Δραματική μείωση των θέσεων εργασίας σε τομείς όπως η πληροφορική και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες εκτιμάται ότι θα επιφέρουν στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική παράγοντες όπως η υπεργολαβία και η αυτοματοποίηση που προσφέρει η τεχνολογία της πληροφορίας. Οι απώλειες εκτιμάται ότι θα φτάσουν στα 3,7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Ο υπολογισμός με βάση έρευνα γίνεται από το 2002. Μόνο στην Ευρώπη θα φτάσουν στα 1,9 εκατομμύρια. Οι επιχειρήσεις καταφεύγουν σε υπεργολαβίες μακριά από την Ευρώπη, εξασφαλίζοντας μειωμένο εργατικό κόστος. Το ρεπορτάζ γι' αυτήν τη δραματική πραγματικότητα που διαμορφώνεται καταγράφεται στη χτεσινή «Καθημερινή». Το συγκεκριμένο ρεπορτάζ έρχεται να αποκαλύψει, ως ένα ακόμη παράδειγμα, ότι το ζήτημα της ανεργίας δεν μπορεί να λυθεί στον καπιταλισμό. Αν, επίσης, συνδυαστεί με τις εκατομμύρια θέσεις εργασίας που έχουν χαθεί τα τελευταία 4-5 χρόνια λόγω της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης που οδήγησε σε κλείσιμο επιχειρήσεων σε δραστική μείωση εργατικού δυναμικού από τους επιχειρηματικούς ομίλους λόγω μείωσης της παραγωγής, συμπληρώνεται η εικόνα της εφιαλτικής πραγματικότητας για την εργατική τάξη.
***
Το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Υπάρχει από την εποχή εδραίωσης του καπιταλισμού ως κοινωνικοοικονομικού συστήματος και την ανάπτυξη της παραγωγής σε ολοένα και μεγαλύτερη κλίμακα, με τη συσσώρευση του κεφαλαίου και τη συνεχή εξέλιξη των μέσων παραγωγής. Και οξύνεται απότομα με την εκδήλωση των καπιταλιστικών οικονομικών κρίσεων. Ως βασική αιτία για την απώλεια των 3,7 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας αναφέρεται η αυτοματοποίηση με την ανάπτυξη της τεχνολογίας της πληροφορίας. Οι Μαρξ - Ενγκελς στο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», από το 1848 ακόμη, αναφέρουν ότι οι αστοί είναι «υποχρεωμένοι» να επαναστατικοποιούν αδιάκοπα τα μέσα παραγωγής. Τους ωθεί σ' αυτό η τάση για αύξηση σε ολοένα και μεγαλύτερη κλίμακα της παραγωγής, τάση για άνοδο της παραγωγικότητας που επίσης απαιτεί ανάπτυξη των μέσων παραγωγής, ο ανταγωνισμός και όλ' αυτά επειδή οι καπιταλιστές παράγουν για να αποκομίζουν ολοένα και μεγαλύτερα κέρδη, να συσσωρεύουν ολοένα και περισσότερα κεφάλαια. Η επιστήμη και η τεχνολογία στον καπιταλισμό υποτάσσονται στο να εκσυγχρονίζουν, να εξελίσσουν και να αναπτύσσουν τα μέσα παραγωγής έτσι που να αυξάνεται ολοένα και πιο πολύ η παραγωγικότητα της εργασίας. Ετσι μπορούν να παράγουν περισσότερα εμπορεύματα και υπηρεσίες στη μονάδα του χρόνου (αυτό είναι η άνοδος της παραγωγικότητας), και να πετούν στην ανεργία τους εργαζόμενους, αφού με τα νέα σύγχρονα μέσα παραγωγής μπορούν να παράγουν περισσότερο με λιγότερους εργαζόμενους. Η εφαρμογή της πληροφορικής στα μέσα παραγωγής αυξάνει στο έπακρο την παραγωγικότητα της εργασίας, άρα και το βαθμό εκμετάλλευσης, αλλά ταυτόχρονα, αυτοματοποιώντας στο έπακρο την παραγωγή, πετά στην ανεργία πολλαπλάσιους εργαζόμενους σε σχέση με το παρελθόν. Ετσι, με λιγότερους εργαζόμενους αυξάνονται κέρδη και κεφάλαιο.
