Ξεκινά τις εργασίες του το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ (2-8/5/1961). Η σύγκλησή του έγινε σε συνθήκες που είχαν διαμορφώσει η δεξιά οπορτουνιστική στροφή, η εσωκομματική διαπάλη και οι Αποφάσεις της 6ης και 7ης Ολομέλειας (το 1956 και 1957 αντίστοιχα), καθώς επίσης και η Απόφαση για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων στην Ελλάδα και την ένταξη των κομμουνιστών στην ΕΔΑ (8η Ολομέλεια 1958). Οι ίδιες οι διαδικασίες σύγκλησης και διεξαγωγής του Συνεδρίου συνιστούσαν σοβαρό κομματικό πρόβλημα. Οι διαδικασίες αντιπροσώπευσης ήταν ευάλωτες ως προς την τυπική, καταστατική νομιμότητά τους, αφού Κ.Ο. δεν υπήρχαν στις περισσότερες σοσιαλιστικές χώρες και ούτε βεβαίως στην Ελλάδα μετά από το 1958.
Το πρόγραμμα που υιοθέτησε το Συνέδριο εξέφραζε την αντίληψη των «επαναστατικών σταδίων», θέτοντας ως άμεσο πολιτικό στόχο το σχηματισμό μιας δημοκρατικής-πατριωτικής κυβέρνησης που θα συνέβαλε στη συγκέντρωση δυνάμεων για την υλοποίηση του πρώτου επαναστατικού σταδίου. Στόχος: η «Εθνική Δημοκρατική Αλλαγή», στην οποία ενέτασσε –και μάλιστα σε πρωταγωνιστικό ρόλο- τη λεγόμενη «εθνική αστική τάξη». Οι αποφάσεις του Συνεδρίου αποτύπωναν ακόμη την υποτίμηση των νομοτελειών της ταξικής πάλης και την ανάγκη ύπαρξης ισχυρού κινήματος της εργατικής τάξης, την άρνηση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και των λενινιστικών αρχών συγκρότησης και λειτουργίας του Κόμματος. Ουσιαστικά το 8ο Συνέδριο επισφράγισε τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή του ΚΚΕ από την 6η Πλατιά Ολομέλεια και έπειτα. Α’ Γραμματέας της ΚΕ του Κόμματος εκλέχθηκε ο Κώστας Κολιγιάννης.
