Ο σύντροφος Δανιήλ Κουτσοκώστας, αξιωματικός του ΔΣΕ
Βγάζει από την τσάντα ένα δεματάκι με κιτρινισμένα από το χρόνο έντυπα και μας τα παραδίδει. Κοντά 70 χρόνια τα φύλαγε. Και πού δεν ταξίδεψαν αυτά τα μικρά στο μέγεθος φύλλα. Τ' Αγραφα αφορούν οι πρώτες αναφορές. Για το Γράμμο άλλες δυο και μια για το Βίτσι. Ταξίδεψαν έως την Πολωνία κι επέστρεψαν το 1975 στην Ελλάδα, όπου και πάλι φυλάχτηκαν σαν κόρη οφθαλμού. Βγήκαν στο φως μόλις η ΚΕ του ΚΚΕ απηύθυνε το κάλεσμα για τη συγκέντρωση υλικού που θα εμπλουτίσει το Αρχείο του Κόμματος. Ξεφυλλίζοντάς τα διαβάζαμε παράλληλα σημαντικές στιγμές και από την προσωπική ιστορία του συντρόφου που τα φύλαγε. Μα περισσότερο γίναμε γνώστες μιας πλευράς της δράσης των μαχητών του ΔΣΕ που δεν έχει έως τώρα φωτιστεί όσο της πρέπει. Αφορά τους ανιχνευτές του ΔΣΕ, αυτούς για τους οποίους έχουμε ακούσει πολλές φορές να λένε άλλοι «πήγαν να πιάσουν γλώσσες» κι αναρωτιόμασταν «τι είναι αυτό πάλι;». Ηταν, λοιπόν, οι μαχητές που έπαιρναν ειδική αποστολή, να περάσουν στο αντίπαλο στρατόπεδο και να συλλάβουν ζωντανό κάποιο στέλεχος του αστικού στρατού, να το μεταφέρουν στο χώρο δράσης του ΔΣΕ με στόχο να αποσπάσουν κρίσιμες πληροφορίες για τον αντίπαλο. Δεν αρκούσε, δηλαδή, γενικώς η συγκέντρωση πληροφοριών, έπρεπε αυτές να είναι αξιόπιστες στον μέγιστο δυνατό βαθμό κι αυτή ήταν η αποστολή που είχαν οι ανιχνευτές. Συγκροτούνταν σε ειδική μάχιμη μονάδα που δρούσε στο πλευρό της Ταξιαρχίας ή Μεραρχίας και τα αποτελέσματα της δράσης της γίνονταν γνωστά αραιά και πού - κύρια μέσα από τις ειδικές απονομές μεταλλίων στα επίλεκτα μέλη της.
Το Δελτίο με τη διαταγή - έπαινο του Γενικού Αρχηγείου για την επίλεκτη διμοιρία των ανιχνευτών της 103 ταξιαρχίας στο Γράμμο
Ενας απ' αυτούς ήταν ο σύντροφος Δανιήλ Κουτσοκώστας, που ήρθε στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ για να παραδώσει στο Κόμμα το πολύτιμο υλικό που φρόντισε να φυλάξει όλα αυτά τα χρόνια. Ενα αγροτόπαιδο από την Πεζούλα των Αγράφων, που αναδείχτηκε σε υπολοχαγό του ΔΣΕ, απόφοιτος της 2ης σειράς της Σχολής Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου (η θρυλική ΣΑΓΑ). Γεννημένος τον Οκτώβρη του 1925, κάνει τα πρώτα του βήματα στο επαναστατικό κίνημα στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά. Ο πόλεμος τον βρίσκει στην Καρδίτσα και η Κατοχή πρόεδρο της ΕΠΟΝ στο χωριό. Το 1943 περνά στον ΕΛΑΣ και παράλληλα γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Ακολουθεί μια θυελλώδης πορεία ζωής. Σήμερα, στα 90 του, διατηρεί μια εξαιρετική διαύγεια σκέψης, μιλά, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγει σε σημειώσεις, γι' αυτές τις δεκαετίες που πέρασαν από τότε που παιδί ακόμα βγήκε στο βουνό. Τον βλέπεις και σκέφτεσαι τους γερόντους του Ρίτσου, που «δίπλα στα μάτια τους έχουν ένα δεντράκι καλοσύνη, ανάμεσα στα φρύδια τους ένα γεράκι δύναμη, κι ένα μουλάρι από θυμό μες στην καρδιά τους που δε σηκώνει τ' άδικο».
