Μέσα σε ένα «κουβάρι» αντιφάσεων και ανταγωνισμών προωθούνται σχέδια πολλαπλά επικίνδυνα για τους λαούς
Οι κινεζικές μεγαλουπόλεις γίνονται σύμβολο των σφοδρών επιχειρηματικών ανταγωνισμών
Χαραγμένοι στα χνάρια των αρχαίων εμπορικών διαδρομών που ένωναν τη μακρινή Ανατολή με τη Δύση, οι σύγχρονοι «Δρόμοι του Μεταξιού» αποτυπώνουν πάνω στο γεωπολιτικό χάρτη όλη τη συνθετότητα της καπιταλιστικής οικονομίας στο σημερινό, ιμπεριαλιστικό στάδιο: Ο βαθμός αλληλεξάρτησης μεταξύ των διαφόρων οικονομιών είναι τέτοιος που οι αντιθέσεις και οι συμβιβασμοί είναι αδύνατον να μη συνυπάρχουν, τα διάφορα «στρατόπεδα» μοιάζουν πότε αντίπαλοι και πότε σύμμαχοι.
Μέσα σε ένα περίπλοκο «κουβάρι» αντιφάσεων και ανταγωνισμών, στο πλαίσιο του οποίου κάθε πλευρά επιδιώκει να διασφαλίσει το δικό της προβάδισμα, ενισχύονται μονοπώλια που όσο δυναμώνουν τόσο πιο επιθετικά γίνονται απέναντι στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Κι ενώ οι παραγωγικές δυνάμεις αναπτύσσονται ραγδαία, βεβαιώνοντας ότι κάθε λαός θα μπορούσε να ευημερεί αξιοποιώντας τον πλούτο της πατρίδας του, αλλά και μέσα από σχέσεις αμοιβαίου οφέλους με τους υπόλοιπους, οι «Δρόμοι του Μεταξιού» σήμερα αναδεικνύουν τα μονοπάτια μέσα από τα οποία η εκμετάλλευση των εργαζομένων όχι μόνο βαθαίνει, αλλά και διεθνοποιείται ασταμάτητα.
Τον περασμένο Απρίλη, το κρατικό κινεζικό πρακτορείο «Σινχουά» φιλοξενούσε εκτενές ρεπορτάζ για το πρώτο εμπορικό ταξίδι που θα συνέδεε σιδηροδρομικά την κινεζική πόλη Γουχάν στην Κεντρική Κίνα με την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Πολωνίας, Λοτζ. Στο συγκεκριμένο δρομολόγιο, η εμπορική αμαξοστοιχία θα μετέφερε προϊόντα της πολυεθνικής« Hon Hai / Foxconn», του κινεζικού γίγαντα, που, μεταξύ άλλων, σε εργοστάσιο που έχει στη συγκεκριμένη κινεζική περιοχή, συναρμολογεί προϊόντα νέων τεχνολογιών για λογαριασμό επιχειρήσεων όπως οι «Apple», «Sony», «Nokia».
Για τα εκατομμύρια των λαών της Κεντρικής Ασίας, οι «Δρόμοι του Μεταξιού» θα φέρουν μόνο νέες απειλές
Το ρεπορτάζ εξηγούσε ότι η νέα σιδηροδρομική σύνδεση, σχεδιασμένη ως μέρος της κινεζικής «Οικονομικής Ζώνης "Δρόμος του Μεταξιού"» θα ολοκλήρωνε τη διαδρομή μόλις σε 15 μέρες. Δηλαδή, θα μείωνε τη διάρκεια του ταξιδιού κατά 30 ολόκληρες μέρες, σε σχέση με τη θαλάσσια σύνδεση των δύο σημείων και το κόστος κατά 80%, σε σχέση με την αεροπορική σύνδεση.
Με λίγα λόγια, η εξέλιξη της τεχνολογίας και των μέσων μεταφοράς είναι τέτοια που λαοί, που ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα (πάνω από 7.000 στην προκειμένη περίπτωση) μακριά ο ένας από τον άλλον, μπορούν να επωφελούνται από τα προτερήματα ο ένας του άλλου, εξασφαλίζοντας προϊόντα ή πρώτες ύλες που για διάφορους λόγους τους λείπουν και εκμηδενίζοντας τις αποστάσεις προς όφελος της οικονομικής ανάπτυξης κάθε πατρίδας. Με τα σύγχρονα δεδομένα, είναι όλο και λιγότεροι οι βιομηχανικοί κλάδοι που είναι αδύνατο να αναπτυχθούν σε μια χώρα, αφού απαραίτητες πρώτες ύλες μπορούν να συγκεντρώνονται γρήγορα και εύκολα ακόμα και από χώρες άλλων ηπείρων.
