Δεν αρκεί λαϊκές δυνάμεις να βγαίνουν στο δρόμο (εδώ από τις μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στην ανατροπή του Μ. Μούρσι). Η εμπλοκή τους στην ενδοαστική αντιπαράθεση δεν έχει να τους προσφέρει τίποτε
Η δίκη του ανατραπέντος Πρόεδρου, Μ. Μούρσι, που ξεκίνησε αυτήν τη βδομάδα, επανέφερε στην επικαιρότητα των διεθνών εξελίξεων την ενδοαστική πολιτική διαμάχη στην Αίγυπτο, που βέβαια, έχει και διεθνείς προεκτάσεις. Σ' αυτές θα αναφερθούμε σε άλλο άρθρο, ωστόσο, έχει σημασία να δούμε εδώ τις τρέχουσες εσωτερικές εξελίξεις και να αντλήσουμε χρήσιμα συμπεράσματα από αυτές.
Μετά την ανατροπή του Πρόεδρου Μ. Μούρσι από το στρατό, οι εξελίξεις που ακολούθησαν είχαν χαρακτήρα μεθοδευμένων βημάτων. Παρά την αντίθετη εντύπωση, που μπορεί να καλλιεργήθηκε από τα διεθνή ΜΜΕ, ήταν θέμα χρόνου η απαγόρευση της δράσης των «Αδελφών Μουσουλμάνων», οι οποίοι είχαν αναλάβει τα ηνία της διακυβέρνησης της χώρας.
Τόσο τις παραμονές του στρατιωτικού πραξικοπήματος όσο και μετά από αυτό όλες οι αστικές πολιτικές δυνάμεις (πλην των «Αδελφών Μουσουλμάνων», κ.λπ.) καλούσαν το στρατό «να αναλάβει τον πατριωτικό του ρόλο!». Ανάλογη πολιτική είχαν και οι δυνάμεις της αιγυπτιακής «Αριστεράς», που αδυνατούν να χαράξουν πολιτική γραμμή έξω από το σχεδιασμό των αστικών πολιτικών δυνάμεων, χαρακτηρίζοντας μάλιστα το στρατιωτικό πραξικόπημα ως «δεύτερη επανάσταση».
Το πραξικόπημα της 30ής Ιουνίου έφερε τους ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ - ΕΕ, σε κατάσταση «αμηχανίας», όπου διαφάνηκε η υποκρισία τους μπροστά στο ερώτημα: Είναι αυτό που έγινε στην Αίγυπτο πραξικόπημα ή όχι;. Την ίδια ώρα, αντιφατικές ήταν και οι σχετικές αντιδράσεις μερικών περιφερειακών δυνάμεων (π.χ., της Σαουδικής Αραβίας και άλλων μοναρχιών του Κόλπου).
Οι δυνάμεις που πρωτοστάτησαν στην πρόκληση του πραξικοπήματος
Στο παραπάνω «έργο», αποφασιστικό ρόλο είχαν μονοπωλιακοί όμιλοι μέσω των συγκροτημάτων του Τύπου που διαθέτουν στα χέρια τους, τα οποία καλούσαν ανοιχτά το στρατό να αναλάβει «τον πατριωτικό του ρόλο».
Αξίζει να σημειωθεί εδώ, πως ο Μούρσι, στο πλαίσιο των ενδο-αστικών αντιπαραθέσεων, κατονόμασε και στοχοποίησε τους καπιταλιστές ιδιοκτήτες των παραπάνω συγκροτημάτων στην τελευταία ομιλία του σε μαζική συγκέντρωση των Αδελφών Μουσουλμάνων, σε μια κίνηση που εξέφρασε τον πανικό και την απόγνωσή του.
Μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από το στρατό, συρρικνώθηκαν σταδιακά οι μάζες που κινητοποιούσαν οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι», κάτω από το βάρος της κρατικής καταστολής και υπό την επίδραση του κόμματος «Ανούρ», που επίσης χρησιμοποιεί το Ισλάμ, φιλοδοξώντας αυτό να εγκλωβίσει αυτές τις μάζες σε ένα πιο «μετριοπαθές» περιτύλιγμα.
