9). «Να προσέχετε πού πατάτε, υπάρχουν άνθρωποι εδώ κάτω», έλεγε ο σ. Διονύσης και μας έδειχνε βιβλιάρια συντρόφων μαχητών του ΔΣΕ που είχαν πέσει στη μάχη
Στην καρδιά της βιβλικής καταστροφής που χτύπησε χθες στην Αθήνα βρέθηκε ο "Ριζοσπάστης" και συνολικά το κτίριο της Κεντρικής Επιτροπής στον Περισσό! Σε λίγα λεπτά της ώρας μεταξύ 7.30 και 8.00 το βράδυ οι κάτω όροφοι του κτιρίου μετατράπηκαν σε λίμνη. Ανθρωποι κινδύνεψαν. Οι μηχανές σίγησαν και θάφτηκαν μέσα στα ορμητικά νερά που μπήκανε από παντού! Ο "902" σίγησε καθώς χτυπήθηκε από ολοκληρωτική καταστροφή. Το κτίριο ολόκληρο βυθίστηκε στο σκοτάδι.
Ολο το έμψυχο δυναμικό ρίχτηκε στη μάχη να σώσει μια τριμελή οικογένεια που κινδύνεψε μέσα στα υπόγεια του κτιρίου μας, όπου τους παρέσυραν τα ορμητικά νερά του πλημμυρισμένου Ποδονίφτη! Του ποταμού που περνά ακριβώς δίπλα από την κάτω πλευρά του κτιρίου στην είσοδο των γραφείων της Κεντρικής Επιτροπής. Τα καταφέραμε! Οι άνθρωποι σώθηκαν.
Αμέσως άρχισε η μάχη για την έκδοση της εφημερίδας, αυτού του φύλλου που κρατάτε σήμερα στα χέρια σας, κυριολεκτικά από το ΜΗΔΕΝ! Σε όλο το συγκρότημα της εφημερίδας δεν λειτουργεί ΤΙΠΟΤΑ. Οι υπεράνθρωπες προσπάθειες του προσωπικού και η βοήθεια που απλόχερα μας προσφέρθηκε από φίλους είχαν αποτέλεσμα».
Μ' αυτό το κείμενο στη θέση του πρώτου θέματος της εφημερίδας κυκλοφόρησε το πρωί του Σαββάτου 22 Οκτώβρη του 1994 ο «Ριζοσπάστης». Ηταν παραμονή του δεύτερου γύρου των δημοτικών εκλογών και το προηγούμενο βράδυ, την ώρα της πλημμύρας, ήταν σε εξέλιξη οι προεκλογικές συγκεντρώσεις.
10). Ολη η περιοχή μετατράπηκε σε ένα τεράστιο εργοτάξιο, όπου άρχισε αμέσως το τιτάνιο έργο της αναστήλωσης
Μια νεροποντή - που όπως αποδείχθηκε αργότερα είχε προβλεφθεί από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία, αλλά η πρόβλεψή της είχε υποτιμηθεί από τις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες - μετέτρεψε τους χειμάρρους του Λεκανοπεδίου σε ποτάμια που στο διάβα τους σάρωναν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους. Μια κακή κατασκευή στην είσοδο του εγκιβωτισμένου Ποδονίφτη, κοντά στο Αδριάνειο υδραγωγείο στην Καλογρέζα, γίνεται η αφορμή για την ορμητική εκτροπή των νερών από τέσσερα ρέματα της Πεντέλης που συγκλίνουν λίγο πριν από εκείνο το σημείο και μη βρίσκοντας διέξοδο στη φυσική τους κοίτη, φουσκώνουν και κατακλύζουν τη Νέα Ιωνία, μετατρέπουν σε ποτάμι τη λεωφόρο Ηρακλείου, σαρώνουν σπίτια, βουλιάζουν μαγαζιά, αρπάζουν ανθρώπους, σέρνουν σαν σπιρτόκουτα νταλίκες και ΙΧ, αναζητώντας διέξοδο προς τον Κηφισό. Δυο χιλιόμετρα μετά από το σημείο που ξεκίνησε το κακό, τα ορμητικά νερά χτυπούν και το κτίριο της ΚΕ του ΚΚΕ. Κείνη την ώρα δεν υποψιαζόμασταν καν το μέγεθος της καταστροφής. Καθώς χτυπήθηκαν τόσο ο υποσταθμός της ΔΕΗ όσο και η εφεδρική γεννήτρια, το σκοτάδι κάλυψε τα πάντα. Πρώτη έγνοια οι άνθρωποι. Στο στούντιο του σταθμού οι σύντροφοι ίσα που πρόλαβαν να βγουν έξω, το ίδιο και στο τυπογραφείο. Τα νερά, όμως, έριξαν μέσα στο τυπογραφείο ένα παιδί με τον πατέρα του. Τους βγάζουμε και μαθαίνουμε πως ήταν μαζί και η μάνα. Τη βρίσκουμε στα κάγκελα της περίφραξης, στήνεται επιχείρηση απεγκλωβισμού της. Από ένα γρήγορο έλεγχο διαπιστώνουμε πως δεν μας λείπει κανείς. Εχουμε, όμως, χάσει το τυπογραφείο. Δίπλα, στα γραφεία της ΚΕ είναι ήδη συνείδηση η τρομακτική καταστροφή. Το ιστορικό αρχείο του ΚΚΕ είναι βυθισμένο σε τόνους νερού.