Κι όμως. Από τη στιγμή που τα μέσα παραγωγής και η εξουσία είναι στα χέρια των μονοπωλίων, αυτές οι ασύλληπτες δυνατότητες αναπτύσσονται μόνο προς όφελος μιας χούφτας επιχειρηματιών και αχρηστεύονται όταν αυτές παύουν να εξυπηρετούν τα βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα σχέδιά τους.
Νέοι σφοδροί ανταγωνισμοί
Αμερικανικά και κινεζικά επιχειρηματικά «ξίφη» διασταυρώνονται κατά μήκος των εμπορικών και ενεργειακών διαδρομών
«Η Κίνα υπερβαίνει τον αμερικανικό "νέο Δρόμο του Μεταξιού" με δύο δικούς της» ήταν ο τίτλος εκτενούς ρεπορτάζ που φιλοξενούσε η «Ουάσιγκτον Ποστ» στις 14 Οκτώβρη 2013.
Ο αμερικανικός «Δρόμος του Μεταξιού» αφορά μια σειρά επενδυτικά σχέδια για την υλοποίηση των οποίων η Ουάσιγκτον φαίνεται ότι σχεδίαζε να αναθέσει κρίσιμο ρόλο στο Αφγανιστάν (εξ ου και το ενδιαφέρον για την «ασφάλεια» στη συγκεκριμένη χώρα), με στόχο να εξελιχθεί σε εμπορικό και ενεργειακό κόμβο για όλη την Κεντρική Ασία και όχι μόνο.
Το συγκεκριμένο ρεπορτάζ φιλοξενεί αναλύσεις, σύμφωνα με τις οποίες «υπάρχουν τεράστιες επιχειρηματικές δυνατότητες στην περιοχή για αμερικανικές εταιρείες στους κλάδους των τηλεπικοινωνιών, του πετρελαίου και των οδικών δικτύων... Αλλά στην παρούσα στιγμή η Κίνα αναδύεται στην κορυφή της περιοχής». Το δημοσίευμα αναφέρεται μεταξύ άλλων στις πρόσφατες περιοδείες του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ σε Καζακστάν, Κιργιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, όπου υπογράφτηκαν συμφωνίες δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, στο πλαίσιο και των τεράστιων ενεργειακών αναγκών που έχει η αναπτυσσόμενη κινεζική οικονομία. Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με την εφημερίδα, το Πεκίνο απέκτησε πρόσβαση στο μεγαλύτερο «οικόπεδο» πετρελαίου του Καζακστάν και επέκτεινε τις εισαγωγές φυσικού αερίου που ήδη έκανε από το Τουρκμενιστάν.
Στις 18 Δεκέμβρη του 2013, η ασιατική εφημερίδα «Δε Ντίπλοματ» δημοσιεύει ρεπορτάζ με τίτλο «Ο Νέος Κινεζικός Δρόμος προς το πουθενά», όπου εξηγεί ότι «τα αμερικανικά σχέδια στην Κεντρική Ασία για τη μετά το 2014 εποχή αξίζουν, αλλά αντιμετωπίζουν υψηλό ρίσκο στρατηγικής αποτυχίας». Το επιχείρημα είναι ότι με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν και τις νέες απειλές που πιθανόν εμφανιστούν για την «ασφάλεια» στη χώρα, τίθενται σε κίνδυνο μεγάλα επενδυτικά σχέδια.
Τον Οκτώβρη του 2013 η αναπληρώτρια βοηθός του Αμερικανού ΥΠΕΞ, Λιν Τρέισι, στη Νότια και την Κεντρική Ασία επέλεγε να σημειώσει σε σχετική εκδήλωση ότι ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να γίνει η μηχανή για τη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη του Αφγανιστάν και της Κεντρικής Ασίας. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προσφέρει πάνω από 2 δισ. δολάρια για γραμμές ενεργειακής μετάβασης, υδροηλεκτρικά εργοστάσια και μεταρρυθμίσεις σχετικές με την Ενέργεια στο Αφγανιστάν. Εχουμε κατασκευάσει ή ανακαινίσει πάνω από 3.000 χιλιόμετρα δρόμων και έχουμε βοηθήσει το Αφγανιστάν να εγκαθιδρύσει μια Αρχή Εθνικών Σιδηροδρόμων και να αναπτύξουν ένα εθνικό σιδηροδρομικό σχέδιο. Και με την τεχνική βοήθεια των ΗΠΑ, το Αφγανιστάν τώρα έχει πάνω από 4.000 χιλιόμετρα δικτύου οπτικών ινών».
