ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Αυξάνονται οι εξαρτημένοι από υποκατάστατα

 

 

Η κάνναβη παραμένει η επικρατέστερη ουσία έναρξης της χρήσης. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ζητούν να απεξαρτηθούν από αυτή

Τα εκρηκτικά προβλήματα που γεννάει το καπιταλιστικό σύστημα και αναζωπυρώνει η ευρωενωσιακή πολιτική για τα ναρκωτικά έρχεται να σκιαγραφήσει άλλη μια έρευνα γύρω από το πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης. Η υπονόμευση της απεξάρτησης και η άνευ όρων και προδιαγραφών πριμοδότηση προγραμμάτων υποκατάστασης, ο παραγκωνισμός ουσιαστικών και συστηματικών δράσεων πρόληψης, είναι μερικά από τα στοιχεία που διαμορφώνουν τη σημερινή πραγματικότητα. Η χρήση ηρωίνης υποχωρεί σε σχέση με το παρελθόν και το αίτημα για απεξάρτηση απ' αυτή σχεδόν αντικαθίσταται με το αίτημα για απεξάρτηση από τα υποκατάστατα. Η κάνναβη μετατρέπεται σε πρόβλημα πρώτης γραμμής και χιλιάδες άνθρωποι ζητούν απεξάρτηση από αυτή, ενώ παραμένει η πρώτη ουσία για την έναρξη της χρήσης ναρκωτικών και ο προθάλαμος για τη χρήση άλλων ναρκωτικών ουσιών. Τα στοιχεία, αυτή τη φορά, προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Εκθεση για τα ναρκωτικά του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα από τα στοιχεία της Εκθεσης για το 2012.

Αύξηση των αιτημάτων για απεξάρτηση από την κάνναβη

Χρόνο με το χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που ζητούν να απεξαρτηθούν από την κάνναβη, επιβεβαιώνοντας ότι δεν υπάρχουν «μαλακά» ναρκωτικά, όπως δεν υπάρχουν «σκληρές» και «μαλακές» αιτίες αναζήτησης και χρήσης μιας ουσίας. Οι αιτίες είναι κοινές για όλα τα ναρκωτικά. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ζητούν να απεξαρτηθούν από την «αθώα» κάνναβη, αντιμετωπίζοντας πολλά σοβαρά οργανικά και ψυχολογικά προβλήματα. «Τα επείγοντα περιστατικά που συνδέονται με τη χρήση κάνναβης αποτελούν διογκούμενο πρόβλημα. Τα συμπτώματα είναι, μεταξύ άλλων, άγχος, ψυχωσικά ή άλλα ψυχιατρικά συμπτώματα», είναι μια από τις επισημάνσεις της Εκθεσης. Ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται με την εμφάνιση συνθετικών κανναβινοειδών (χημικών ουσιών που μιμούνται τη δράση της κάνναβης), τα οποία αναμειγνύονται ή ψεκάζονται με βότανα και συσκευάζονται και πωλούνται ως «νόμιμα διεγερτικά». Εχουν εξαιρετικά μεγάλη δραστικότητα και μπορεί να έχουν πιο σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Από την 1η Γενάρη 2014 εντοπίστηκαν 35 καινούριες ουσίες, με τη μεγαλύτερη ομάδα να αφορά συνθετικά κανναβινοειδή.

«Η κάνναβη αποτελεί πλέον τη συχνότερα αναφερόμενη ουσία χρήσης απ' όσους ξεκινούν θεραπεία απεξάρτησης για πρώτη φορά στη ζωή τους», επισημαίνεται. Αναλυτικά αναφέρουμε:

• Πάνω από 55.000 άνθρωποι στην Ιταλία που απευθύνθηκαν για πρώτη φορά σε θεραπευτικό πρόγραμμα ζήτησαν απεξάρτηση από την κάνναβη (το 2006 ήταν περίπου 40.000 άνθρωποι).
• Πάνω από 50.000 άνθρωποι στη Γαλλία (το 2006 ήταν περίπου 35.000).
• Πάνω από 35.000 στην Ισπανία (περίπου 23.000 ήταν το 2006).
• Περίπου 25.000 στη Γερμανία (το 2006 ήταν λιγότεροι από 20.000).
• Περίπου 18.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο (περίπου 10.000 το 2006).
• Περίπου 45.000 σε άλλες χώρες (περίπου 32.000 το 2006).