Το αστικό κράτος και η αξιοποίηση του «όπιου του λαού»
Μετά το πραξικόπημα, το υπουργείο των Βακουφιών ανακοίνωσε σε μια συνέντευξη Τύπου την ανάκληση των αδειών 55 χιλιάδων Ιμάμηδων, στο πλαίσιο μιας «εκκαθαριστικής» επιχείρησης στα Τζαμιά και στα «ισλαμικά» ιδρύματα.
Αλλωστε, το αιγυπτιακό κράτος είχε φροντίσει από την εποχή του Νάσερ να αξιοποιεί τη θρησκεία, με την θεσμοθέτηση του ρόλου του θρησκευτικού ιδρύματος Αλάζχαρ, ως κέντρου ερμηνείας του Ισλάμ, με σκοπό την απεξάρτηση της χώρας από την επιρροή κυρίως της Σαουδικής Αραβίας με την οποίαν είχε εχθρικές σχέσεις τότε. Το αστικό κράτος της Αιγύπτου συνεχίζει έντεχνα την αξιοποίηση της θρησκείας (όχι μόνον του Ισλάμ) για την αντιμετώπιση του εργατικού και λαϊκού κινήματος.
Το «ειδικό βάρος» του αιγυπτιακού στρατού
Με την ανατροπή της μοναρχίας στην Αίγυπτο το 1952, ο αιγυπτιακός στρατός αναβάθμισε περαιτέρω την παρουσία του σε όλες τις σφαίρες ζωής της χώρας, όπου η πλειοψηφία των στελεχών στον κρατικό και δημόσιο τομέα προέρχονταν από τις γραμμές του πλέον.
Αξίζει να αναφέρουμε εδώ ένα απόσπασμα από πρόσφατα δημοσιευμένη συζήτηση του στρατιωτικού συμβουλίου:
- Εκπρόσωπος αεροπορίας προς τον υπουργό Αμυνας Σίσι: «Οι ένοπλες δυνάμεις της κάθε χώρας στον κόσμο αποτελούν το βασικό πυλώνα της εθνικής ασφάλειας, και υπάρχουν κόκκινες γραμμές που τις προστατεύουν από τα ΜΜΕ. Η αλήθεια είναι ότι για 50 χρόνια απολαμβάναμε αυτήν την προστασία λόγω της σταθερότητας που υπήρχε. Δυστυχώς, όμως, ήρθε η επανάσταση και χάθηκαν οι κόκκινες γραμμές. Ο κόσμος μάς προσβάλλει και τα ΜΜΕ μάς επιτίθενται με την κατηγορία της εμπλοκής μας στην πολιτική ζωή, ωστόσο, τώρα που γυρίσαμε στους στρατώνες μας υπάρχει ανάγκη ανάκτησης αυτών των κόκκινων γραμμών με σύγχρονο τρόπο, διότι δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε σε κανέναν να μιλά. Υπάρχουν 20 - 25 άνθρωποι που ελέγχουν τα ΜΜΕ, και μπορούμε να επικοινωνήσουμε μαζί τους ξεχωριστά και χωρίς δημοσιότητα και να χρησιμοποιήσουμε ή το καρότο ή το μαστίγιο. Ωστε άμα πετύχουμε την υποστήριξη των 10 -20% αυτών, τότε θα έχουμε μια σοβαρή στήριξη».
