να παρουσιάζουν υψηλά περιθώρια κερδών για να παραμένουν εντός των «προσδοκιών της Γουόλ Στριτ» θα συνεχιστεί, όπως επίσης θα συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση «υποεπενδύσεων». Κάτι τέτοιο όμως θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε επιδείνωση του κύκλου εργασιών τους, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολο να διατηρήσουν τα σημερινά περιθώρια κερδών.

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τις δηλώσεις εισοδήματος των εταιρειών που περιλαμβάνονται στον «S&P 500» το σύνολο των φόρων που κατέβαλαν σε ομοσπονδιακό και τοπικό επίπεδο το 2012 έφτανε στο 29% επί των κερδών τους, έναντι 32% το 2007, ενώ σε σχέση με το τι πραγματικά καταβάλλουν ως φόρους από τα κέρδη τους σε μετρητά μετριοπαθείς υπολογισμοί αναφέρουν ένα ποσοστό της τάξης του 25% έναντι 31% το 2007. Ειδικά για το ζήτημα αυτό, δημοσίευμα των «New York Times»³ τονίζει ότι τα προ φόρων εταιρικά κέρδη αντιστοιχούν σήμερα στο 12,5% του αμερικανικού ΑΕΠ, ποσοστό που έχει να εμφανιστεί από το 1942, όταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ενίσχυσε την κερδοφορία πολλών επιχειρήσεων. Ωστόσο, υπογραμμίζεται, οι πραγματικοί φόροι επί των κερδών που κατέβαλλαν τότε οι εταιρείες έφτανε σχεδόν το 55%, όταν σήμερα παρά τα επίσημα όρια φορολογίας πολλές μεγάλες εταιρείες κατορθώνουν να ρίχνουν το ποσοστό φορολογίας τους ακόμη και κάτω από το 20%.

Σε απόλυτα μεγέθη και σύμφωνα με τα στοιχεία του γραφείου Οικονομικών Αναλύσεων του υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ, το 2013 οι φόροι επί των εταιρικών εισοδημάτων έφτασαν τα 419 δισ. δολάρια, παρουσιάζοντας μείωση κατά 15,9 δισ. σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Αύξηση παραγωγικότητας ή της εντατικοποίησης;

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας της χώρας⁴ η παραγωγικότητα της εργασίας το τέταρτο τρίμηνο του 2013 (εξαιρουμένου του αγροτικού τομέα), συγκρινόμενο με το αντίστοιχο διάστημα το 2012, αυξήθηκε κατά 1,3%, καθώς σημειώθηκε ταυτόχρονη αύξηση της παραγωγής ανά εργαζόμενο κατά 2,9% και των ωρών εργασίας κατά 1,7%. Παράλληλα, το κόστος των επιχειρήσεων ανά εργαζόμενο μειώθηκε κατά 0,9%. Αν και γενικά είναι δύσκολος ο ακριβής προσδιορισμός της παραγωγικότητας της εργασίας - οι αμερικανικές αρμόδιες υπηρεσίες χρησιμοποιούν σειρά δεικτών που συσχετίζουν μονάδες παραγωγής ανά ώρα εργασίας που διαφοροποιούνται ανά τομέα της οικονομίας - τα παραπάνω στοιχεία είναι ενδεικτικά της έντασης της εκμετάλλευσης των εργαζομένων τα χρόνια που ακολούθησαν το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης το 2008.

Στο βιομηχανικό τομέα, που είναι και πιο ενδεικτικός καθώς οι μετρήσεις μπορούν να είναι περισσότερο ακριβείς, η παραγωγικότητα το τέταρτο τρίμηνο του 2013 αυξήθηκε κατά 1,3%, αποτέλεσμα της αύξησης που σημείωσε τόσο η παραγωγή ανά εργαζόμενο κατά 5% όσο και οι ώρες εργασίας κατά 3,6%. Χαρακτηριστικά είναι επίσης και τα στοιχεία που καταγράφουν το σύνολο των μισθών και αποζημιώσεων που κατέβαλλαν οι εργοδότες στις ΗΠΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ⁵. Σύμφωνα με αυτά το 2012, το ποσοστό αντιστοιχούσε στο 42,6% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος το διάστημα 1960-2012 είναι 46,7% και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 έφτανε το 46,4%. Ουσιαστικά πρόκειται για το χαμηλότερο ιστορικά ποσοστό για το σύνολο των ετών για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Βεβαίως, αύξηση της παραγωγικότητας με τα ίδια μέσα παραγωγής είναι ουτοπία. Φαίνεται πως η εντατικοποίηση της δουλειάς αυξάνει στο έπακρο.

Εκτίναξη φτώχειας

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα επίσημα στοιχεία⁶ που αφορούν τα ποσοστά φτώχειας στις ΗΠΑ έτσι όπως τα παρουσιάζουν οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και σύμφωνα πάντα με τους όρους που οι αστοί οικονομολόγοι και δημογράφοι ορίζουν και καταγράφουν τη φτώχεια. Ετσι, το 2012 το 15% του συνολικού πληθυσμού των ΗΠΑ ζούσε κάτω από τα όρια της φτώχειας, ίδιο με αυτό του 2011 και σε απόλυτο νούμερο 46,5 εκατ., εκ των οποίων τα 16,1 εκατ. ήταν παιδιά και ανήλικοι κάτω των 18 ετών. Ο πληθυσμός που το 2012 διαβιούσε με το 50% του εισοδήματος, το οποίο θεωρείται ως «κατώφλι της φτώχειας» - ζούσε σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης δηλαδή - έφτανε το 6,6% του συνολικού πληθυσμού. Αξίζει επίσης να αναφερθεί η φυλετική διάρθρωση του φαινομένου, καθώς το ποσοστό των Αφροαμερικανών που ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας το 2012 έφτανε το 27,1%, των Λατίνων το 25,6% και των λευκών, πολύ χαμηλότερα, στο 9,7%.

Οπως φαίνεται και από το γράφημα που δημοσιεύουμε, η αύξηση της φτώχειας είναι συνεχής από το 2000 μέχρι σήμερα και παραμένει σε υψηλότατα επίπεδα - η μείωση κατά 0,1% που εμφανίζεται μεταξύ 2010 και 2011 είναι στατιστικά και ουσιαστικά αμελητέα - παρά την «ανάκαμψη» που καταγράφει η οικονομία των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια.

Παραπομπές

1. http://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/2014/pdf/gdp4q13_3rd.pdf

2. http://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304688104579465651283877812

3. http://www.nytimes.com/2014/04/05/business/economy/corporate-profits-grow-ever-larger-as-slice-of-economy-as-wages-slide.html

4. http://www.bls.gov/news.release/archives/prod2_03062014.htm

5. https://research.stlouisfed.org/fred2/series/W270RE1A156NBEA και http://www.nytimes.com/interactive/2013/08/09/business/economy/Higher-Profits-Lower-Wages.html

6. http://aspe.hhs.gov/hsp/13/PovertyAndIncomeEst/ib_poverty2013.pdf