Δεκάδες χιλιάδες εξαρτημένοι από τα υποκατάστατα

Στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών (17 χώρες) πάνω από το 10% των χρηστών ζητούν απεξάρτηση από υποκατάστατα (μεθαδόνη, βουπρενορφίνη) και άλλα οπιοειδή (πλην της ηρωίνης). Σε ορισμένες μάλιστα χώρες (5) οι χρήστες των συγκεκριμένων ναρκωτικών που ζητούν απεξάρτηση ξεπερνούν το 50%. Αναλυτικά, τα ποσοστά των εξαρτημένων που αναφέρουν ως κύρια ουσία κατάχρησης υποκατάστατα και ζητούν απεξάρτηση:

• Πάνω από το 50% των εξαρτημένων σε Φινλανδία (βουπρενορφίνη), Σουηδία, Γαλλία, Δανία, Εσθονία.
• Το 25%-50% των εξαρτημένων σε Ολλανδία, Πολωνία, Ισπανία, Σλοβακία, Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο.
• Το 10% των εξαρτημένων στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στην Ιταλία, στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία.
• Η Νορβηγία και η Γερμανία, οι οποίες «παραδοσιακά» έχουν υψηλά ποσοστά χρήσης υποκαταστάτων, δεν έχουν δώσει στοιχεία.

Πάνω από 34.000 χρήστες υποκαταστάτων ζήτησαν απεξάρτηση

Τα τελευταία χρόνια έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των χρηστών που δηλώνουν ως κύρια ουσία κατάχρησης υποκατάστατα και άλλα οπιοειδή εκτός της ηρωίνης. Πρόκειται για μια εξέλιξη που συνδέεται άμεσα με την πολιτική της ΕΕ, η οποία χρόνο με το χρόνο σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών πριμοδοτεί όλο και περισσότερο τη χορήγηση υποκαταστάτων. Στην ουσία, θεσμοθετεί μεθοδικά ένα νόμιμο και απόλυτα ελεγχόμενο κοινωνικό περιθώριο. Τα προγράμματα υποκατάστασης μπορούν να βοηθήσουν μόνο μια μικρή κατηγορία εξαρτημένων, ενώ απαραίτητη προϋπόθεση για την προσφορά ουσιαστικής βοήθειας στη συγκεκριμένη ομάδα εξαρτημένων είναι να λειτουργούν με υψηλές προδιαγραφές.

• Περίπου 6.000 χρήστες στην Αυστρία και 6.000 στην Τσέχικη Δημοκρατία ζήτησαν απεξάρτηση από υποκατάστατα και άλλα οπιοειδή πλην της ηρωίνης (το 2007 ήταν λιγότεροι από 4.000 στην κάθε χώρα από τις δύο παραπάνω).
• Αντίστοιχα, περίπου 5.500 χρήστες στην Ιταλία (το 2007 ήταν περίπου 3.500).
• Πάνω από 5.000 στην Ισπανία (το 2007 ήταν σχεδόν 3.000).
• Πάνω από 4.000 στη Γαλλία (το 2008 ήταν πάνω από 2.000).
• Σχεδόν 3.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο (το 2008 δεν ξεπερνούσαν τις 2.000).
• Περίπου 5.000 σε άλλες χώρες (το 2008 ήταν περίπου 3.000).
• Παρ' όλα αυτά τουλάχιστον 734.000 άνθρωποι εντάχθηκαν το 2012 σε προγράμματα υποκατάστασης (το 2007 ήταν 630.000 χρήστες). Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση ανθρώπων που εντάχθηκαν σε προγράμματα υποκατάστασης σημειώνεται σε Τουρκία (250%), Ελλάδα (45%), Λετονία (28%).

Μειώνεται η χρήση ηρωίνης

Την ίδια στιγμή που διπλασιάζεται ο αριθμός των χρηστών με κύρια ουσία κατάχρησης υποκατάστατα, μειώνεται κατά 50% ο αριθμός των χρηστών με κύρια ουσία κατάχρησης την ηρωίνη. Η έναρξη χρήσης ηρωίνης μειώνεται, γεγονός που αντικατοπτρίζεται πλέον και στις αιτήσεις θεραπείας. Η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος που δείχνει τη μετατόπιση των εξαρτημένων από την ηρωίνη στην εξάρτηση από τα υποκατάστατά της κι άλλα ναρκωτικά. Αλλωστε να θυμίσουμε ότι η φαρμακοβιομηχανία «BAYER» εισήγαγε στην αγορά το 1898 την ηρωίνη ως υποκατάστατο της μορφίνης και η «HOECSHT» τη μεθαδόνη στη ναζιστική Γερμανία το 1943 ως υποκατάστατο της ηρωίνης.

