Σε αποκλειστική του συνέντευξη στο ρωσικό πρακτορείο ΤΑΣΣ, ενόψει της επίσκεψής του στη Μόσχα και της συνάντησής του στις 8 Απρίλη με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Αλ. Τσίπρας είπε ανάμεσα σε άλλα («Τα Νέα» 1/4/2015): «Βρισκόμαστε σε γεωπολιτική κατάσταση ιδιαίτερης έντασης, υπάρχουν κοινές προκλήσεις και χρειάζεται να δούμε πώς θα τις αντιμετωπίσουμε (...) Πρέπει να δούμε, πώς οι λαοί και οι χώρες μας μπορούν πραγματικά να συνεργαστούν σε πολλούς τομείς στην οικονομία, την ενέργεια, το εμπόριο, την αγροτική παραγωγή, να διευκρινίσουμε πού μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον και κυρίως, να μελετήσουμε κατά πόσον η συνεργασία μας μπορεί να είναι εποικοδομητική, καθόσον πραγματικά πιστεύω ότι η Ελλάδα, ως χώρα - μέλος της ΕΕ, μπορεί να καταστεί συνδετικός κρίκος, γέφυρα μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας».
Το επικίνδυνο γεωπολιτικό χαρτί και οι κόντρες για τους αγωγούς
Η κυβέρνηση «παίζει το γεωπολιτικό χαρτί». Εχουν ήδη μιλήσει για «ρευστότητα και αποσταθεροποίηση στο τρίγωνο Ουκρανία - Λιβύη - Μ. Ανατολή, όπου η Ελλάδα θα μπορούσε να συμβάλει». Αυτό το τρίγωνο περικλείει και τα Βαλκάνια. Αλλά σε όλα αυτά τα σημεία εκδηλώνονται οξύτατοι ανταγωνισμοί ανάμεσα σε ΗΠΑ - Ρωσία, αλλά και ανάμεσα σε ΗΠΑ - Ρωσία - Γερμανία. Η ελληνική κυβέρνηση αναζητά ρόλο και μάλιστα αναβαθμισμένο σ' αυτές τις περιοχές εμπλεκόμενη στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς. Να θυμίσουμε ότι πρόσφατα η Βικτόρια Νούλαντ, υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, στη συνάντηση με την κυβέρνηση συζήτησε όλη την ατζέντα των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, από την κρίση στην Ουκρανία, το Σκοπιανό και το Κυπριακό, έως την εκστρατεία εναντίον των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους».
Η κυβέρνηση επιμένει στο να γίνει η Ελλάδα «γέφυρα μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας».
Σύμφωνα με ρεπορτάζ αστικών ΜΜΕ, γίνεται αναφορά στο «ναυάγιο» του ρωσικού αγωγού «South Stream», μετά από άρνηση ουσιαστικά συμμετοχής της Βουλγαρίας και την άρνηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη δημιουργία του. Η Ρωσία τον αντικατέστησε με τον «Turkish Stream» σε συμφωνία με την Τουρκία. Και τα δύο σχέδια στοχεύουν να παρακάμψουν την «προβληματική» Ουκρανία μεταφέροντας από το 2019 και μετά 63 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου ετησίως στην Κεντρική Ευρώπη μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Η Ρωσία εισπράττει 20 δισ. δολάρια το χρόνο από την πώληση του φυσικού της αερίου μέσω Ουκρανίας στην Ευρώπη. Βασικός κρίκος για τον αγωγό μετά τη Μαύρη Θάλασσα ήταν η Βουλγαρία. Τώρα όμως επειδή η κυβέρνηση της Βουλγαρίας συνέβαλε στη ματαίωση του «South Stream», η Ρωσία θέλει να περάσει ο «Turkish Stream» από την Ελλάδα.
Τα «Νέα», 1/4/2015, έγραψαν ότι η ελληνική κυβέρνηση «πιθανότατα επιδιώκει να χρησιμοποιήσει το γεωπολιτικό χαρτί του ρωσικού αγωγού - που άλλωστε μπορεί και να μη γίνει ποτέ εφόσον ΗΠΑ, Βρυξέλλες και Ρωσία βρουν τελικά μια λύση στο Ουκρανικό - και ως ένα επιπλέον "όπλο" στη διαπραγμάτευση που κάνει η χώρα με τους εταίρους.
Υπό αυτό το πρίσμα, το ελληνικό επιχείρημα προς τους εταίρους θα μπορούσε να περικλείεται στη φράση "δεν θα ταχθώ αναφανδόν υπέρ των ρωσικών σχεδίων, αλλά θέλω κι εσείς να δείξετε κατανόηση σε αυτά που ζητάω".
Τι στάση θα τηρήσει η Ευρώπη; Αν και συχνά - πυκνά οι Βρυξέλλες χαρακτηρίζουν ως μη βιώσιμο το σχέδιο "Turkish Stream", στην πραγματικότητα γνωρίζουν καλά πως αν αποτύχουν να βρουν λύση στη ρήξη Κιέβου - Μόσχας, τότε θα πρέπει οπωσδήποτε να υποκαταστήσουν τα 63 δισ. κυβικά που καταναλώνουν ετησίως μέσω άλλων αγωγών, παρακάμπτοντας τους ουκρανικούς. Τέτοιοι έτοιμοι δρόμοι σήμερα δεν υπάρχουν, επομένως ο "Turkish Stream" μοιάζει ως μονόδρομος, με μια όμως ουσιώδη διαφορά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση μοιάζει να προτιμά τη διέλευση του ρωσικού αερίου από τη Βουλγαρία (και από εκεί σε Σκόπια, Σερβία, Ουγγαρία, κ.λπ.) όπου και ευνοεί τη δημιουργία κόμβου, και όχι από την Ελλάδα. Προς το παρόν, αυτό που ξέρουμε είναι η πρόθεση της κυβέρνησης, όπως είπε ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Π. Λαφαζάνης, να υποστηρίξει τη συμμετοχή της χώρας στο σχέδιο κατασκευής του "Turkish Stream" ο οποίος προορίζεται να μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω Μαύρης Θάλασσας, Τουρκίας και Ελλάδας και από εκεί στα Σκόπια, τη Σερβία, την Ουγγαρία, μέχρι και τα σύνορα με την Αυστρία».
Επικίνδυνα παιχνίδια, στα οποία η ελληνική κυβέρνηση μπλέκεται βαθιά, πιστεύοντας ότι θα αναβαθμιστεί και ως καπιταλιστική οικονομία της Ελλάδας.
Οξυνση με τους ίδιους «παίκτες» στην Αν. Μεσόγειο
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησαν οι Sarah Vogler και Eric V. Thompson για λογαριασμό του German Mashall Fund of the United States, με θέμα τα αποθέματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και τις επιπτώσεις στην ασφάλεια της τοπικής ναυτιλίας, «τα μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου που έχουν εντοπισθεί στα νερά της Ανατολικής Μεσογείου μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το ενεργειακό, οικονομικό και γεωπολιτικό μέλλον των χωρών της περιοχής. Ωστόσο μια σειρά από διενέξεις όπως η εμπόλεμη κατάσταση ανάμεσα στο Λίβανο και το Ισραήλ, η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, το Κυπριακό και οι τεταμένες σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ εμποδίζουν την εκμετάλλευσή τους.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η Ρωσία, που διατηρεί στενές σχέσεις με Ισραήλ και Κύπρο, διεκδικεί ρόλο στην ανάπτυξη, μεταφορά και εμπορία του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά δεν έχει βρει τον τρόπο.
Την ίδια ώρα, η αμερικανική "Noble Energy" διαδραματίζει καίριο ρόλο στην εκμετάλλευση και παραγωγή. Οι ΗΠΑ έχουν συμφέρον να υπάρχει ενεργειακή σταθερότητα αλλά και γενικότερη σταθερότητα σε Ισραήλ, Ιορδανία και Αίγυπτο, και πολλώ δε μάλλον τώρα που έχουν επεκταθεί οι συγκρούσεις από τη Συρία και το Ιράκ.
Η ΕΕ εμπλέκεται στην Ανατολική Μεσόγειο για πολλούς λόγους. Κύπρος και Ελλάδα είναι μέλη της και η Τουρκία υποψήφιο κράτος - μέλος. Η κρίση στην Ουκρανία έχει εντείνει το ενδιαφέρον της για την Ανατολική Μεσόγειο ως δυνητική εναλλακτική πηγή ενέργειας» («Καθημερινή», 22/3/2015).
Πεδίο διαπάλης η Αρκτική
Αλλά η οξύτατ διαπάλη Ρωσίας - ΗΠΑ - Γερμανίας με επίκεντρο εκτός των άλλων την Ουκρανία, τα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσσόγειο επεκτείνεται.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του «Ρόιτερς», οι οξύτατοι ανταγωνισμοί ΗΠΑ - Ρωσίας εκδηλώνονται και στην Αρκτική.
Στην περιοχή υπάρχουν άφθονοι ανεκμετάλλευτοι φυσικοί πόροι, τόσο στη θάλασσα όσο και στην ξηρά. Εκτιμάται ότι το ένα τέταρτο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που έχουν εντοπιστεί στον κόσμο βρίσκεται στην Αρκτική, ότι στην περιοχή βρίσκονται το 13% των ανεξερεύνητων κοιτασμάτων πετρελαίου στον κόσμο, το 30% των ανεξερεύνητων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και το 20% των ανεξερεύνητων κοιτασμάτων φυσικού υγραερίου.
