Δεν είναι μόνο Εκθεση...
Είναι άραγε μόνο η Εκθεση «Ανθρωποι, Χρώμα + Σίδερο» που διοργανώθηκε για 7η συνεχή χρονιά στην καρδιά της Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης Περάματος; Οχι, είναι και η διαδρομή ως εκεί, στο αστικό λεωφορείο, που διασχίζει τις εργατογειτονιές, πλημμυρισμένο από τη μυρωδιά του ανθρώπινου μόχθου, αλλά και από την άλλη, εκείνη της ματαιωμένης - και για σήμερα - ελπίδας, εκείνη τη μυρωδιά της αναμονής στην ουρά των ανέργων. Το κόκκινο του ηλιοβασιλέματος τρυπώνει μέσα σε κουφάρια εργοστασίων, περνάει μέσα από σπασμένα τζάμια σε χώρους που άλλοτε έσφυζαν από ζωή που τους έδινε ο ρυθμός του εργατικού χεριού καθώς δάμαζε το ατσάλι. Το κόκκινο του ηλιοβασιλέματος επιμένει να θυμίζει πως για να ξανακουστεί ο σφυγμός της ζωής πρέπει μια άλλη τάξη να έρθει στην εξουσία. Μέσα στο χρώμα του δειλινού «γράφουν» καθαρά στον ορίζοντα τα ατσάλινα μπράτσα των τεράστιων γερανών, σε χώρους που το αντάλλαγμα για να παραδώσει ο εργάτης την υπεραξία του στον καπιταλιστή, είναι εκτός από το γονάτισμά του και η σιωπή του.
Στις σκιές του δειλινού κρύβεται ο μαύρος φόβος που επιχειρεί κάθε βράδυ να πνίξει στα πλοκάμια του τις λαϊκές γειτονιές. Μα δεν είναι μόνο η Εκθεση, είναι και η αλήθεια της τάξης μας που μας τραβάει από το μανίκι, σκορπίζοντας τις αυταπάτες και τα ωραία λόγια. Από την είσοδο κιόλας του χώρου που είναι ποτισμένος από κλεμμένη υπεραξία, αίμα εργατών, ταξιδεμένη σκουριά, βρεγμένο κάβο, και υπομονή κάτω από όλους τους καιρούς. Είναι εκείνο το άγαλμα του εργάτη, στην είσοδο της Ζώνης, που από την πρώτη στιγμή θυμίζει ότι εδώ δεν είναι «γκαλερί», για να ανταλλάσσονται «αγκαλίτσες» με «καλλιτέχνες», ανάμεσα σε πνιχτά γελάκια, «καναπεδάκια» με νοστιμιές και σκοτεινές σκέψεις πίσω από τα πλαστικά χαμόγελα. Εδώ, δεν υπάρχει τίποτα «μέσα» μας, σαν «ταξίδι του μυαλού» ή σαν «προκατασκευασμένη εικόνα», εδώ είναι όλα «μπροστά» μας.
Μπροστά μας η ανεργία, μια «ιστορημένη» με χρώματα «σκιά», ένα αόρατο «φίλτρο» ανάμεσα στο βλέμμα του καθενός μας και στο βλέμμα των άλλων ανθρώπων, ένας ανομολόγητος κόμπος στο λαιμό, όχι τόσο γι' αυτό που έγινε, όσο για τον κίνδυνο να πάνε στράφι όλες οι δυνατότητες, ενός χεριού που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Χάραγμα στο μπράτσο, οι ζωγραφισμένοι άδειοι ντόκοι, οι έρημοι κάβοι που θα έπρεπε να φθείρονται δουλεύοντας και όχι να σαπίζουν στις δέστρες, οι σκουριασμένες αλυσίδες που περιμένουν... Χάραγμα στο μπράτσο όλα τούτα και ταυτόχρονα περηφάνια για την τάξη που αντανακλά στον καμβά τη ζωή της, τόσο γήινα, τόσο πραγματικά, τόσο χειροπιαστά. Και όχι μόνο στον καμβά, αλλά και στο τυπωμένο χαρτί της φωτογραφίας. Φωτογραφίες από την ώρα της δουλειάς, ασπρόμαυρες πολλές και όχι τυχαία, ο ανθρώπινος μόχθος και ο καθημερινός αγώνας ήταν το θέμα, και όχι ο συγκεκριμένος εργάτης, ασπρόμαυρες λοιπόν, πέρα από τον συγκεκριμένο χρόνο... Και ίσως για πρώτη φορά, το φωτογραφικό χαρτί να «καίγεται» από την αποτύπωση του βλέμματος των ταξικών αδελφών μας, των μεταναστών-εργατών.
Ανθρωποι διωγμένοι από τις χώρες τους, λόγω των ιμπεριαλιστικών πολέμων, της άγριας εκμετάλλευσης, άνθρωποι των δρόμων όλου του πλανήτη, παιδιά ξεχασμένα από τους «ουράνιους» δήθεν «θεούς» όλων των γλωσσών, φαντάσματα του μυαλού και θηλιές της πραγματικής ζωής, δένουν το ατσάλι μαζί με τους «δικούς μας». Μια νέα βάρδια της εργατικής τάξης, που κάποτε «έμενε» κάπου, τώρα όμως ΖΕΙ στο Πέραμα, γιατί με τα χέρια της και τη δουλειά της οικοδομεί κοινωνικές σχέσεις. Στη δική τους ματιά καθρεφτίστηκε όχι μια φορά ο φόβος από το μαχαίρι του φασίστα. Στη δική τους ματιά καθρεφτίζεται η βεβαιότητα πως αυτός ο κόσμος θα αλλάξει και θα είναι αυτοί στην πρώτη γραμμή. Στο δικό τους χαμόγελο καθρεφτίζεται το βλέμμα των ανθρώπων στην «αυριανή» έκθεση στα «Περάματα» όλου του κόσμου, όταν δίπλα στα μουσειακά εκθέματα του «παλιού κόσμου», την εκμετάλλευση, την απλήρωτη δουλειά, τον ρατσισμό και τον φασισμό θα εκτίθεται σαν ανάμνηση, αλλά και σαν περήφανο και συνάμα σεμνό τρόπαιο, για το πόσα καταφέραμε να νικήσουμε, και το χρώμα του δέρματος των ανθρώπων σαν στοιχείο που κάποτε τους χώριζε.
Γιώργος ΜΗΛΙΩΝΗΣ
Μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ
