Αν και η ιατρική και η φαρμακολογία έχουν προχωρήσει αρκετά ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τους συνήθεις πονοκεφάλους, τους μυϊκούς πόνους και τον πόνο στην οδοντιατρική καρέκλα, ο πόνος από τις φλεγμονές - το είδος που είναι αποτέλεσμα της οστεοαρθρίτιδας, του καρκίνου των οστών και βλαβών στη σπονδυλική στήλη - αποδείχτηκε πολύ «σκληρότερο καρύδι». Οι υπάρχουσες αγωγές με μορφίνη και άλλα οπιοειδή πλημμυρίζουν ολόκληρο το νευρικό σύστημα, προκαλώντας ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως η εξάρτηση. Πιο εντοπισμένες θεραπείες, όπως οι ενέσεις στεροειδών, χάνουν την αποτελεσματικότητά τους με το πέρασμα του χρόνου. Πρόσφατα οι ερευνητές άρχισαν να διερευνούν τη δυνατότητα αξιοποίησης μιας τοξίνης, που συναντιέται σε ένα μαροκινό φυτό που μοιάζει με κάκτο, ελπίζοντας ότι θα επιτρέψει τη μόνιμη ανακούφιση του εντοπισμένου πόνου, με μία και μόνη ένεση.
Η ουσία, που ονομάζεται ρεσινιφερατοξίνη (RTX), λειτουργεί καταστρέφοντας αποκλειστικά τους νευρώνες που είναι εξειδικευμένοι για τη μετάδοση στον εγκέφαλο του οφειλόμενου σε φλεγμονή πόνου. Οι νευρώνες αυτοί εκτείνονται από την περιφέρεια του σώματος (συμπεριλαμβανομένων του δέρματος και των εσωτερικών οργάνων) ως τη σπονδυλική στήλη, μεταφέροντας σήματα πόνου κατά μήκος των αξόνων τους. Τα σήματα τελικά ταξιδεύουν προς τα πάνω ως τον εγκέφαλο. Οταν εισαχθεί απευθείας στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, η RTX σημαδεύει και σκοτώνει μόνο τους νευρώνες που παράγουν την πρωτεΐνη TRPV1, που μεταδίδει την αίσθηση της έντονης θερμότητας και της φλεγμονής. Η τοξίνη δεν βλάπτει τους υπόλοιπους ιστούς, ούτε τα άλλα νεύρα αίσθησης πόνου, όπως εκείνα που μεταδίδουν το αίσθημα του τσιμπήματος ή του τρυπήματος.
Η RTX δοκιμάστηκε σε οικόσιτα ζώα που πάσχουν από εξουθενωτικούς πόνους και οι μελέτες δείχνουν καλές προοπτικές. Τα σκυλιά, σε αντίθεση με τα συνήθη πειραματόζωα, τα τρωκτικά, νιώθουν τον πόνο με τρόπο που πλησιάζει περισσότερο στον τρόπο που τον νιώθει ο άνθρωπος. Ετσι, οι επιστήμονες θεωρούν ότι έχουν καλύτερη εικόνα για κάτι, που δεν είναι ακριβώς μετρήσιμο, όπως είναι, για παράδειγμα, η χοληστερίνη.
Ηδη στις ΗΠΑ είναι σε εξέλιξη κλινική δοκιμή της RTX σε ανθρώπους με προχωρημένο καρκίνο, που προκαλεί ισχυρούς πόνους, για τους οποίους τα συνήθη αναλγητικά δεν πετυχαίνουν πολλά πράγματα. Τα αποτελέσματα της δοκιμής αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον καθώς υπάρχουν μεν και άλλοι τρόποι καταστροφής των νεύρων που μεταφέρουν τον πόνο, όπως με χρήση οινοπνεύματος, αλλά μερικές φορές το αποτέλεσμα είναι ο πόνος να επιστρέφει δριμύτερος από πριν. Αν η RTX μπορεί να στοχεύσει με ακρίβεια τη δράση της και δεν έχει παρενέργειες, τότε σίγουρα θα βρει τη θέση της στο ιατρικό οπλοστάσιο απέναντι στον έντονο πόνο, που μπορεί να καταβάλει έναν άνθρωπο.
Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»