Μαγνητοφωνώντας την αφήγησή του τον «βλέπουμε» να είναι εκεί όταν μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας κρύβει με τους συντρόφους του 200 όπλα του ΕΛΑΣ. Τον «ακολουθούμε» στις συλλήψεις και στους ξυλοδαρμούς από τους ΜΑΥδες έως τον Αύγουστο του '46 που βγαίνει ξανά στο βουνό, θυμάται τις μάχες περίπου λεπτό προς λεπτό. Κι ύστερα η επιλογή του για τη ΣΑΓΑ. Με τη διμοιρία του συνοδεύει το '47 το κλιμάκιο του Γενικού Αρχηγείου που είχε κατέβει στη Θεσσαλία, ξανά πίσω στον Γράμμο. Στο Ντέντσκο (σημερινή Αετομηλίτσα) τα πρώτα μαθήματα στη σχολή. Φεύγουν για Λαιμό της Πρέσπας - «κουβαλούσαμε μαζί κι ένα τεράστιο πιεστήριο», θυμάται. Ενταξη στην 670 μονάδα του ΔΣΕ, επιλογή για τη διμοιρία ανιχνευτών της 103 ταξιαρχίας, με διοικητή τον Γιαννούλη. Πρώτη «γλώσσα» πιάνουν στον Αμάραντο, κάτω από το Κάμενικ, μαθαίνουν ότι απέναντί τους έχουν ολόκληρη την 9η Μεραρχία του αστικού στρατού. Ακολουθούν οι 75 μέρες της μάχης του Γράμμου και ο μεγάλος ελιγμός στο Βίτσι. Ηταν εκεί όταν πήρε ο αστικός στρατός το 2128. Ξανά «γλώσσες», αυτή τη φορά στην κορυφογραμμή Κούλα - Πλατύ. Από κει μέσα απ' το χιόνι του Καϊμακτσαλάν «γλώσσες» για την κατάληψη της Εδεσσας! Κι ύστερα ο θρίαμβος με την κατάληψη της Νάουσας! Επιστροφή από Βέρμιο - λίμνες - Καϊμακτσαλάν στο Πισοδέρι! Ονομάζεται, πλέον, αξιωματικός της Ταξιαρχίας με διοικητή τον Σοφιανό. «Γλώσσες» τώρα για τη Φλώρινα, τη μεγάλη μάχη. Πικρές μνήμες από μια μάχη που δεν του φεύγει απ' το μυαλό πως ήταν προδομένη (σ.σ.: εκ των υστέρων έγινε γνωστό πως πράγματι ο αστικός στρατός είχε έγκαιρα συγκεντρώσει πληροφορίες για την επικείμενη επίθεση). Καλοκαίρι πια αρχίζει η μεγάλη μάχη στο Βίτσι, η απώλεια του Λέσιτς, η σύμπτυξη μέσα από την Πρέσπα, «δεν μας άφησαν οι Σέρβοι να μπούμε» θυμάται και περιγράφει το πέρασμα της λίμνης ως απέναντι στην «Αφρικα», όπως λέγανε τότε τη χερσόνησο του Πυξού. Κι από κει ξανά στο Γράμμο! Εξω από το Επταχώρι από «γλώσσες» καταλαβαίνουν πως πλέον έχουν απέναντι όλη τη δύναμη του αστικού στρατού. Συντεταγμένη υποχώρηση απ' την Μπάτρα, ανάσα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας, ξανά εντολή να περάσει «μέσα», από Ελμπασάν, φτάνει στην Κρυσταλλοπηγή. Επιστροφή στην Κορυτσά, από κει Δυρράχιο κι έκτοτε το μεγάλο ταξίδι της πολιτικής προσφυγιάς. Με καράβι περνά Μεσόγειο, Ατλαντικό, Μάγχη, φτάνει στο Γκντανσκ της Πολωνίας! Σπουδάζει οικονομικά, γίνεται οικονομικός διευθυντής εργοστασίου και το 1976 βλέπει ξανά τα πάτρια... Κλείνουμε το μαγνητόφωνο. Στα έγγραφα που μας άφησε αποτυπώνεται η ζωή χιλιάδων και χιλιάδων μαχητών που από κάθε μετερίζι ανέδειξαν το μεγαλείο της πάλης της εργατικής τάξης της χώρας μας με μπροστάρη πάντα το ΚΚΕ.
Αναφορά σε μια από τις πρώτες μάχες της 1ης Μεραρχίας του ΔΣΕ στο Νεοχώρι Αγράφων
Η ανακοίνωση για τα μετάλλια στους ανιχνευτές της 10ης Μεραρχίας στο Βίτσι
Δελτίο με αναφορά σε διακρίσεις και προαγωγές στη μάχη