Ο αριθμός των χρηστών με κύρια ουσία κατάχρησης την ηρωίνη που ζήτησαν για πρώτη φορά θεραπεία ήταν:

• Περίπου 30.000 άνθρωποι στη Γερμανία (το 2007 ήταν περίπου 60.000).
• Περίπου 27.000 στην Ισπανία (το 2007 ήταν περίπου 53.000).
• Περίπου 25.000 στη Γαλλία (το 2007 ήταν 50.000).
• Σχεδόν 10.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο (το 2006 άγγιζε τις 20.000).
• Σχεδόν 20.000 σε άλλες χώρες (πάνω από 30.000 άνθρωποι το 2006).

Ο αριθμός των θανάτων που συνδέονται με χρήση ηρωίνης σε γενικές γραμμές μειώνεται, ο αριθμός των θανάτων που συνδέονται με χρήση συνθετικών οπιοειδών αυξάνεται, σε κάποιες χώρες μάλιστα έχει πλέον ξεπεράσει τον αριθμό των θανάτων που οφείλονται στην ηρωίνη. 3,5% του συνόλου των θανάτων Ευρωπαίων ηλικίας 15-39 ετών οφείλονται σε υπερβολική δόση ναρκωτικών, με παρουσία οπιοειδών στα 3/4 περίπου των θανατηφόρων περιστατικών. Στο 3,5% των θανάτων που οφείλονται σε υπερβολική δόση δεν περιλαμβάνονται θάνατοι που συνδέονται με τα ναρκωτικά, αλλά καταγράφονται με άλλη αιτία (π.χ. έμφραγμα, ισχαιμικό κ.ά.).

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Η συστηματική προπαγάνδα, τα αντιεπιστημονικά και αντιδραστικά ιδεολογήματα που εξαπολύουν ομόκεντροι κύκλοι στη χώρα μας για το διαχωρισμό «σκληρών» και «μαλακών - αθώων» ναρκωτικών, αλλά και η υπονόμευση των στεγνών προγραμμάτων που έχουν να επιδείξουν σημαντικά ποσοστά επιτυχίας παρά τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν, όλα γέννημα - θρέμμα της ευρωενωσιακής πολιτικής, αποτυπώνονται στα στοιχεία της Ετήσιας Εκθεσης του 2013 για την «κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών και των οινοπνευματωδών στην Ελλάδα» του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα κεντρικά στοιχεία που αφορούν το 2012:

• Κατά 119% αυξήθηκαν οι αιτήσεις για απεξάρτηση από την κάνναβη την περίοδο 2008-2012 και στη μη ιατρική χρήση ή κατάχρηση συνταγογραφούμενων ψυχοδραστικών φαρμάκων, κυρίως από εξαρτημένους σε άλλες ουσίες (100% αύξηση το 2012 συγκριτικά με το 2008). Σε σχέση με το 2011, οι αιτήσεις για απεξάρτηση από την κάνναβη αυξήθηκαν κατά 19% και από συνταγογραφούμενα φάρμακα κατά 18%. Το ποσοστό των χρηστών κάνναβης ήταν σχεδόν διπλάσιο το 2012 (15,7%) συγκριτικά με το 2008 (8,7%).
• Από τους 9.878 εξαρτημένους που ήταν στα προγράμματα υποκατάστασης το 2012, μόλις το 1,1% (110 άτομα) ολοκλήρωσε το πρόγραμμα. Τα «στεγνά» προγράμματα παρακολούθησαν 978 άτομα και το 20,7% (357 άτομα) από αυτούς ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα και βγήκαν «καθαροί» στην κοινωνία. Δηλαδή τα στεγνά προγράμματα έχουν να επιδείξουν 35% ποσοστό επιτυχίας και τα προγράμματα υποκατάστασης 1,1%.
• Το προφίλ των εξαρτημένων ατόμων που έκαναν αίτηση θεραπείας το 2012 είναι: Ανεργοι ήταν το 63,9%, το 19,8% είχε περιστασιακή απασχόληση, το 16,3% ανέφερε σταθερή εργασία. Το 47,7% είχε ολοκληρώσει τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ενας στους 10 έχει «μη σταθερή στέγη» ή είναι άστεγος. Η καθημερινή χρήση αυξάνεται, το ίδιο και η παράλληλη χρήση ουσιών.
• Παρά τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στα Κέντρα Πρόληψης, οι δράσεις τους δεν περιορίζονται μόνο στα σχολεία, αλλά με πολύ κόπο επεκτείνεται και σε άλλους χώρους. Μόνο το 2012 σε παρεμβάσεις πρόληψης συμμετείχαν πάνω από 2.300 παιδιά και νέοι.