Το κλείσιμο των τριών συνεταιριστικών τραπεζών είναι ενταγμένο στη στρατηγική του κεφαλαίου για ενίσχυση της κερδοφορίας του. Η τελευταία εξέλιξη με την άρση της λειτουργίας τριών συνεταιριστικών τραπεζών (Δ. Μακεδονίας, Δωδεκανήσου, Εύβοιας), που ανακοινώθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδας στις 8/12/2013, είναι ενταγμένη στο πλαίσιο συγκεντροποίησης του τραπεζικού κεφαλαίου.
Για την αστική τάξη είναι μονόδρομος σήμερα η ενίσχυση των τραπεζών, ώστε αυτές να μπορούν με επάρκεια να επιτελούν το ρόλο τους στη στήριξη του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης. Πώς; Μέσα από τη διοχέτευση κεφαλαίων σε κλάδους της οικονομίας, ώστε να αναπαράγεται με υψηλότερους ρυθμούς η κερδοφορία από το λιμνάζον κεφάλαιο.
Σε συνθήκες κρίσης, για να αναπαραχθεί κερδοφόρα το κεφάλαιο, πρέπει να καταστρέψει τμήμα του, κάτι που αντικειμενικά αγγίζει και το τραπεζικό κεφάλαιο. Μέρος του θα καταστραφεί, ενώ ένα άλλο μέρος του θα συγχωνευθεί από ισχυρότερο τμήμα του που δραστηριοποιείται στον κλάδο. Αυτή τη διαδρομή υπηρετεί το κλείσιμο τραπεζών, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές. Τράπεζες χωρίς ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια δεν είναι ισχυρά «εργαλεία», για να δανειοδοτήσουν και να επιταχύνουν την κερδοφορία σε κλάδους και σε τμήματα του κεφαλαίου. Οσες τράπεζες δεν μπορούν να επιτελέσουν αυτόν το ρόλο, κλείνουν ή συγχωνεύονται με ισχυρότερες.
Πόσο σπουδαίο εργαλείο είναι η τράπεζα για τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης, φαίνεται από τη δήλωση του επικεφαλής της «BlackRock», της εταιρείας που διενεργεί τον έλεγχο στις ελληνικές τράπεζες για την κεφαλαιακή τους επάρκεια, δηλώνοντας ότι «η ανασυγκρότηση του τραπεζικού συστήματος θέτει τις βάσεις για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας». Αυτή τη γραμμή ακολούθησε πιστά η κυβέρνηση των ΝΔ - ΠΑΣΟΚ. Την ίδια γραμμή ουσιαστικά προτάσσει και ο ΣΥΡΙΖΑ, όταν από τις Βρυξέλλες ο κ. Τσίπρας δηλώνει ότι η άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών θα οδηγήσει σε «υποτίμηση της αξίας της ακίνητης περιουσίας» και σε «χρεοκοπία των τραπεζών».
Κυβέρνηση και ΣΥΡΙΖΑ, προβάλλοντας τις ανησυχίες διαφορετικών τμημάτων του κεφαλαίου, υποταγμένοι στη στρατηγική της ΕΕ, έχουν κοινό παρονομαστή την ενίσχυση και τη σωτήρια της κερδοφορίας των τραπεζών, ώστε αυτές να επιτελούν το ρόλο τους ως εργαλεία για την καπιταλιστική ανάπτυξη. Δεν είναι τυχαίο ότι από κοινού ψήφισαν ΠΑΣΚΕ/ΔΑΚΕ και η παράταξη του ΣΥΡΙΖΑ στο Ταμείο Υγείας της Εθνικής να τοποθετηθεί στην Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου (ΑΜΚ) της τράπεζας μέρος από το αποθεματικό του Ταμείου.
Ανησυχούν για τα «κόκκινα» δάνεια
Το βάθεμα της καπιταλιστικής κρίσης, οι χειρισμοί, καθώς και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η αστική τάξη της χώρας μας και οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, όπως η ΕΕ, για διέξοδο από την κρίση προς όφελος του κεφαλαίου, δίνει τη δυνατότητα οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στο Χρηματοπιστωτικό Σύστημα να αξιοποιήσουν την πολύτιμη πείρα που έχει αποκτηθεί αυτήν την περίοδο. Οι ίδιες οι εξελίξεις δείχνουν ότι θα χρειαστεί παραπάνω ενίσχυση των τραπεζών με νέα κεφάλαια, αφού, παρά τα όποια μέτρα στήριξης, η κεφαλαιακή τους βάση δεν επαρκεί, με εξέχον πρόβλημα για τους τραπεζίτες τα «κόκκινα δάνεια» και κυρίως τα μεγάλα επιχειρηματικά δάνεια που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν.
Η ανάγκη για νέα κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών πιθανόν να σημαίνει:
- Ενίσχυση με νέο κρατικό χρήμα, που θα συνοδεύεται με νέα αντιλαϊκά μέτρα.
- Νέο «κούρεμα» του χρέους, μέσω ομολόγων. Από το πρώτο «κούρεμα», τα Ταμεία Υγείας και Ασφάλισης των Τραπεζοϋπαλλήλων βγήκαν ζημιωμένα κατά 520 εκ. ευρώ. Σήμερα, τα Ταμεία Υγείας και Εφάπαξ σε μια σειρά από τράπεζες (Αγροτική, Γενική) έχουν ουσιαστικά πάψει να λειτουργούν, ενώ το ΤΑΠΙΛΤΑΤ, για να συνεχίσει να λειτουργεί, πρέπει να δίνει μειωμένες παροχές κατά 60% την επόμενη δεκαετία.