«Βασικός μας στόχος είναι να ρίξουμε το κόστος τού να κάνεις μπίζνες στην περιοχή, καθώς όλοι ξέρουμε ότι το εμπόριο, όπως και το νερό, προχωρά από το μονοπάτι με τη μικρότερη αντίσταση», εξηγούσε.
Βεβαίως, τα παραπάνω δεν αποκλείει ότι κινεζικά και αμερικανικά συμφέροντα μπορεί να διαπλέκονται ή να συνεργάζονται για την εκτέλεση μιας σειράς σχεδίων. Είναι όμως καθαρό ότι οι εστίες των ανταγωνισμών πληθαίνουν, με ποικίλες, περιφερειακές, αλλά και παγκόσμιες προεκτάσεις.
Ο σύγχρονος κινεζικός «Δρόμος του Μεταξιού»
Η σύγχρονη κινεζική εκδοχή του «Δρόμου του Μεταξιού» έχει δύο διαδρομές.
Η μία, η χερσαία, ξεκινά από την Κεντρική Κίνα και εκτείνεται δυτικά στην επαρχία Σιντζιάνγκ (έδρα των αυτονομιστών Ουιγούρων που συνδέονται με την Τουρκία) στα σύνορα με το Καζακστάν. Μετά συνεχίζει με σταθμούς μεταξύ άλλων σε Ιράν, Συρία και Τουρκία, από όπου διασχίζοντας τα Στενά του Βοσπόρου συνεχίζει βορειοδυτικά προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Τσεχία και Γερμανία. Τέλος, από τη γερμανική πόλη Ντουισμπούργκ καταλήγει στο ολλανδικό Ρότερνταμ, ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ευρώπης και όλου του κόσμου.
Η θαλάσσια διαδρομή ξεκινά από το λιμάνι Koυανζχού της Νοτιοανατολικής Κίνας και διαπερνώντας τα Στενά της Μάλακα στη Νοτιοανατολική Ασία φτάνει στην Καλκούτα της Ινδίας, για να διασχίσει μετά τον Ινδικό ωκεανό και να φτάσει στο Ναϊρόμπι της Κένυα. Στη συνέχεια, από το Κέρας της Αφρικής διαπερνά την Ερυθρά Θάλασσα και μετά φτάνει στη Μεσόγειο, όπου με μια στάση στην Αθήνα (εξ ου και το έντονο κινεζικό ενδιαφέρον για μετατροπή της σε πύλη προς την Ευρώπη) καταλήγει στην Ιταλία.
Αν παραθέτουμε όλες αυτές τις τοποθεσίες, είναι για να καταλάβουμε πόσα διαφορετικά συμφέροντα (πολλές φορές συγκρουόμενα, αν όχι συστηματικά, έστω περιστασιακά) εμπλέκονται στα επενδυτικά σχέδια που οι «Δρόμοι του Μεταξιού» καθημερινά πολλαπλασιάζουν.
Κατά μήκος αυτών των διαδρομών, μέσα από τις χώρες και τις διακρατικές συμμαχίες που συγκροτούνται, ανεξάρτητα από το μείγμα οικονομικής διαχείρισης που σε κάθε περιοχή εφαρμόζεται, τις διεργασίες στο πολιτικό σκηνικό και τις συνεργασίες που η αστική τάξη κάθε χώρας μεθοδεύει, στο πλαίσιο ευρύτερων ανακατατάξεων που συντελούνται σε κάθε περιφέρεια, διεξάγονται σκληρές «κόντρες» μεταξύ μονοπωλίων, αλλά και ιμπεριαλιστικών κέντρων.
«Κόντρες» από τις οποίες οι εργαζόμενοι αυτών των περιοχών όχι μόνο δεν ωφελούνται, αλλά και απειλούνται σοβαρά. Σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής ειρήνης γίνονται γρανάζια στις μηχανές των πολυεθνικών, οι καπιταλιστές τούς ξεζουμίζουν και όταν κριθεί ότι δεν αποδίδουν όσο απαιτεί η ανταγωνιστικότητά τους, τους πετούν και τους αντικαθιστούν με τα παιδιά τους. Σε καιρό ιμπεριαλιστικού πολέμου, γίνονται στόχοι βομβαρδισμών ή «έξυπνων όπλων», θύματα ένοπλων συγκρούσεων, που ισοπεδώνουν τις πόλεις τους για να ακολουθήσει κάποια στιγμή η «ανοικοδόμηση», χτισμένη πάνω στα συντρίμμια ανθρώπινων ζωών και λαϊκών δικαιωμάτων.
