Εκπληκτική επιτυχία - παρά τα τεχνικά προβλήματα - της αποστολής «Ροζέτα» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος
Φωτογραφία της επιφάνειας του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο που τράβηξε η «Φιλέ» 40 μέτρα πριν ακουμπήσει για πρώτη φορά στο έδαφος. Φαίνονται το σαθρό έδαφος, πέτρες μεγέθους εκατοστών και άλλες μέτρων με το μεγαλύτερο βράχο πάνω δεξιά να έχει μήκος 5 μέτρων. Η σκόνη που βρίσκεται πάνω του δείχνει ότι υπάρχει μετακίνηση, αλλά δεν είναι γνωστό ακόμα αν η σκόνη ανέβηκε σ' αυτόν, ή υποχωρεί
Τους θεωρούσαν οιωνούς: Οι παπάδες για να φοβίζουν το λαό, που βρισκόταν στα σκοτάδια της άγνοιας, ότι κάτι κακό θα συμβεί, η τιμωρία του Θεού θα πέσει στα κεφάλια τους. Οι βασιλιάδες ως κοσμικής κλίμακας σύμβολο του ερχομού μιας λαμπρής βασιλείας, της δικής τους, που στην πραγματικότητα ήταν καταπιεστική, βάρβαρη και αιματηρή. Οταν η κοινωνικοοικονομική εξέλιξη οδήγησε στην ανάγκη μεγάλης ανάπτυξης της επιστήμης, τα σκοτάδια άρχισαν να φωτίζονται και οι άνθρωποι να μαθαίνουν ότι οι κομήτες, αυτά τα άστρα με ουρά, που εμφανίζονταν από το πουθενά και χάνονταν μετά από λίγο καιρό, δεν ήταν παρά συσσωματώματα από σκόνη, βράχια και παγωμένα αέρια. Τώρα, μετά την εκπληκτική αποστολή «Ροζέτα» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), έχουμε πια αυτά τα βράχια, τη σκόνη και τα παγωμένα αέρια μπροστά μας, σχεδόν χειροπιαστά. Κι αν η διαστημοσυσκευή «Φιλέ», η πρώτη που προσεδαφίστηκε ποτέ σε κομήτη, καταφέρει να ολοκληρώσει το έργο της, τότε θα έχουμε και γεύση αυτού του υλικού, μια χημική αίσθηση - ανάλυση της σύστασής του.
Εως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η «Φιλέ» φαινόταν να έχει σταθεροποιηθεί μετά από δύο αναπηδήσεις. Η πρώτη αναπήδηση, μετά από αργή κάθοδο 7 ωρών, έγινε στο επιθυμητό σημείο προσεδάφισης, επειδή δε λειτούργησαν τα καμάκια αγκύρωσης των τριών ποδιών της, ούτε και ο κινητήρας στο πάνω μέρος της που θα την ωθούσε να κολλήσει στο έδαφος. Η προσεδάφιση αυτή έγινε με ταχύτητα καθόδου ενός μέτρου ανά δευτερόλεπτο, αλλά λόγω της αποτυχίας των συστημάτων και της ελάχιστης βαρύτητας του κομήτη, η «Φιλέ» σηκώθηκε και πάλι με ταχύτητα 38 εκατοστά ανά δευτερόλεπτο, φτάνοντας σε ύψος περίπου ενός χιλιομέτρου. Οταν μετά από δύο ώρες ξαναάγγιξε το έδαφος βρισκόταν περίπου ένα χιλιόμετρο πιο μακριά, καθώς ο κομήτης περιστρεφόταν από κάτω της όλο αυτό το διάστημα. Υστερα από μια μικρότερη αναπήδηση προσεδαφίστηκε τελικά στη χειρότερη δυνατή περιοχή, ένα επικλινές σημείο, πιθανώς στη μόνιμα σκοτεινή άκρη ενός παρακείμενου μεγάλου κρατήρα. Από τις φωτογραφίες της περιοχής γύρω από τα πόδια της, φαίνεται ότι το ένα πόδι μάλλον αιωρείται στο κενό, ενώ τα άλλα δύο πατάνε σε σχετικά βραχώδες έδαφος.