- Ο υπουργός Αμυνας Σίσι: «Εως τώρα ο νόμος μάς προστατεύει αυστηρά, ωστόσο, η επανάσταση διέλυσε όλους τους θεσμούς του κράτους και γίνεται μια αναδιοργάνωση όλου του κράτους (...) προσπαθούμε να αφομοιώσουμε όσο το δυνατόν, αλλά δε θα καταφέρουμε να γυρίσουμε στην προηγουμένη κατάσταση, πιθανόν το επόμενο κοινοβούλιο να μας ανακρίνει, χρειάζεται να μείνουμε ενωμένοι και έτοιμοι για την αντιμετώπιση αρνητικών μεταβολών. Σε σχέση, όμως, με τους δημοσιογράφους, εμείς ενδιαφερόμαστε από την πρώτη μέρα για το ζήτημα της προπαγάνδας που είναι ένα θέμα δύσκολο, διότι όταν επιθυμείς να κάνεις κάτι πρέπει να αποκτήσεις βραχίονες στα ΜΜΕ, και η απόκτησή τους χρειάζεται πολύ χρόνο, μέχρι το κράτος να διαθέτει ένα σοβαρό μερίδιο στην προπαγανδιστική επιρροή, πράγμα για το οποίο εργαζόμαστε σίγουρα».
Τα «φαβορί» της αστικής τάξης για τις προεδρικές εκλογές
Οι βασικοί υποψήφιοι των προηγούμενων προεδρικών εκλογών εξέφρασαν σε δηλώσεις τους τη συμφωνία και ενθάρρυνσή τους στον Σίσι να θέσει υποψηφιότητα για τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Ωστόσο, ο υπουργός Αμυνας εκφράζει επιφυλάξεις για το ζήτημα αυτό, χωρίς να αποκλείει την πιθανή υποψηφιότητά του (που προϋποθέτει την παραίτησή του από το στρατιωτικό του αξίωμα), παράλληλα εξελίσσεται η προεκλογική καμπάνια του επικεφαλής του εθνικιστικού «Λαϊκού Ρεύματος» Χαμντέν Σαμπάχι, με τη στήριξη της καμπάνιας «Τάμαροντ».
Σε συνθήκες υποχώρησης του εργατικού και λαϊκού κινήματος και έντονης καταστολής, οι διάφορες «καμπάνιες» έχουν αναδειχτεί σε χρήσιμο εργαλείο στα χέρια της αστικής τάξης, που τις παρουσιάζει ως κάτι το δήθεν «αυθόρμητο» που πηγάζει από το λαό και τη νεολαία. Μάλιστα, τα διεθνή ΜΜΕ αποκαλούσαν την παραπάνω καμπάνια «κίνημα», συμβάλλοντας στην ενίσχυση της σύγχυσης που υπάρχει, παράλληλα με την αποθέωση του ρόλου του διαδικτύου στις κοινωνικές διαδικασίες.
Η βασική αδυναμία του εργατικού κομμουνιστικού κινήματος
Το κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα σε κάθε χώρα, και στην Αίγυπτο, έχει υποχρέωση να μελετά τη συγκεκριμένη κατάσταση, την ανάπτυξη του καπιταλισμού, την πορεία των κλάδων και τομέων της οικονομίας, τις αλλαγές στο εποικοδόμημα, την ταξική, κοινωνική διάρθρωση, για να χαράξει τη δική του επαναστατική στρατηγική.
Αντίθετα, όταν αυτό δε γίνεται και, στο όνομα των «εθνικών ιδιαιτεροτήτων» και επιπλέον δυσκολιών, ακυρώνεται η επαναστατική στρατηγική και υποκαθίσταται η πάλη για το σοσιαλισμό με την πάλη για κυβερνητικές λύσεις, μέσα από πολιτικές συμμαχιών που αντιστοιχούν στην αστική διαχείριση, τότε το εργατικό κίνημα απλά «κουβαλά νερό στο μύλο» της αστικής τάξης, ή τμημάτων της.
Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο, η απουσία επαναστατικής στρατηγικής, μιας αυτοτελούς στρατηγικής από τους σχεδιασμούς της αστικής τάξης και τμημάτων της, αναδεικνύουν, για άλλη μια φορά, τη σημασία που έχει για το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα η χάραξή της.