«Κυκλοφορούμε»
8). Οταν τραβήχτηκαν τα νερά, αποκαλύφθηκε η καταστροφή στο Αρχείο
Αποφασίζεται να επιχειρήσουμε έκδοση του «Ριζοσπάστη». Γίνονται οι σχετικές επαφές. Ο Μπάμπης Γκολέμας μας παρέχει τη φωτοσύνθεσή του. Παίρνουμε ό,τι φιλμ και χειρόγραφα μπορέσαμε να βρούμε και φεύγουμε για τα Εξάρχεια. Στήνουμε 16 σελίδες κι από κει φεύγουμε για τις εγκαταστάσεις της «Ελευθεροτυπίας» που είχαν δεχτεί να μας τυπώσουν. Το ξημέρωμα σε άλλες εφημερίδες γράφουν ότι ο «Ριζοσπάστης» δεν τυπώθηκε. Ο «Ριζοσπάστης», όμως, είναι ήδη κρεμασμένος στα περίπτερα.
Κάτω από την ένδειξη «Εκτακτη έκδοση» ο τίτλος «Κυκλοφορούμε». Κι ένα σύντομο άρθρο:
«Κυκλοφορούμε παρ' όλα αυτά. Και κυκλοφορούμε γιατί ο "Ριζοσπάστης" δεν θα μπορούσε να μην κυκλοφορήσει σήμερα (...) Σήμερα, γιατί για αύριο δεν γνωρίζουμε ακόμα αν θα μπορέσουμε να φτάσουμε μέχρι το τυπογραφείο. Η καταστροφή είναι τεράστια. Θα επιμείνουμε όμως. Το έχουμε χρεωθεί. Από το Κόμμα, από την εργατική τάξη. Να συνεχίσουμε στην πρώτη γραμμή. Με όποιες συνθήκες. Οπως πάντα. Κυκλοφορούμε και δεν μπορούμε εδώ να μη σημειώσουμε την άδολη και συγκινητική προσφορά όσων συνετέλεσαν αυτήν τη δύσκολη ώρα στην έκδοση».
Οι πρώτες ώρες
Σάββατο πρωί: Καθώς, ήδη, πλέον αρχίζει και γίνεται ευρύτερα γνωστό τι έχει συμβεί, στην έδρα της ΚΕ φτάνει ένας Μακρονησιώτης σύντροφος και παραδίδει 1.100.000 δρχ. για την αποκατάσταση των ζημιών. Οι πρώτες εκτιμήσεις αναφέρονται σε τουλάχιστον 2 δισ. ζημιά σε εγκαταστάσεις και υλικά. Ομως η μεγάλη ζημιά είναι ακόμα θαμμένη στα νερά (υπολογίστηκαν σε 25.000 τόνους): Το Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ, η ιστορία κοντά ενός αιώνα ταξικής πάλης. Στο κτίριο έχουν αρχίσει και καταφθάνουν σύντροφοι από όλο το Λεκανοπέδιο. Καταγράφονται οι πρώτες ανάγκες. Γεννήτριες, αντλίες, καλώδια. Στην ταράτσα μ' έναν duplex ενισχυτή (απ' αυτούς που χρησιμοποιούσαμε όταν ήταν ακόμα παράνομοι οι ερασιτεχνικοί σταθμοί), ένα πικάπ κι ένα μικρόφωνο στήνεται ο «902 Αριστερά στην ταράτσα», όπως τον λέγαμε μέσα στην πίκρα μας. Από τη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη οι σύντροφοι προσπαθούν να βρουν γιγάντιες γεννήτριες και αντλίες, από τη «Σόφτεξ» άλλοι σύντροφοι φέρνουν τα καλώδια. Γίνεται προσπάθεια να λειτουργήσει μια κυλινδρική εκτυπωτική μηχανή που δεν είχε χτυπηθεί απ' τα νερά, έχουμε, όμως, χάσει όλη την αποθήκη χαρτιού και τα μελάνια, δεν έχουμε ακόμα ρεύμα. Ξημερώνοντας Κυριακή πια, μας βρίσκει να τυπώνουμε τον «Ριζοσπάστη» στα πιεστήρια της «Καθημερινής», που μας είχε παραχωρήσει και τη φωτοσύνθεσή της.
Θα τα ξαναφτιάξουμε
7). Tο γκαράζ μια λασπωμένη χωματερή
Το κύριο άρθρο στον «Κυριακάτικο Ριζοσπάστη» στις 23 Οκτώβρη έχει τίτλο: «Θα τα ξαναφτιάξουμε».
