Τον περασμένο Ιούλη, ένας πιλότος ελικοπτέρου που πετούσε πάνω από την αρκτική χερσόνησο Γιαμάλ της Ρωσίας, παρατήρησε κάτι εξαιρετικά παράξενο: ένα σχεδόν ολοστρόγγυλο κρατήρα διαμέτρου 30 μέτρων πάνω στο αιώνια παγωμένο έδαφος. Πολύ γρήγορα διατυπώθηκαν διάφορες θεωρίες για την προέλευση του κρατήρα: πτώση μετωρίτη, πλήγμα με πύραυλο, ακόμα και αποτυχημένη προσεδάφιση εξωγήινων!
Για να λύσει το μυστήριο, η γεωλόγος Μαρίνα Λίμπμαν του Ινστιτούτου Γήινης Κρυόσφαιρας της Μόσχας, μαζί με τους συναδέλφους της κατέβασαν έναν ανιχνευτή αερίων μέσα στο λάκκο. Κοντά στον πυθμένα του κρατήρα ανίχνευσαν υψηλές συγκεντρώσεις μεθανίου, που υποπτεύονται ότι για κάποιο λόγο συσσωρεύτηκε, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η πίεση και να επακολουθήσει έκρηξη.
Από πού προέρχεται το αέριο δεν είναι σαφές. Μερικοί επιστήμονες θεωρούν ότι ίσως διέρρευσε από παρακείμενα αποθέματα φυσικού αερίου, ενώ άλλοι, μεταξύ τους και η Λίμπμαν, λένε ότι διέρρευσε από το ίδιο το αιώνια παγωμένο έδαφος. Και τα δύο σενάρια είναι ασυνήθιστα, καθώς το παγωμένο έδαφος συνήθως παγιδεύει το μεθάνιο.
Δεν έχει εξακριβωθεί αν αυτή η ασυνήθιστη απελευθέρωση αερίου σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή. Αν και η θερμοκρασία εδάφους έχει αυξηθεί σχεδόν 1,5 βαθμό Κελσίου από τη δεκαετία του 1970, παραμένει υπό το 0 και γι' αυτό το λιώσιμο του αιώνια παγωμένου εδάφους δε μπορεί να έχει σχέση με το φαινόμενο, υποστηρίζει η Λίμπμαν.
Τουλάχιστον ένας ακόμη παρόμοιος κρατήρας εντοπίστηκε στην περιοχή και υπάρχει ανησυχία ότι το επόμενο χάσμα που θα εμφανιστεί, ίσως «καταπιεί» κάποιες από τις εγκαταστάσεις εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου, που υπάρχουν εκεί κοντά.
Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: «Scientific American», «Discover»
