Χαρακτικό του Τάσσου με τίτλο «Όχι 1940»
1940 Στις 3 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο Ιταλός Πρέσβης Ε. Γκράτσι επιδίδει στον Έλληνα δικτάτορα Ι. Μεταξά τηλεγραφική διακοίνωση, με την οποία η φασιστική κυβέρνηση της Ιταλίας, που βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την Βρετανία, απαιτούσε -ως «έμπρακτη» απόδειξη της ουδετερότητας της Ελλάδας- να της επιτραπεί να καταλάβει στρατιωτικά ορισμένες θέσεις στρατηγικής σημασίας επί ελληνικού εδάφους (δίχως να προσδιορίζει ποιες). Η επίδοση του τελεσιγράφου ήταν ουσιαστικά μια τυπική υπόθεση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις της ιταλικής πλευράς ήταν εξωφρενικές, αόριστα διατυπωμένες, ενώ έδιναν περιθώριο μόλις 3 ωρών για την αποδοχή ή την απόρριψή τους. Η επίθεση ήταν προαποφασισμένη. Αυτό εξηγεί και την αντίδραση του Μεταξά, ο οποίος δεν έκανε τίποτε άλλο από το να αναγνωρίσει την κατάσταση: «Alors, c’est la guerre» [σ.σ. ώστε έχουμε πόλεμο]» ήταν η απάντηση που έδωσε στον Ιταλό Πρέσβη. Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος άρχιζε.
Η επιλογή στρατοπέδου στη νέα ενδοϊμπεριαλιστική διαμάχη που είχε ξεσπάσει δεν είχε να κάνει με τις ιδεολογικές συγγένειες της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας, αλλά με τα στρατηγικά συμφέροντα της ελληνικής αστικής τάξης και τους δεσμούς που είχε αναπτύξει με το βρετανικό κεφάλαιο. «Είμεθα ουδέτεροι», δήλωνε ο Μεταξάς σε δημοσιογράφο της βρετανικής εφημερίδας Daily Telegraph το Μάη του 1940, «εφ’ όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτα δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και, τις περισσότερες φορές, ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας…Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής άμυνας. Η Ελλάς είναι έτοιμη να συμμετάσχη στην άμυνα αυτή, που είναι και άμυνα της ιδίας ακεραιότητος.»
Όπως αποδείχθηκε πάντως στην κατοχή, η αστική τάξη της χώρας μας δεν είχε καμιά διάθεση για ουσιαστική αντίσταση. Την αντίσταση την έκανε ο ίδιος ο λαός μέσα από το ΕΑΜ και με μπροστάρη το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
1704 Πεθαίνει ο Άγγλος φιλόσοφος Τζον Λοκ, «πατέρας» του κλασσικού φιλελευθερισμού.
1912 Γεννιέται ο Βρετανός φυσιολόγος Ρίτσαρντ Ντολ, που θεωρείται ο πιο σημαντικός επιδημιολόγος του 20ου αιώνα.
1914 Γεννιέται ο Αμερικανός βιολόγος Γιόνας Σαλκ, δημιουργός του εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας.
1918 Η Εθνική Επιτροπή της Πράγας ανακηρύσσει την ίδρυση ανεξάρτητου Τσεχοσλοβακικού κράτους.
1922 Ο βασιλιάς της Ιταλίας ορίζει τον Μπ. Μουσολίνι πρωθυπουργό της χώρας.
1924 Αποκαθίστανται οι διπλωματικές σχέσεις της Γαλλίας με την ΕΣΣΔ.
1939 Μεγάλες αντιφασιστικές διαδηλώσεις πραγματοποιούνται με πρωτοβουλία των κομμουνιστών σε μια σειρά πόλεις της κατεχόμενης από τους Ναζί Τσεχοσλοβακίας.
1940 Γεννιέται η λαϊκή τραγουδίστρια Πόλυ Πάνου.
1943 Πραγματοποιείται στο χωριό Λαφίνα Πιερίων το Α’ Παμμακεδονικό Συνέδριο του ΕΑΜ, με τη συμμετοχή των αντιπροσώπων των οργανώσεων των πόλεων και των χωριών της Μακεδονίας του ΕΑΜ, καθώς και της IX Μεραρχίας και των συνταγμάτων της.
1943 Πεθαίνει ο γλύπτης Κώστας Δημητριάδης.
1944 Έπειτα από πολύωρη σκληρή μάχη με τη γερμανική φρουρά της πόλης ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Κοζάνη.
1944 Υπογράφεται στη Μόσχα η συμφωνία για ανακωχή της Βουλγαρίας με τους Συμμάχους.
1946 Ιδρύεται το Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
1969 Δεκάδες χιλιάδες τρικ της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και του ΠΑΜ κυκλοφόρησαν για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίουμε συνθήματα «1940-1969: Όχι στο φασισμό», «Κάτω η φασιστική Χούντα», «Όχι στο φασισμό – λευτεριά στο λαό», «Λευτεριά στους δεσμώτες αγωνιστές».
