Η κυβέρνηση Ερντογάν δέχεται νέο «πλήγμα» λίγο πριν τις τοπικές και προεδρικές εκλογές
Υπουργοί της κυβέρνησης Ερντογάν. Πρώτος από αριστερά ο Εγκεμέν Μπαγίς, υπουργός για θέματα της ΕΕ, που εμπλέκεται στην υπόθεση
Λίγους μήνες πριν τις τοπικές εκλογές του Μάρτη και τις προεδρικές του καλοκαιριού, οι αποκαλύψεις που συνεχίζονται στην Τουρκία αναφορικά με την υπόθεση διαφθοράς, δεν αποκλείεται να συνδέονται με πολιτικές ανακατατάξεις που πυροδοτούν οι διαρκείς ανταγωνισμοί μεταξύ διαφορετικών μερίδων του κεφαλαίου. Αλλωστε, καθώς η καπιταλιστική κρίση σε μια σειρά αναπτυγμένες χώρες βαθαίνει, πυκνώνουν οι διεργασίες μέσα από τις οποίες μονοπώλια και ιμπεριαλιστικές συμμαχίες αναζητούν ή αλλάζουν υποστηρικτές, με στόχο να κυριαρχήσουν έναντι των ανταγωνιστών τους.
Σ' αυτό το πλαίσιο πρέπει να γίνεται και η «ανάγνωση» των εξελίξεων στη γειτονική χώρα. Τις οποίες σύσσωμα, πλέον, τα ΜΜΕ συνδέουν με την «αντιπαράθεση» που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στον Ρ. Τ. Ερντογάν και το τάγμα «Χιζμέτ», επικεφαλής του οποίου είναι ο θρησκευτικός ηγέτης και επιχειρηματίας Φετουλάχ Γκιουλέν. Μέχρι πρότινος, ο τελευταίος (τον οποίο πολλοί εμφανίζουν να έχει σχέσεις με την κυβέρνηση των ΗΠΑ αλλά και του Ισραήλ) αποτελούσε έναν από τους πιο σημαντικούς υποστηρικτές του Ερντογάν, ενώ εξακολουθεί να έχει ισχυρά ερείσματα μέσα στο κυβερνών κόμμα AKP, αλλά και την αστυνομία, στις δικαστικές αρχές, στις μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας.
Συλλήψεις και απομακρύνσεις
Από τις αρχές της βδομάδας, οι έρευνες έχουν οδηγήσει σε πάνω από 60 συλλήψεις αξιωματούχων, επιχειρηματιών και άλλων προσωπικοτήτων - υποστηρικτών του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), με κατηγορίες για δωροδοκία, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, λαθρεμπόριο χρυσού. Ανάμεσά τους, τρεις γιοι υπουργών, ο υπουργός αρμόδιος για Ευρωπαϊκά Θέματα, ο δήμαρχος της Φατίχ (περιοχής της Κωνσταντινούπολης), ο επικεφαλής της κρατικής τράπεζας Hankbank, μεγαλοεπιχειρηματίες που πρόσκεινται στον Ερντογάν. Τουρκικά ΜΜΕ (που στην πλειοψηφία τους πρόσκεινται στην αντιπολίτευση και τον Γκιουλέν) κατακλύζονται από στοιχεία για την υπόθεση, εμπλέκοντας πολλούς ακόμα, μέχρι και το μικρότερο γιο του Τούρκου πρωθυπουργού, Μπιλάλ.
Από τη μεριά του ο Ερντογάν έκανε λόγο για «βρώμικο παιχνίδι» σε βάρος της κυβέρνησής του και αντιδρώντας, προχώρησε στην απομάκρυνση δεκάδων αστυνομικών και δικαστικών αξιωματούχων που πρωτοστάτησαν στις έρευνες (κίνηση που ερμηνεύτηκε από πολλούς ως «αντίποινα» στον Γκιουλέν). Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, Μπεκίρ Μποζντάγ, δήλωσε ότι θα διατάξει να ερευνηθεί αν έχει παραβιαστεί η μυστικότητα των ερευνών, σχολιάζοντας ότι τα ΜΜΕ γνωρίζουν πράγματα που δε γνωρίζει η κυβέρνηση.
Μεταξύ άλλων «σεναρίων» δεν αποκλειόταν ο ανασχηματισμός στο υπουργικό συμβούλιο, όπως και η αποπομπή των τεσσάρων υπουργών των οποίων το όνομα συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με την υπόθεση.
Παρέμβαση από ΕΕ
Παρέμβαση έκανε και η ΕΕ, καθώς ο αρμόδιος για τη διεύρυνση επίτροπος, Στέφαν Φούλε, δήλωσε: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει την ανάγκη να υπάρξουν εγγυήσεις για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και την αμεροληψία κατά τη διεξαγωγή των ερευνών».
Αμερικανοί αξιωματούχοι προσπάθησαν να χαμηλώσουν τους τόνους όσων μιλούν για ανάμειξη των ΗΠΑ στις αποκαλύψεις και απαντώντας σε ερώτηση τουρκικών ΜΜΕ αρνήθηκαν να πάρουν θέση, μιλώντας για «οικογενειακό καβγά». Ωστόσο, την Τετάρτη, ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αγκυρα, Φράνσις Ριτσιαρντόνε, είχε συνάντηση με τον ηγέτη του κόμματος της κεμαλικής αντιπολίτευσης, CHP, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, το οποίο έχει ζητήσει από την κυβέρνηση να παραιτηθεί.