Η διαστημοσυσκευή προσεδάφισης «Φιλέ», ένας κόκκος μέσα στην άβυσσο του Διαστήματος, φωτογραφίζεται από το μητρικό σκάφος «Ροζέτα» καθώς κατεβαίνει προς τον κομήτη
Με διαθέσιμο μόλις το ένα έκτο της αναμενόμενης δυνατότητας επαναφόρτισης των μπαταριών από τα φωτοβολταϊκά στοιχεία που φέρει, η «Φιλέ» αναμένεται να έχει Ενέργεια μόνο για 60 ώρες. Οι επιστήμονες στο κέντρο ελέγχου στη Γερμανία, προσπαθούν να αντλήσουν όσο περισσότερες επιστημονικές μετρήσεις μπορούν και στη συνέχεια να αξιοποιήσουν τη δυνατότητα της διαστημοσυσκευής να κάνει μικρά πηδηματάκια, για να βελτιστοποιήσουν τη θέση της, να τη φέρουν σε καλύτερα φωτιζόμενο σημείο, ώστε να επεκταθεί ο χρόνος πραγματοποίησης επιστημονικών μετρήσεων και να μπορέσει να γίνει η βασικότερη απ' αυτές: η λήψη δείγματος εδάφους με τρυπάνι και η φασματοσκοπική ανάλυση της σύνθεσής του. Η χρήση του τρυπανιού στην παρούσα θέση και οποιαδήποτε απρόσεκτη μετακίνηση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ανατροπή της «Φιλέ» και τον τερματισμό κάθε δυνατότητας παραπέρα επέμβασης. Στοιχείο επιπλέον δυσκολίας αποτελεί το γεγονός ότι σε απόσταση 500 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη χρειάζεται σχεδόν μισή ώρα για να φτάσουν οι εντολές του κέντρου ελέγχου και άλλος τόσος χρόνος για να επιστρέψουν τα στοιχεία της τηλεμετρίας και οι εικόνες από τη νέα κατάσταση και θέση της διαστημοσυσκευής προσεδάφισης. Στη «Ροζέτα», το μητρικό σκάφος από το οποίο αποκολλήθηκε το σκάφος καθόδου, όλα τα συστήματα λειτουργούν κανονικά, όπως και η επικοινωνία με τη «Φιλέ», από τη μια μεριά, και τη Γη, από την άλλη.
Με το σταυρό υποδεικνύεται το επιθυμητό σημείο προσεδάφισης, η Αγκιλκία, όπως ονομάστηκε, εκεί όπου έγινε η πρώτη αναπήδηση της «Φιλέ». Με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία, οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι η «Φιλέ» κατέληξε τελικά στην πλαγιά του μεγάλου κρατήρα στα δεξιά, ίσως στην πιο σκοτεινή περιοχή (πάνω δεξιά)
Δύσκολα μπορείς να περιγράψεις με λόγια όσα πρωτόγνωρα εμφανίζονται στις φωτογραφίες που έστειλε η «Ροζέτα». Γι' αυτό σήμερα θα δώσουμε χώρο στην εικόνα. Αλλωστε, θα έχουμε τη δυνατότητα να επανέλθουμε, καθώς η αποστολή «Ροζέτα», αν όλα πάνε καλά, έχει να δώσει ακόμα πολλά. Το μητρικό σκάφος θα συνεχίσει να ακολουθεί τον κομήτη τουλάχιστον έως το περιήλιο της τροχιάς του (στις 13 Αυγούστου 2015) και πέρα απ' αυτό, καταγράφοντας τη διαρκή μεταμόρφωση του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο από ένα παγωμένο παράξενο ουράνιο σώμα με μορφή αραχίδας, σε ένα αρκετά θερμό και ζωηρό «άστρο», που περιβάλλεται από όλο και πιο μεγάλη και λαμπρή άλω, με όλο και μακρύτερη ουρά, τις εκρήξεις αερίων που ίσως συμβούν στην επιφάνειά του, ενδεχόμενο σπάσιμό του σε μικρότερα κομμάτια και ποιος ξέρει τι άλλο. Αν η «Φιλέ» τα καταφέρει να βγει στο φως, τότε ίσως αναζωογονηθεί καθώς η εντονότερη ηλιακή ακτινοβολία θα γεμίσει τις μπαταρίες της και μπορέσει να μας στείλει κοντινά πλάνα αερίων να ξεπηδούν μέσα από το έδαφος. Και τίποτα άλλο να μη δώσει, η αποστολή «Ροζέτα», οι φωτογραφίες και οι επιστημονικές μετρήσεις που έχει ήδη στείλει, επιτρέπουν ένα μεγάλο άλμα της ανθρώπινης γνώσης σε σχέση με τους κομήτες, αυτά τα αρχέγονα κατάλοιπα από τον σχηματισμό του ηλιακού συστήματος.
Σύνθετη φωτογραφία που δείχνει χαρακτηριστικά τα αέρια και τη σκόνη που αναδίδονται από την επιφάνεια του κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, ιδίως από το «λαιμό» του, δημιουργώντας ήδη μια άλω ορατή από τα τηλεσκόπια, καθώς το φως του ήλιου ανακλάται πάνω στα σωματίδια
Δεν είναι από ταινία επιστημονικής φαντασίας, είναι ο απόμακρος, εχθρικός και πρωτόγνωρος κόσμος, του κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο. Λόγω της πολύ μικρής βαρύτητας, οι πέτρες, η σκόνη και τα παγωμένα αέρια συγκρατούνται με δυσκολία μεταξύ τους. Ενα δυνατό επιτόπιο άλμα σε πετρώδες σημείο θα ήταν σχεδόν αρκετό για να εκσφενδονίσει για πάντα έναν αστροναύτη στο διαστημικό κενό
Φωτογραφίες των ποδιών της «Φιλέ» και της γύρω απ' αυτά περιοχής μαζί με ένα σχέδιο της θέσης της διαστημοσυσκευής, όπως οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πρέπει να είναι, σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους. Το ένα πόδι της «Φιλέ» φαίνεται να αντικρίζει το διαστημικό κενό, δηλαδή να μην πατάει στο έδαφος
Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.esa.int