«Για μας, αλλά και για όλους τους αναγνώστες του "Ριζοσπάστη", για το σύνολο των εργαζομένων και του λαού μας, το κύριο είναι ότι η εφημερίδα μας είναι και σήμερα στα περίπτερα. Παρά την - απροσδιόριστης έκτασης μέχρι στιγμής - καταστροφή (...) η σημερινή - όπως άλλωστε και η χτεσινή - έκδοση δεν είναι κανονική. Δεν είναι αυτός ο "Ρ" που φιλοδοξούσαμε να δώσουμε στους αναγνώστες μας τη δεύτερη Κυριακή των δημοτικών εκλογών. Ομως οι συνθήκες δεν επέτρεπαν οτιδήποτε διαφορετικό. Κανονικές δεν θα είναι και οι επόμενες εκδόσεις του "Ρ" (...) οι καταστροφές στο συγκρότημα της ΚΕ, του "Ρ" και του "902" είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Τεράστιες (...) Τέτοιες που θα πρέπει όλοι μαζί να ξεκινήσουμε μια γιγαντιαία προσπάθεια για την αναστήλωση. Ναι, περί αναστήλωσης πρόκειται (...) στην πραγματικότητα, σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες και για εντελώς διαφορετικούς λόγους, καλούμαστε όλοι, οι κομμουνιστές, οι φίλοι και οι οπαδοί του Κόμματος, κάθε προοδευτικός άνθρωπος να ξεκινήσουμε από σήμερα μια γιγαντιαία προσπάθεια για την αποκατάσταση των αναγκαίων προϋποθέσεων λειτουργίας του κεντρικού μηχανισμού του Κόμματος (...) το σίγουρο είναι ένα: ΘΑ ΤΑ ΞΑΝΑΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΟΛΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ. Με την πλατιά κινητοποίηση όλων των ανθρώπων που είναι κοντά στο ΚΚΕ. Με την εθελοντική τους εργασία και την ποικιλόμορφη προσφορά τους. Με τη συμβολή τους από το υστέρημά τους και το πάθος τους για την αναστήλωση».
6). Ισα που πρόλαβε να βγει η βάρδια από το στούντιο του «902»
Στις μέσα σελίδες αναλυτικό ρεπορτάζ από ολόκληρο το Λεκανοπέδιο, όπου επίσης οι καταστροφές είναι τεράστιες. Μαζί με το λαό αρχίζει μια τιτάνια προσπάθεια για την αναστήλωση.
Δύο χρόνια αργότερα, σημειώναμε σε σχετικό αφιέρωμα:
«Τα αρχεία του ΚΚΕ ίσως κέρδισαν σε ένα βαθμό τη μάχη με το χρόνο και τη μούχλα (...) όμως ο δρόμος μέχρι να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, τη διάσωση της Ιστορίας του ΚΚΕ είναι μακρύς (...) το στοίχημα με το χρόνο και τη λήθη παραμένει και χρειάζονται ακόμα αρκετά χρήματα, όπως χρειάζονται και εκείνοι που θα σκύψουν πάνω από τις σελίδες της Ιστορίας που δεν είναι μόνο ιστορία του Κόμματος. Είναι η Ιστορία που έγραψε ο λαός, η εργατική τάξη, τα καταπιεζόμενα λαϊκά στρώματα και φυσικά η πρωτοπόρα νεολαία. Χρέος όλων μας παραμένει η διάσωση αυτών των σελίδων» («Ριζοσπάστης», 27 Οκτώβρη 1996).
Είκοσι χρόνια μετά, αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται, σε εντελώς άλλες συνθήκες, ενώ παράλληλα έχουν σημειωθεί σημαντικά βήματα μπροστά.
5). Ο δρόμος έξω από το κτίριο της ΚΕ του ΚΚΕ έγινε χωράφι σπαρμένο με δεκάδες αυτοκίνητα και άλλα φερτά υλικά
4). Σε βιοτεχνίες και σπίτια της περιοχής που βρέθηκαν στο διάβα του νερού δεν έμεινε τίποτα όρθιο
3). Η Λεωφόρος, που μόλις είχε φτιαχτεί, οργώθηκε απ' τα νερά
2). Σ' αυτό το σημείο το ποτάμι έφραξε κι ανέβηκε στο δρόμο
1). Από δω ξεκίνησε το κακό
Εκδήλωση στον Περισσό για τα 20 χρόνια από την πλημμύρα
Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την πλημμύρα που έπληξε την έδρα και το ιστορικό αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, η Κεντρική Επιτροπή διοργανώνει εκδήλωση τιμής για όσους συνέβαλαν στο τιτάνιο έργο της διάσωσης και αποκατάστασης του αρχείου του ΚΚΕ, καθώς και απολογισμού της πολύχρονης προσπάθειας για την αποκατάσταση των ζημιών.
Η εκδήλωση θα γίνει τη Δευτέρα, 13 Οκτώβρη, στις 7 το βράδυ, στην αίθουσα Συνεδρίων της ΚΕ του ΚΚΕ στον Περισσό.
Θα μιλήσει ο Δημήτρης Κουτσούμπας, Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ.
Θα γίνουν εγκαίνια έκθεσης αρχειακού υλικού και έργων τέχνης, ενώ επίσης θα γίνει προβολή οπτικοακουστικού υλικού.