Την περασμένη Πέμπτη έγιναν κινητοποιήσεις στην Αγκυρα με διαδηλωτές να καταγγέλλουν την κυβέρνηση κρατώντας άδεια κουτιά παπουτσιών (επειδή τα ποσά της δωροδοκίας «καταβάλλονταν» μέσω κουτιών παπουτσιών).
Ποιος είναι ο Φ. Γκιουλέν
Ο άνθρωπος που πολλοί υποδεικνύουν ως υποκινητή των αποκαλύψεων, ο Φ. Γκιουλέν, ζει στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ από το 1999, όταν κατηγορήθηκε ότι «κινήθηκε» ενάντια στο «κοσμικό κράτος». Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ίδρυσε το κίνημα «Χιζμέτ» (σημαίνει «Υπηρεσίες»), στήνοντας ένα δίκτυο ιδιωτικών σχολείων που ξεκίνησε με τη στήριξη θρησκευόμενων επιχειρηματιών μεγάλων τουρκικών πόλεων και σταδιακά απλώθηκε σε όλη την Κεντρική Ασία και τα Βαλκάνια. Σήμερα, το «Χιζμέτ» αριθμεί πάνω από 1.000 σχολεία σε πάνω από 140 χώρες. Μεταξύ των στόχων του είναι να επεκταθεί σε τουρκόφωνες περιοχές σε χώρες του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, κάτι που συναντά αντιδράσεις από κυβερνήσεις, όπως αυτές της Ρωσίας και του Ουζμπεκιστάν.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ των «New Yorκ Times», στις ΗΠΑ το δίκτυο αυτό επεκτάθηκε στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού θεσμού των λεγόμενων «charter schools» (που παίρνουν λεφτά από την κρατική χρηματοδότηση) και έχει πάνω από 130 σχολεία με περίπου 45.000 μαθητές. Σ' αυτά ακολουθείται το αμερικανικό πρόγραμμα διδασκαλίας αλλά τα τουρκικά διδάσκονται υποχρεωτικά ως δεύτερη γλώσσα. Οι αρχές του Ισλάμ δεν περιλαμβάνονται στη διδασκαλία, το βάρος δίνεται σε θέματα που αφορούν στις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
Αλλωστε, ο Φ. Γκιουλέν, ως διανοητής, θεωρείται ότι είναι ενάντια στον ισλαμικό φονταμενταλισμό, ήταν από τους πρώτους που καταδίκασαν την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους των ΗΠΑ το 2001. Δηλώνει πολέμιος κάθε μορφής βίας και υποστηρίζει το διάλογο μεταξύ των διαφορετικών θρησκειών. Στην προσωπική ιστοσελίδα του Φ. Γκιουλέν σημειώνεται ότι «οι προσπάθειές του για το διάλογο και την ανεκτικότητα αναγνωρίστηκαν με μία προσωπική ακρόαση από τον θανόντα Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ και την πρόσκληση από τον αρχιρραβίνο των Σεφαραδιτών του Ισραήλ, καθώς επίσης και με συναντήσεις με θρησκευτικούς αρχηγούς διαφόρων χριστιανικών δογμάτων».
Οι «ορίζοντές» του δεν είναι δύσκολο να θεωρηθούν ότι μπορούν να ανοίξουν νέους δρόμους στα τουρκικά κεφάλαια μέσα από ένα προφίλ λιγότερο... «φανατικό» και ίσως πιο «προσιτό» σε νέες συνεργασίες.
Ο ίδιος ο Γκιουλέν έχει δράση ως επιχειρηματίας: Στο δημοσίευμα των «New York Times» αναφέρεται ότι στο δίκτυο του Γκιουλέν συγκαταλέγονται η κατασκευαστική TDM Contracting, μία ισλαμικών συμφερόντων τράπεζα (η πρώην Asya Finans και νυν Bank Asya), δύο ασφαλιστικές εταιρείες, ένας εκδοτικός οίκος αλλά και εταιρείες εστίασης.
Στην ιστοσελίδα του ακόμα αναφέρεται ότι «διαμορφωτής της κοινής γνώμης μιας κοινωνίας των πολιτών, στηρίζει τις προσπάθειες της Τουρκίας να ενωθεί με την Ευρωπαϊκή Ενωση και υποστηρίζει πως μία τέτοια σχέση θα αποδειχθεί ωφέλιμη και για τα δύο μέρη».
Οπως κι αν εξελιχθούν οι έρευνες, γίνεται φανερό ότι οι συμμαχίες του τουρκικού πολιτικού προσωπικού της αστικής τάξης αναμορφώνονται. Κι αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο που η περιοχή των Βαλκανίων, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας (στις οποίες η Τουρκία έχει ισχυρή επιρροή) συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών μονοπωλίων, που αναζητούν διέξοδο για τα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαιά τους.
