Χάρτης με μερικές από τις πιο βασικές πετρελαιοπηγές και τα «οικόπεδα» ερευνών και γεωτρήσεων που έχουν τεθεί στο στόχαστρο των ενεργειακών επιχειρήσεων
Η πραγματοποίηση Διεθνούς Διάσκεψης στο ξενοδοχείο «Σέρατον» των Τιράνων, με κεντρικό θέμα: «Αλβανία: Πετρέλαιο, Φυσικό Αέριο και Ενέργεια 2015», στις 17 και 18 Μάρτη, από το βρετανικό οργανισμό πραγματοποίησης διεθνών συνεδρίων «IRN» και την αλβανική κυβέρνηση, είναι ενδεικτική του ενδιαφέροντος που υπάρχει για το φυσικό πλούτο αυτής της χώρας των Βαλκανίων.
Για τους «παροικούντες την Ιερουσαλήμ», ο πλούτος αυτός είναι γνωστός από παλιά, ενώ κάποιες εκτιμήσεις θεωρούν πως τα χερσαία κοιτάσματα πετρελαίου στην Αλβανία είναι τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.
Τα πρώτα επιβεβαιωμένα μεγάλα χερσαία κοιτάσματα πετρελαίου ήταν γνωστά ήδη από το 1928 και είχαν εντοπιστεί στο Πάτος Μαρίντζα (10 χλμ ανατολικά της πόλης Φιερ, στη Νότια-Κεντρική Αλβανία, που μετά τα εγκατέλειψαν λόγω πολιτικών και κοινωνικών αναταράξεων), με αρχική εκτίμηση περί της ύπαρξης 2 δισ. βαρελιών αργού πετρελαίου. Επίσης, γνωστά είναι τα δεύτερα μεγαλύτερα χερσαία κοιτάσματα πετρελαίου, ποσότητας πάνω από μισό δισ. βαρέλια πετρελαίου, στην Κουτσοβά της Νότιας Αλβανίας, σε απόσταση περίπου 30 χλμ ανατολικά της πόλης Φιερ. Στα κοιτάσματα της Κουτσοβά σήμερα δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα έντονα, κατά κύριο λόγο, οι δύο μικρές καναδικές πετρελαϊκές εταιρίες «Bankers Petroleum» και «Manas Petrol».
Για την ιστορία, και στην περίοδο της Λαϊκής Δημοκρατίας σε άλλες συνθήκες (και όχι του καπιταλισμού όπως σήμερα) η ΕΣΣΔ μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ενδιαφερθεί για αμοιβαία συνεργασία στον τομέα της εξόρυξης και συνέβαλε στην ανάπτυξη του ενεργειακού τομέα. Οι πολιτικές διαφωνίες και η ρήξη της Αλβανίας με την ΕΣΣΔ και αργότερα με την Κίνα το 1978, που επίσης ενδιαφέρθηκε, προκάλεσε τη φθίνουσα πορεία της πετρελαϊκής παραγωγής.
Ενδιαφέρον των μονοπωλίων μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση
Τα αλβανικά πετρέλαια μπαίνουν στο στόχαστρο των μονοπωλίων μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση στις αρχές της δεκαετίας του '90.
Εκείνη την περίοδο εταιρείες, όπως οι «Shell», «Chevron», «Occidental», έσπευσαν στην Αλβανία για να πάρουν ένα καλό μερίδιο από τον ορυκτό πλούτο της χώρας. Η πρώτη άδεια δόθηκε για υποθαλάσσιες έρευνες το 1990 και τα επόμενα λίγα χρόνια μπήκαν οι υπογραφές (κυρίως επί κυβέρνησης Σαλί Μπερίσα) σε συμβόλαια πολυεθνικών, όπως οι «Chevron», «Occidental», «Hamikn», «AGIP», «Deminex». Το 1992 η γαλλική «Coparex», η κροατική «INA NAFTAPLIN» και η βρετανο-ολλανδική «SHELL» εξασφάλισαν την πρόσβαση σε επτά χερσαία οικόπεδα πετρελαίου. Ομως, λίγα χρόνια μετά, η δραστηριότητα περιορίστηκε, μεταξύ άλλων και λόγω του πολέμου στο γειτονικό Κοσσυφοπέδιο, που κράτησε μέχρι και τη ΝΑΤΟική επέμβαση το 1999. Αυτή η εξέλιξη φαίνεται να έδωσε «πόντους» στην παρέμβαση των αμερικανικών μονοπωλίων στην περιοχή.
Ο αλβανικός νόμος περί εκμετάλλευσης πετρελαίου, που άρχισε να συντάσσεται από τις αρχές της δεκαετίας του '90 ως πριν περίπου επτά χρόνια, με νεοφιλελεύθερες και λεγόμενες κεντροαριστερές κυβερνήσεις, προβλέπει ότι τα ενεργειακά μονοπώλια μπορούν να εκμεταλλευτούν τον πλούτο της περιοχής που θα αναλάβουν για τουλάχιστον 25 + 5 ή 7 χρόνια (σε ορισμένες περιπτώσεις) με ιδιαίτερα προνομιακούς όρους, απαλλαγές από φόρους και δασμούς και 100% δικαίωμα εξαγωγής του παραγόμενου πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Οσο για τα κέρδη; Αυτά υποτίθεται πως ρυθμίζονται κάθε φορά με συμβόλαιο ανάμεσα στην εταιρεία και το «αλβανικό δημόσιο» (βλέπε αστική τάξη...) που εκπροσωπείται από την «Εθνική Υπηρεσία Φυσικών Πόρων» (AKBN). Εξυπακούεται πως, για να μπει το «νερό στο αυλάκι» έως ότου τεθούν σε εφαρμογή τα φιλόδοξα επενδυτικά σχέδια των μονοπωλίων στην Αλβανία, είχε προηγουμένως (ήδη από το Δεκέμβρη του 2011 επί κυβέρνησης Μπερίσα) ιδιωτικοποιηθεί κατά 100% η αλβανική πετρελαϊκή εταιρεία« Albpetrol».
Στο κουβάρι των δικτύων αγωγών
Δεν είναι μόνο τα αλβανικά κοιτάσματα που βρίσκονται στο επίκεντρο ενδιαφέροντος αλλά και η γεωπολιτική θέση της χώρας, που την αναδεικνύει σε κρίσιμο παράγοντα για τα δίκτυα αγωγών που στήνουν ανταγωνιστικά μονοπώλια στα Βαλκάνια, όπως τα δίκτυα των (υποστηριζόμενων από τη Δύση) αγωγών ΤΑΡ (μεταφορά αζέρικου φυσικού αερίου από την Κασπία ως την Ιταλία), ΑΜΒΟ (μελλοντικός αγωγός 570 μιλίων που θα συνδέει το βουλγαρικό Μπουργκάς της Μαύρης Θάλασσας με το αλβανικό λιμάνι Βλόρε στην Αδριατική) και του ρωσικού αγωγού «Νότιο Ρεύμα» που αναστάλθηκε το Δεκέμβρη του 2014, δίχως να αποκλείεται μία εκ νέου επανεξέτασή του. Στα σχέδια των σύνθετων δικτύων μεταφοράς ενέργειας, η Αλβανία φαίνεται να παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο σε αυτά που αφορούν τον αγωγό ΤΑΡ, μεταφοράς φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, την Κασπία και τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη, μέσω Θράκης στη Βόρεια Ελλάδα και Αδριατικής. Ας σημειωθεί πως ο αγωγός ΤΑΡ είναι τμήμα του λεγόμενου «Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου» (Southern Gas Corridor), μία πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παροχή φυσικού αερίου από την Κασπία και τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη με στόχο την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, που θεωρείται τμήμα του «Νέου δρόμου Μεταξιού».
Πετρελαϊκές με διευθυντή πρώην διοικητή του ΝΑΤΟ
Η καναδική «Manas Petroleum» ήταν από τις πρώτες που έσπευσαν να επωφεληθούν από το νέο νομικό και κανονιστικό ρυθμιστικό πλαίσιο παραγωγής και εκμετάλλευσης αλβανικών υδρογονανθράκων. Δεν είναι τυχαίο πως στα ανώτατα κλιμάκια της «Manas Petroleum» και της, επίσης καναδικής, «Bankers Petroleum» (που έχει κάνει επενδύσεις στην Αλβανία περίπου 1,4 δισ. δολαρίων μέσα στα τελευταία λίγα χρόνια) ανέβηκε ο πρώην διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, ε.α. στρατηγός Αμερικανός Γουέσλεϊ Κλαρκ, που επέστρεψε στον τόπο του εγκλήματος αυτή τη φορά απευθείας ως εκπρόσωπος επιχειρήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δραστηριότητες των δύο εταιρειών γνώρισαν ιδιαίτερη άνθηση στην Αλβανία ιδιαίτερα μετά την ανάληψη διευθυντικού πόστου από τον ε.α. στρατηγό.
Πέρα από την εταιρεία «Bankers», στην περιοχή δραστηριοποιείται έντονα η, επίσης καναδική, μικρή πετρελαϊκή «Stream Oil & Gas», που έχει υπογράψει συμβόλαια εκμετάλλευσης με το αλβανικό δημόσιο μέσω της AKBN στις τρεις περιοχές Cakran-Mollaj, Gorisht-Kocul και Ballsh-Hekal που βρίσκονται νοτίως των κοιτασμάτων της περιοχής Πάτος Μαρίντζα. Το συμβόλαιο της ΑΚΒΝ με τη «Stream Oil & Gas» καλύπτει έρευνες και παραγωγή κοιτάσματος φυσικού αερίου στην Ντελβίνα.
Χάρη στη δραστηριοποίηση αυτών των πετρελαϊκών εταιρειών, ιδιαίτερα την τελευταία 10ετία, αυξάνεται σταθερά η πετρελαϊκή παραγωγή στην Αλβανία. Το 2011 μόνο η εταιρεία «Stream Oil & Gas» παρήγαγε στις περιοχές ευθύνης της περίπου 2.000 βαρέλια αργού πετρελαίου τη μέρα, τα οποία διπλασίασε δύο χρόνια μετά, φιλοδοξώντας να τα αυξήσει σε 15.000 βαρέλια πετρελαίου τη μέρα ως το τέλος τρέχοντος έτους.
Οι περιπέτειες της ελληνο-αλβανικής ΑΟΖ
Σημαντικά, όμως, φαίνεται να είναι και τα αλβανικά υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία όμως ακόμη δεν είναι στο επίκεντρο εκμετάλλευσης λόγω εκκρεμοτήτων που σχετίζονται με τη οριοθέτηση της αλβανικής ΑΟΖ και τις συνεννοήσεις της Αλβανίας με γειτονικές χώρες, όπως η Ελλάδα. Γνωστή είναι η χαρακτηριστική περίπτωση της ελληνο-αλβανικής συμφωνίας οριοθέτησης της ΑΟΖ, μεταξύ άλλων και για τη ρύθμιση της εκμετάλλευσης υποθαλάσσιων πετρελαίων στο Ιόνιο, επί κυβέρνησης Κ. Καραμανλή τον Ιούνη του 2009, αλλά ακυρώθηκε στη συνέχεια από το Συνταγματικό Αλβανικό Δικαστήριο με προσφυγή του Αλβανού «Σοσιαλιστή», κατοπινού πρωθυπουργού, Εντι Ράμα. Σχετικά με την ακύρωση της ελληνο-αλβανικής συμφωνίας περί ΑΟΖ υπάρχουν αναλύσεις που κάνουν λόγο για «ισχυρό τουρκικό παράγοντα» που ασκεί σημαντική επιρροή στην Αλβανία.
Γεγονός είναι, πάντως, πως, όσο περνά ο καιρός και βελτιώνεται η τεχνολογία γεωτρήσεων σε χερσαία και υποθαλάσσια μεγάλα βάθη, τόσο εντείνεται το ενδιαφέρον μεγαλύτερων εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου για τα κοιτάσματα στην Αλβανία. Μόλις την περασμένη Τρίτη, η «SHELL», που ξαναμπήκε στο «παιχνίδι», ανακοίνωσε πως εντόπισε νέα σημαντικά πετρελαϊκά κοιτάσματα στο νομό Βερατίου της Κεντρικής-Νότιας Αλβανίας. Ανακοίνωσε ακόμη πως, σε συνεργασία με την «Petromanas», θα αυξήσει τις επενδύσεις στην περιοχή κατά μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.
Επίσης, είναι ενδεικτικό ότι στην επικείμενη διεθνή διάσκεψη «Πετρέλαιο - Φυσικό Αέριο - Ενέργεια 2015» στα Τίρανα ένας από τους χορηγούς είναι η εταιρεία «Polyeco» ελληνικών συμφερόντων (με έδρα στον Ασπρόπυργο), που ασχολείται με τη διαχείριση και αξιοποίηση βιομηχανικών, πετρελαϊκών και άλλων αποβλήτων, με παρουσία στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία, την Κύπρο και την Ανατολική Αφρική.
Σε κάθε περίπτωση, ένα είναι βέβαιο: Σε συνθήκες καπιταλισμού και ανεξαρτήτως αστικής διαχείρισης ο αλβανικός λαός δεν πρόκειται να ωφεληθεί από την εκμετάλλευση του σημαντικού ορυκτού πλούτο της χώρας, ενώ ο σφοδρός ανταγωνισμός των μονοπωλίων, που είναι σίγουρο ότι θα κλιμακωθεί, μόνο σε νέες περιπέτειες μπορεί να τον μπλέξει.
Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ
