Μπόλικος κουρνιαχτός ξεσηκώθηκε γύρω από τα προγράμματα «χαλάρωσης» της νομισματικής πολιτικής που θα εφαρμόσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τα οποία εξειδικεύτηκαν με τις προχτεσινές αποφάσεις της. Πρόκειται για το άνοιγμα των κρουνών χρηματοδότησης στους τραπεζικούς ομίλους της Ευρωζώνης με πάμφθηνο επιτόκιο, οι οποίοι, με τη σειρά τους, πρέπει να αναλάβουν να τα σπρώξουν στους ισχυρούς επιχειρηματικούς Ομίλους. Το ζητούμενο, αλλά εξαιρετικά αβέβαιο, είναι οι νέες επενδύσεις, που με η σειρά τους προσδιορίζονται από το βαθμό ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας των ενδιαφερόμενων τμημάτων του κεφαλαίου αλλά και από την εξέλιξη της κρίσης και της ανάκαμψης. Η ΕΚΤ, από την αρχή, είχε ξεκαθαρίσει ότι η ενίσχυση της ρευστότητας των τραπεζών θα γίνεται μόνο έναντι επαρκών διασφαλίσεων, όπως με εμπράγματες εγγυήσεις (π.χ., τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια, ιδιωτικά χρεόγραφα άλλα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών). Ειδικός έλεγχος της ΕΚΤ προβλέπεται για όλες ανεξαιρέτως τις τράπεζες της Ευρωζώνης, για το κατά πόσο η ρευστότητα μετακυλίεται στη λεγόμενη «πραγματική οικονομία». Οι τραπεζίτες της Ευρωζώνης αντλούν από την ΕΚΤ τα κεφάλαια που είναι σε θέση να διεκπεραιώσουν με βάση και τη ζήτηση που υπάρχει από την πελατεία τους, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και δυνατότητες «παρασπονδίας» και αξιοποίησης των κεφαλαίων για άλλους σκοπούς (διατραπεζικός δανεισμός, αναχρηματοδότηση κρατικού χρέους κ.ο.κ.).
Από την πλευρά τους, ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλες δυνάμεις επιχείρησαν όλο το προηγούμενο διάστημα να σπείρουν και νέες συγχύσεις. Να καλλιεργήσουν κλίμα προσδοκιών στο λαό, τάχα ότι η λιτότητα αρχίζει να κλυδωνίζεται με τις «αποφάσεις Ντράγκι» για «χρηματοδότηση της ανάπτυξης». Ανοιχτά έκαναν και κάνουν λόγο για «αναπτυξιακή» στροφή που θα ωφελήσει τάχα το λαό.
«Πέσανε από τα σύννεφα» στον ΣΥΡΙΖΑ...
Ο Ντράγκι, βεβαίως, είπε ότι χώρες με πιστοληπτική αξιολόγηση κάτω από τη βαθμίδα ΒΒΒ -όπως είναι η Ελλάδα και η Κύπρος- θα περιλαμβάνονται μεν στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων - «σκουπιδιών» αλλά υπό τον όρο να βρίσκονται σε δημοσιονομικό πρόγραμμα και να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις. Εχει τη σημασία του το γεγονός ότι η συγκεκριμένη επισήμανση έγινε στις επίσημες δηλώσεις του Μ. Ντράγκι, χωρίς όμως αυτό να υπάρχει ως πρόσθετη ρήτρα στα επίσημα κείμενα και τις αποφάσεις της ΕΚΤ, στη βάση των οποίων θα δανείζονται οι ελληνικές τράπεζες. Σε κάθε περίπτωση, η επίθεση του κεφαλαίου θα κλιμακωθεί με αλλεπάλληλα αντιλαϊκά μέτρα. Σύμφωνα με τον Ντράγκι, η «ανεπαρκής πρόοδος στον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις χώρες της ζώνης του ευρώ αποτελεί ένα βασικό κίνδυνο για τις προοπτικές της οικονομίας». Ο ίδιος επιμένει στην προώθηση από τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών αντιλαϊκών μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και εργασίας, καθώς και ανάληψη δράσης για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον. Ολα τα παραπάνω δεν αφορούν μόνο την περίπτωση της Ελλάδας αλλά συνολικά την Ευρωζώνη.
Στο χτεσινό πρωτοσέλιδό της η «Αυγή» αναφέρει χαρακτηριστικά: «Την εκτίμηση ότι "η επόμενη μέρα" του μνημονίου είναι άλλο ένα μνημόνιο επιβεβαίωσε χτες ο διοικητής της ΕΚΤ, ακυρώνοντας με απόλυτο τρόπο την επικοινωνιακή καμπάνια Σαμαρά - Βενιζέλου περί τέλους της τρόικας», ενώ ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Δ. Παπαδημούλης, σχολίασε σε ιστοσελίδα «κοινωνικής δικτύωσης» ότι «χτες ο Ντράγκι και σήμερα ο Γιούνκερ στήνουν το πλαίσιο του νέου μνημονίου. Τέλος στα παραμύθια Σαμαρά - Βενιζέλου. Απλά θα το πουν αλλιώς...».
Στην πραγματικότητα, βέβαια, αυτό που επιβεβαιώνεται είναι αυτό που με νύχια και με δόντια παλεύει να αποσιωπήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή η ίδια η ύπαρξη των μνημονίων διαρκείας της ΕΕ, των μόνιμων μηχανισμών εποπτείας και «ενισχυμένης οικονομικής διακυβέρνησης» της λυκοσυμμαχίας που επιβάλλονται πλέον σε όλους τους λαούς των κρατών - μελών, ανεξαρτήτως τρόικας ή «προγραμμάτων στήριξης».
Κι αν σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ μιλά για «μνημόνιο Ντράγκι», δεν πάνε πολλές μέρες από όταν «πανηγύριζε» για τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για «χαλάρωση» της νομισματικής πολιτικής (τις ίδιες αντιλαϊκές αποφάσεις που εξειδίκευσε χτες η ΕΚΤ), χαρακτηρίζοντάς τες «σημαντικές» και «προς τη σωστή κατεύθυνση», ενώ μόλις την περασμένη Πέμπτη ο Δ. Παπαδημούλης, με ερώτηση που κατέθεσε στον Ζ. Κ. Γιούνκερ, εξέφραζε την «αγωνία» του για τους θεσμούς με τους οποίους θα συνεχιστεί η επιβολή των αντιλαϊκών μνημονίων διαρκείας της ΕΕ, ρωτώντας τον πρόεδρο της Κομισιόν για το «χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει η Κομισιόν για την "αντικατάσταση" της τρόικας», καθώς επίσης «ποιους ευρωπαϊκούς θεσμούς θα περιλαμβάνει η νέα δομή και τι μορφή θα έχει»...
Ορισμένα στοιχεία
Στα 40 δισ. ευρώ διαμορφώνονται τα σημερινά υπόλοιπα της ρευστότητας που έχουν αντλήσει οι ελληνικές τράπεζες από το ευρωσύστημα (ΕΚΤ και Τράπεζα της Ελλάδας), ενώ σε πολύ μεγαλύτερο ποσό φτάνει το ύψος των εγγυήσεων που έχουν εκχωρήσει γι' αυτόν το σκοπό. Στη φάση έξαρσης της καπιταλιστική κρίσης, η δανεική ρευστότητα ξεπερνούσε κατά πολύ τα 100 δισ. ευρώ. Ως νέο εργαλείο μπορούν να προσφέρουν τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια της πελατείας τους αλλά με περισσότερες διασφαλίσεις σε σχέση με τις άλλες τράπεζες της Ευρωζώνης. Μπόλικος κουρνιαχτός ξεσηκώνεται γύρω από την πιθανότητα ένταξης και των κρατικών ομολόγων. Σήμερα το ελληνικό κρατικό χρέος έχει μεταφερθεί στους μηχανισμούς στήριξης, κατά κύριο λόγο στα κράτη της Ευρωζώνης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι, μετά την αναδιάρθρωση και το «κούρεμα» του 2012, διαθέτουν σήμερα περιορισμένα ποσά, κυρίως βραχυπρόθεσμα έντοκα γραμμάτια.
