Αποσπάσματα από ομιλία του Ν. Καραθανασόπουλου σε εκδήλωση της ΕΠ Κρήτης του ΚΚΕ
Την ώρα που εντείνονται οι συζητήσεις και η διαπάλη ανάμεσα στα αστικά επιτελεία, ανάμεσα στα κόμματα της συγκυβέρνησης και την αξιωματική αντιπολίτευση, γύρω από το ποιο «αναπτυξιακό μοντέλο» και ποιο μείγμα μπορεί να οδηγήσει σε έξοδο από την κρίση και ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, χρήσιμα είναι για τους εργαζόμενους και το λαό τα συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν από τις εξελίξεις στο χώρο του τουρισμού.
Το ποιοι ωφελούνται, ποιοι καταστρέφονται και ποιοι βιώνουν την ένταση της εκμετάλλευσης από τη δυναμική που παρουσιάζει ένας από τους πιο σημαντικούς κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα αναδείχθηκε μέσα από την ομιλία του Νίκου Καραθανασόπουλου, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ, σε εκδήλωση που πραγματοποίησε την περασμένη βδομάδα η Επιτροπή Περιοχής Κρήτης του ΚΚΕ στο Ηράκλειο, με θέμα: «Οι εξελίξεις στον Τουρισμό και η πολιτική πρόταση του ΚΚΕ».
Αποσπάσματα της ομιλίας δημοσιεύει σήμερα ο «Ριζοσπάστης».
***
«Κοινή συνισταμένη των κομμάτων της αστικής διαχείρισης αποτελεί το γεγονός ότι ο τουριστικός κλάδος αποτελεί κλάδο στρατηγικής σημασίας για την ανάκαμψη της οικονομίας. Παρά τις αντιθέσεις που εκφράζονται στο εσωτερικό της αστικής τάξης για το εάν εθνικοί πρωταθλητές είναι ο τουρισμός και η ναυτιλία ή η βιομηχανία, υπάρχει σχετική δημόσια τοποθέτηση του ΣΕΒ. Οι αντιθέσεις αυτές αποτελούν έκφραση διαφορετικών συμφερόντων για το ποια τμήματα του κεφαλαίου θα βγουν περισσότερο ωφελημένα από την κρατική παρέμβαση και την κατανομή των κρατικών και ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στον τουρισμό μάς βοηθούν να βγάλουμε μια σειρά από χρήσιμα συμπεράσματα.
Ο κλάδος του τουρισμού, παρότι επηρεάζεται από την καπιταλιστική κρίση, εξακολουθεί να είναι ένας από τους πιο δυναμικούς κλάδους.
Το 2013 θεωρείται μια από τις καλύτερες χρονιές για τον τουρισμό, στη βάση των μεγεθών του επερχόμενου τουρισμού. Με βάση τα προσωρινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας το οκτάμηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση έφτασε περίπου στα 12,6 εκατ. επισκέπτες, παρουσιάζοντας μία αύξηση κατά 14,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, ενώ οι ταξιδιωτικές εισπράξεις την ίδια περίοδο αυξηθήκαν κατά 13,7% φτάνοντας τα 8.7 δισ. ευρώ.
Αυτήν τη δυναμική του τουρισμού αξιοποιούν τα αστικά επιτελεία για να τον παρουσιάσουν ως λύση διεξόδου από την κρίση, ενώ ο ίδιος ο πρωθυπουργός θεωρεί την τουριστική δραστηριότητα ως την ατμομηχανή που θα οδηγήσει στην ανάκαμψη την ελληνική οικονομία.
Ποιος ωφελήθηκε από τη δυναμική του τουρισμού
Ποια όμως είναι τα χρήσιμα συμπεράσματα που μπορούν να βγουν από αυτήν την πορεία της τουριστικής δραστηριότητας;
Πρώτον: Ενισχύθηκε η τάση ισχυροποίησης των μονοπωλιακών ομίλων που δραστηριοποιούνται στον ξενοδοχειακό τομέα, η τάση συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου. Τα ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες πληρότητες, συγκεντρώνουν συνολικά το μεγαλύτερο κομμάτι των εισπράξεων, ενισχύουν τη θέση τους στο σύνολο του ξενοδοχειακού δυναμικού. Αντίθετα, τα μικρότερης κατηγορίας βλέπουν τη θέση τους να επιδεινώνεται, να υπολειτουργούν και να απαξιώνονται.
Οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι επέκτειναν τη δράση τους σε νέους τομείς, δημιουργούν φάρμες, ελαιώνες, αμπελώνες, συγκεντρώνουν τη γη, συμμετέχουν ή δημιουργούν εταιρείες εστίασης, βιομηχανίες παραγωγής τροφίμων, στο "real estate", σε εταιρείες διαχείρισης υποδομών (π.χ. μαρίνες). Προχωρούν σε επενδύσεις σε ανταγωνιστικές για την τουριστική δραστηριότητα χώρες στα Βαλκάνια, στην Τουρκία κ.α.
Ενισχύεται ο ρόλος των tour operators, η διασύνδεσή τους με τους μεγάλους ξενοδοχειακούς ομίλους αλλά και η άμεση διαχείριση ξενοδοχειακών μονάδων απ' αυτούς.
Ταυτόχρονα, επιδεινώνεται η θέση των μικρών, οικογενειακού χαρακτήρα επιχειρήσεων, αλλά και των αυτοαπασχολουμένων, στα ξενοδοχεία, στην εστίαση και σε άλλες δραστηριότητες τουριστικού ενδιαφέροντος, λόγω του γεγονότος ότι είναι αποκλεισμένοι από το σύστημα ελέγχου των τουριστικών ροών από τους tour operators, αλλά και εξαιτίας της γενίκευσης του "all inclusive". Σ' αυτές τις αρνητικές επιδράσεις πρέπει να προσθέσουμε και τη σημαντική μείωση του εσωτερικού τουρισμού, εξαιτίας της επιδείνωσης της θέσης της λαϊκής οικογένειας.
Δεύτερον: Εντάθηκε ο βαθμός εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Μειώσεις στους μισθούς, μεγάλες καθυστερήσεις στην καταβολή των δεδουλευμένων, ατομικές και ημερήσιες συμβάσεις εργασίας, καταστρατήγηση του ωραρίου και εντατικοποίηση της εργασίας. Ακόμη, μεγαλύτερη αξιοποίηση της μαθητείας με την οποία υποκαθιστούν τους εργαζόμενους στον κλάδο.
Ενισχυτικά στην προσπάθεια της εργοδοσίας για μείωση του μισθού και υπονόμευση των δικαιωμάτων έδρασε και η κρατική παρέμβαση στο όνομα της κατάρτισης με το πρόγραμμα "Επιταγή Εργασίας" για 10.000 θέσεις. Με αυτό παρέχεται πολύ φθηνή εργασία επιδοτούμενη από κρατικούς και ευρωπαϊκούς πόρους.
Μέτρα τα οποία συνοδεύονται και από την επίθεση, την ανοιχτή υπονόμευση των συλλογικών συμβάσεων και των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων.
Τρίτον: Συνεχίστηκε και δυνάμωσε η άναρχη και ανισόμετρη ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας με τη μεγάλη συγκέντρωση ξενοδοχειακών κλινών σε λίγες περιοχές όπως στην Κρήτη, στα νησιά του Αιγαίου και την Κεντρική Μακεδονία. Αυτός ο κορεσμός της τουριστικής δραστηριότητας σε λίγες περιοχές αλλά και για μικρό χρονικό διάστημα οδηγεί στην επιβάρυνση των υποδομών και του περιβάλλοντος, στην κατασπατάληση των φυσικών πόρων.
Τέταρτον: Διευρύνεται η κρατική στήριξη της τουριστικής δραστηριότητας, η οποία απορροφά ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέρος των κονδυλίων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων αλλά και του ΕΣΠΑ.
Πρόκειται για μία πολύπλευρη κρατική στήριξη που αφορά τόσο την ανάγκη διαφοροποίησης του τουριστικού πακέτου και την ανάδειξη νέων μορφών (ιατρικός, ιαματικός, συνεδριακός, πολιτιστικός κ.α.) στο όνομα της ποιοτικής αναβάθμισής του, όσο και τη διεύρυνση του τουριστικού ρεύματος από νέες αναδυόμενες περιοχές όπως της Ρωσίας, Κίνας κ.τ.λ.
Με τον πρόσφατο νόμο για την "ενίσχυση της τουριστικής επιχειρηματικότητας" προωθούνται τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια, με μέτρα και ρυθμίσεις που διευκολύνουν τη δημιουργία σύνθετων και οργανωμένων τουριστικών καταλυμάτων. Περιλαμβάνονται μέτρα που αναιρούν τους όποιους περιορισμούς για την αξιοποίηση και την προώθηση επενδύσεων σε δάση, σε προστατευόμενες περιοχές ακόμη και σε αρχαιολογικούς και θρησκευτικούς χώρους και μνημεία, ενώ επεκτείνει το δικαίωμα χρήσης των αιγιαλών και της παραλίας.
Οι αλλαγές στη χρήση της γης σε συνδυασμό με τις προωθούμενες αλλαγές στο χωροταξικό σχεδιασμό θα οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση της γης σε όλο και λιγότερα χέρια.
Μια στήριξη που ολοκληρώνεται με τις ιδιωτικοποιήσεις των υποδομών (λιμανιών, μαρίνων, αεροδρομίων) και την εκποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας σε επιχειρηματικούς ομίλους.
Πέμπτον: Ανοιξε ακόμα περισσότερο η ψαλίδα ανάμεσα στις αντικειμενικές δυνατότητες που συνεχώς διευρύνονται και στην ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών για ξεκούραση, διακοπές και αναψυχή. Με αποτέλεσμα οι διακοπές να μετατρέπονται σε είδος πολυτελείας για τη λαϊκή οικογένεια, για τη νεολαία των λαϊκών στρωμάτων. Σύμφωνα με την έρευνα του ΣΕΤΕ ο εσωτερικός τουρισμός βρίσκεται στο επίπεδο του 50% σε σχέση με το 2008, ενώ σύμφωνα με το ΙΝΚΑ το 73% των Ελλήνων δήλωσε ότι δε θα κάνει ούτε μία μέρα διακοπές.
Η ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών άρρηκτα δεμένη με τον άλλο δρόμο ανάπτυξης
Οι παραπάνω εξελίξεις επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις του ΚΚΕ ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη, εκτός από τον αβέβαιο και προσωρινό χαρακτήρα της, θα είναι μία ανάπτυξη που θα υπηρετεί τις ανάγκες αναπαραγωγής του κεφαλαίου, μια ανάπτυξη που θα πατάει πάνω στα αποκαΐδια των μισθολογικών, εργασιακών, ασφαλιστικών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων της εργατικής τάξης και η οποία θα οδηγεί σε περαιτέρω επιδείνωση των όρων ικανοποίησης των λαϊκών αναγκών, διευρύνοντας ακόμη περισσότερο τις κοινωνικές αντιθέσεις.
Η ισχυροποίηση του ΚΚΕ αποτελεί προϋπόθεση για την ανασυγκρότηση του κινήματος, για την οργάνωση της πάλης και την οικοδόμηση της ενότητας της εργατικής τάξης και για την προώθηση της κοινωνικής συμμαχίας.
Η απόκρουση της αντιλαϊκής επίθεσης, η διεκδίκηση στόχων πάλης για την ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών, όπως είναι το δικαίωμα στις διακοπές, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάγκη αμφισβήτησης του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης και της συμμετοχής της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς. Η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής στα πλαίσια του κεντρικού σχεδιασμού είναι απαραίτητος όρος για την αξιοποίηση του συνόλου των παραγωγικών δυνατοτήτων, για την ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας σε αναλογία με τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας, για μια ανάπτυξη με στόχο την λαϊκή ευημερία».