- «Κούρεμα» καταθέσεων στο σύνολο των καταθετών, αφού πλέον με τη νομοθεσία της ΕΕ (bail in) οι μεγαλομέτοχοι θα συμμετέχουν μόνο κατά 8% στη ζημιά της τράπεζας.
- Στόχευση για βίαιη κερδοφορία από τους τραπεζίτες την επόμενη 5ετία, για να επανακτήσουν το ποσοστό των μετοχών που έχει σήμερα στις τράπεζές τους το ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματιστηριακής Σταθερότητας).
Σήμερα, η κερδοφορία των τραπεζιτών περνάει και μέσα από τη μείωση της τιμής πώλησης της εργατικής δύναμης των τραπεζοϋπαλλήλων. Σε συνθήκες κρίσης, έχει ήδη μειωθεί κατά 25% ο αριθμός των τραπεζοϋπαλλήλων με συνταξιοδοτήσεις και εθελούσιες, έχοντας ως συνέπεια την εντατικοποίηση της εργασίας στον κλάδο. Η μείωση αυτή θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο με εθελούσιες από τον κλάδο (ήδη έχουν αποχωρήσει πάνω από 5.000 εργαζόμενοι με εθελούσιες, το τελευταίο διάστημα, και «ετοιμάζονται» άλλοι 2.000 από την Εθνική Τράπεζα).
Οταν η μείωση του προσωπικού, για να ανέβει η ανταγωνιστικότητα των τραπεζών από τη μείωση του εργασιακού κόστους, δε θα επαρκεί να γίνει όπως σήμερα με το «βαμβάκι» (εθελούσιες) θα γίνει και βίαια με απολύσεις, όπως με τους εργαζόμενους από τις τρεις συνεταιριστικές ή απολύσεις ενοικιαζόμενων εργαζομένων. Γι' αυτό σήμερα «καίγονται» να αρθεί το όριο των μαζικών απολύσεων και στο χώρο των τραπεζών. Ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σήμερα, σε συνθήκες κρίσης, οι τραπεζίτες με την Κλαδική Σύμβαση που υπέγραψαν με την πλειοψηφία της ΟΤΟΕ έχουν εξασφαλίσει ήδη πιο φθηνούς τραπεζοϋπαλλήλους (μείωση 6% του μισθού, παύση του επιδόματος ισολογισμού) και πιο εντατικά εργαζόμενους με τη διεύρυνση του ωραρίου.
Για ποιον θα λειτουργούν οι τράπεζες;
Ακόμα και η πρόταση της ΟΤΟΕ για το τραπεζικό σύστημα της χώρας μας, με έναν πυλώνα με ισχυρή κρατική τράπεζα και έναν πυλώνα με τις εμπορικές τράπεζες, έχοντας στο πλάι τους τις συνεταιριστικές τράπεζες, που θα δανειοδοτούν την οικονομία στην περιφέρεια (μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αγροτικό τομέα) ή η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για «κρατικοποίηση» των τραπεζών και τράπεζες «ειδικού σκοπού», για στήριξη της κατοικίας και της μικρομεσαίας επιχείρησης, της «υγιούς επιχειρηματικότητας», του αγροτικού τομέα, είναι προτάσεις που σε μορφή και περιεχόμενο ταυτίζονται και δεν απαντούν στο κύριο: Προς όφελος ποιου θα λειτουργούν οι τράπεζες; Προς όφελος του λαού και των εργαζομένων ή προς όφελος τμημάτων του κεφαλαίου, στο πλαίσιο μιας διαχειριστικής πολιτικής πρότασης, για να γίνει ο καπιταλισμός πιο «χρηστός»;
Και οι δύο προτάσεις είναι σε βάρος των εργαζομένων, αφού τους καλούν να «βάλουν πλάτη» για να διασωθεί η μορφή και ο χαρακτήρας των τραπεζών και η κερδοφορία τους. Είναι προτάσεις ταξικής συνεργασίας και υποταγής των λαϊκών αναγκών στη στρατηγική του κεφαλαίου. Σημασία δεν έχει τι μορφή θα έχει η τράπεζα, αλλά μέσα στο πλαίσιο ποιας οικονομίας θα λειτουργεί. Οσο θα υπάρχει ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, όσο η οικονομία θα είναι καπιταλιστική και θα λειτουργεί με τους νόμους κίνησης της καπιταλιστικής ανάπτυξης (κερδοφορία, άναρχη ανάπτυξη, συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου) και η τράπεζα, με όποια μορφή και ονομασία, θα λειτουργεί ενταγμένη στην υπηρεσία της καπιταλιστικής κερδοφορίας.
Οι εργαζόμενοι στις τράπεζες, αξιοποιώντας και την πείρα από την ίδια τους τη ζωή, μαζί με εργατοϋπαλλήλους από άλλους κλάδους έχουν το δικό τους «μονόδρομο» σήμερα, να δυναμώσουν την πάλη τους απέναντι στη στρατηγική του κεφαλαίου, με τη δράση τους να αλλάξουν τους αρνητικούς συσχετισμούς στο συνδικαλιστικό κίνημα, να ορθώσουν τείχος στα αντιλαϊκά μέτρα, ανοίγοντας ταυτόχρονα δρόμους για οριστικές ανατροπές σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. «Μονόδρομος» για τους εργαζόμενους δεν είναι η ενίσχυση της κερδοφορίας των τραπεζών, αφού η λειτουργία της τράπεζας μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορεί να ικανοποιεί τις δικές τους ανάγκες.
Παναγιώτης ΚΑΤΗΦΕΣ
Μέλος της ΕΠ της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ
