Καλλιτεχνική απεικόνιση της διαστημοσυσκευής MAVEN όταν θα έχει φτάσει στον προορισμό της
Σε πορεία προς τον Αρη βρίσκεται η νέα αμερικανική αποστολή, που εκτοξεύτηκε στις 18 Νοέμβρη από το ακρωτήριο Κανάβεραλ και φέρει το όνομα «Αρειανή Ατμόσφαιρα και Εξέλιξη Πτητικών» (Mars Atmosphere and Volatile Evolution) ή MAVEN. Η αυτόματη διαστημοσυσκευή θα διερευνήσει πώς η ηλιακή ακτινοβολία ενδέχεται να στέρησε τον Αρη από το μεγαλύτερο μέρος της ατμόσφαιράς του, μετατρέποντας σε παγωμένη έρημο έναν πλανήτη, που ίσως κάποτε μπορούσε να υποστηρίξει μικροβιακή ζωή.
Προηγούμενες αποστολές στον Αρη έδειξαν ότι η ατμόσφαιρα και το κλίμα του άλλαξαν στο πέρασμα του χρόνου, καθώς έχουν βρεθεί ενδείξεις ότι υπήρχαν μεγάλες ποσότητες υγρού νερού στην επιφάνειά του κατά την αρχαία αρειανή περίοδο, ενώ σήμερα δεν υπάρχει ούτε σταγόνα. Οι επιστήμονες θέλουν να μάθουν τι συνέβη στο νερό και πού πήγε η παχιά ατμόσφαιρα του πλανήτη. Η αποστολή MAVEN θα μελετήσει τη φύση των ανώτερων στρωμάτων της αρειανής ατμόσφαιρας, πώς η ηλιακή δραστηριότητα συμβάλλει στην απώλεια μέρους της ατμόσφαιρας και το ρόλο που έπαιξε διαχρονικά η διαφυγή αερίων στο Διάστημα.
Το επιστημονικό μέρος της εξειδικευμένης αυτής αποστολής της NASA θα ξεκινήσει 5 βδομάδες αφότου το MAVEN τεθεί σε τροχιά γύρω από τον κόκκινο πλανήτη το Σεπτέμβρη του 2014 και θα έχει διάρκεια ενός έτους. Η τροχιά θα είναι ελλειπτική με κοντινότερη απόσταση προς τον πλανήτη τα 150 χιλιόμετρα. Σε αυτό το ύψος το σκάφος θα περνά μέσα από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και θα αναλύει τα μόρια και τα ιόντα των αερίων που θα συλλέγει σε κάθε πέρασμα. Στο άλλο, το μακρινότερο άκρο της τροχιάς, σε ύψος 6.000 χιλιομέτρων, το MAVEN θα φωτογραφίζει τον Αρη στο υπεριώδες τμήμα του φάσματος. Ο συνδυασμός της κοντινής και μακρινής παρατήρησης θα επιτρέψει στους επιστήμονες να έχουν πιο πλήρη εικόνα για τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.
Η εκτόξευση της αποστολής MAVEN προς τον Αρη, όπως την κατέγραψε η κάμερα από τον υγροβιότοπο κοντά στο ακρωτήριο Κανάβεραλ
Η αποστολή προβλέπει και πέντε «βυθίσεις» της διαστημοσυσκευής μέχρι το ύψος των 125 χιλιομέτρων, όπου βρίσκεται το όριο με τα κατώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα, έτσι ώστε να σχηματιστεί ένα πληρέστερο προφίλ ολόκληρου του εξωτερικού στρώματος. Από τις μετρήσεις που θα κάνει το MAVEN θα μπορέσει να προσδιοριστεί με ακρίβεια η σημερινή κατάσταση της ανώτερης ατμόσφαιρας και της ιονόσφαιρας του Αρη και ο σημερινός ρυθμός απώλειας αερίων στο Διάστημα. Τα συμπεράσματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν ώστε να γίνει αντίστροφη προβολή στο παρελθόν και να εκτιμηθούν οι αντίστοιχοι ρυθμοί πριν από δισεκατομμύρια χρόνια.
Το MAVEN με ανοιχτά τα φωτοβολταϊκά πάνελ έχει μήκος 11,4 μέτρα (περίπου όσο ένα σχολικό λεωφορείο), ενώ μαζί με το καύσιμο και το οξειδωτικό ζυγίζει 2,5 τόνους. Η διαδρομή που θα ακολουθήσει είναι βαλλιστική, δηλαδή απευθείας από τη Γη προς το σημείο της τροχιάς του Αρη, όπου ο πλανήτης θα βρεθεί το Σεπτέμβρη του 2014. Η αποστολή στοίχισε γύρω στα 650 εκατομμύρια δολάρια, μεγάλο μέρος από τα οποία κατέληξε στα ταμεία της κατασκευάστριας «Λόκχιντ Μάρτιν».
Προχωρά και το ινδικό
Με βάση τα προβλεπόμενα προχωράει και η ινδική αποστολή στον Αρη, καθώς το «Mangalyaan» («Αρειανό σκάφος» στα σανσκριτικά) έκανε με επιτυχία την τελευταία πυροδότηση του κινητήρα του για να ανεβάσει την τροχιά του σε ύψος που θα του επιτρέψει να αποκτήσει ταχύτητα διαφυγής. Η πυροδότηση έγινε στις 16 Νοέμβρη, διάρκεσε 243,5 δευτερόλεπτα και έβαλε το σκάφος σε ελλειπτική τροχιά με απόγειο 192.874 χιλιόμετρα. Αν και με βάση τον προγραμματισμό θα ήταν η πέμπτη πυροδότηση, στην πραγματικότητα ήταν η έκτη, αφού μεσολάβησε μια έκτακτη στις 12 Νοέμβρη, ώστε να διορθωθεί η μικρότερης διάρκειας από το προβλεπόμενο τέταρτη πυροδότηση. Ο κινητήρας θα τεθεί για άλλη μια φορά σε λειτουργία την 1η Δεκέμβρη, ώστε να δώσει την τελική ώθηση, που - καλώς εχόντων των πραγμάτων - θα θέσει το «Mangalyaan» σε πορεία προς τον Αρη, στον οποίο αναμένεται να φτάσει στις 24 Σεπτέμβρη του 2014, δηλαδή τον ίδιο μήνα που θα φτάσει και το MAVEN.
Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: nasa.gov, earthsky.org