***
Αυτή η πραγματικότητα, ενώ δείχνει τη ραγδαία πρόοδο στην επιστήμη και την τεχνική, αποκαλύπτει ταυτόχρονα ότι επειδή είναι στην ιδιοκτησία των καπιταλιστών αυξάνει ραγδαία τα βάσανα της εργατικής τάξης. Βεβαίως, αυτή η πρόοδος θα μπορούσε να μειώσει τον εργάσιμο χρόνο και να αυξήσει τον ελεύθερο χρόνο των εργαζομένων, ώστε να μην υπάρχουν άνεργοι, αλλά οι καπιταλιστές δεν τον μειώνουν. Και δεν τον μειώνουν για να απασχολούν λιγότερους εργαζόμενους, αφού έτσι καταναλώνουν λιγότερο κεφάλαιο για μισθούς, αυξάνοντας και μ' αυτόν τον τρόπο το ποσοστό του κέρδους. Από τα παραπάνω γίνεται φανερή η δυνατότητα, αλλά και η αναγκαιότητα για σταθερό ημερήσιο εργάσιμο χρόνο με μείωσή του, για παράδειγμα το σταθερό 7ωρο - 5ήμερο - 35ωρο. Μόνο που όσο τα μέσα παραγωγής αποτελούν καπιταλιστική ιδιοκτησία, η πραγματικότητα θα εξελίσσεται διαφορετικά. Συνεχής εκσυγχρονισμός των μέσων παραγωγής, μείωση των εργαζομένων, άρα αύξηση της ανεργίας και αύξηση του εργάσιμου χρόνου για όσους δουλεύουν. Να θυμίσουμε ως προς αυτό τις αποφάσεις της ΕΕ με βάση τις εκθέσεις Σέρκας για 13 ώρες ημερήσια εργασία 6 μέρες τη βδομάδα. Και αν χρειαστεί και 7 μέρες. Ας δούμε σ' αυτό το πλαίσιο και το παράδειγμα του θανάτου του φοιτητή που δούλευε σε τράπεζα στο Λονδίνο συνεχώς 72 ώρες, αλλά και τις μαρτυρίες για δουλειά στις τράπεζες της Αγγλίας 100 έως 110 ώρες τη βδομάδα. Από τη μια, η ανεργία να καλπάζει και, από την άλλη, δουλειά τόσες ώρες, ενώ θα μπορούσαν να εργαστούν περισσότεροι εργαζόμενοι.
***
Αυτή η πραγματικότητα που αποκαλύπτει και την ολοένα και μεγαλύτερη αντιδραστική τάση του καπιταλισμού είναι ανεπίστρεπτη. Μπορεί, βεβαίως, να βάζει επί τάπητος στην εργατική τάξη ως άμυνα το αίτημα για μείωση του εργάσιμου χρόνου, π.χ. 35ωρο - 7ωρο - 5ήμερο, το αίτημα για μισθό που να ικανοποιεί όλες τις σύγχρονες ανάγκες της εργατικής τάξης, αλλά είπαμε ότι ακόμη και να υπάρξει μικρή άμβλυνση στα βάσανα των εργατών η τάση είναι ανεπίτρεπτη. Ισχύει αυτό που από την Πρωτομαγιά του 1881 έγραψε σε άρθρο του ο Ενγκελς, ότι το σύνθημα των εργατών του Λονδίνου για «δίκαιο μισθό σε δίκαιη εργάσιμη μέρα», πρέπει να αντικατασταθεί από τη σύνθημα «κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής». Η πραγματικότητα, λοιπόν, αποκαλύπτει την αναγκαιότητα και τη ρεαλιστικότητα του σοσιαλισμού. Γιατί κοινωνικοποιώντας τα μέσα παραγωγής, βάζει και την «αυτοματοποίηση» στην υπηρεσία του έτσι που να υπάρχει η κανονική εργάσιμη μέρα που θα μειώνεται, ο μισθός που θα καλύπτει όλες τις ανάγκες της εργατικής τάξης, θα αυξάνεται ο ελεύθερος χρόνος, θα τελειώσουν οριστικά τα βάσανα των εργατών.