Ετσι, στη συγκεκριμένη περιοχή ανταγωνίζονται βασικά ΗΠΑ - Ρωσία - ΕΕ - Καναδάς και άλλα κράτη. Αλλωστε, τα κράτη που περιβάλλουν την Αρκτική είναι Καναδάς, Δανία, που εκπροσωπεί επίσης τη Γροιλανδία και τις Φερόες Νήσους, Φινλανδία, Νορβηγία, Ισλανδία, Ρωσία, Σουηδία, ΗΠΑ. Απ' αυτά Δανία, Σουηδία, Φινλανδία ανήκουν στην ΕΕ.
Τα ρωσικά μονοπώλια έχουν βάλει στο στόχαστρό τους τα 15,5 δισεκατομμύρια τόνους πετρελαίου και 84,5 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, που υπολογίζεται ότι βρίσκονται στη ζώνη αποκλειστικής τους εκμετάλλευσης. Πρόκειται για το 75% του ενεργειακού πλούτου, που υπολογίζεται ότι βρίσκεται στην Αρκτική. Κόντρα στη Ρωσία βρίσκονται οι ΗΠΑ, η Νορβηγία, ο Καναδάς, η ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) και η πρώην ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Κάθριν Αστον, είχαν παρουσιάσει στις 3/7/2012 τα επόμενα βήματα για την «εποικοδομητική δέσμευση» της ΕΕ για την Αρκτική, όπου «διανοίγονται νέες οικονομικές ευκαιρίες σε τομείς όπως η ναυτιλία, η εξορυκτική βιομηχανία, η παραγωγή ενέργειας και η αλιεία», τονιζόταν στη σχετική ανακοίνωση.
Ο επικεφαλής της «Rosneft», Ιγκόρ Σέτσιν, είχε πει ότι μόνο στις έρευνες στην «Ουνιβερσιτέτσκαγια» - 1 «μπορεί να ανακαλύψει μια τεράστια ποσότητα πετρελαίου που μπορεί να συγκριθεί με τα μεγάλα αποθέματα της Σαουδικής Αραβίας και σίγουρα ξεπερνάει τις δυνατότητες τόσο του Κόλπου του Μεξικού, όσο και της Αλάσκας και του Καναδά». Και αν ισχύουν τα στοιχεία που έδωσε, γίνεται λόγος για 30,7 δισεκατομμύρια τόνους πετρελαίου σε βάθος 7 χιλιομέτρων.
Ανταγωνισμοί, πόλεμοι και συμβιβασμοί σε μια κλωστή
Σε πρόσφατο άρθρο του το «Ρόιτερς» έγραφε: «Θα δυσκολευτούν οι ΗΠΑ να υλοποιήσουν απειλές για περισσότερες κυρώσεις σε βάρος του ενεργειακού κλάδου της Ρωσίας λόγω των οικονομικών φόβων της Ευρώπης για μεγαλύτερες επιπτώσεις στις οικονομίες της. Ο ενεργειακός κλάδος είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ρωσικής οικονομίας και άμεσος ανταγωνιστής των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας. Είναι ο κεντρικός στόχος των κυρώσεων που έχει επιβάλει η Δύση σε βάρος της Μόσχας για τον ρόλο που έχει διαδραματίσει στις συγκρούσεις στην Ανατολική Ουκρανία. Μια επιλογή θα ήταν να επιβάλει κυρώσεις στις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας, όπως έπραξε στην περίπτωση του Ιράν. Η Μόσχα θα μπορούσε να αντιδράσει με τη διακοπή της προσφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη. "Εάν η Δύση αρχίσει να παίζει με τις τιμές του πετρελαίου, η Ρωσία θα αρχίσει να παίζει με το φυσικό αέριο, και η Ευρώπη δεν πρόκειται να ανεχτεί αυτήν την κατάσταση", δηλώνει ο Κάρλος Πασκάλ, αρμόδιος επί ενεργειακών ζητημάτων στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ έως και τον περασμένο Αύγουστο.
Βαριές, όμως, είναι μέχρι σήμερα οι επιπτώσεις και για εταιρείες της Δύσης. Απέκλεισαν την αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία "Exxon Mobil" από ερευνητικά προγράμματα στην Αρκτική και τερμάτισαν τη συνεργασία της με τη ρωσική εταιρεία "Rosneft"».(«Καθημερινή», 24/3/2015).
Η «Exxon Mobil» - η «πιο επικερδής αμερικανική εταιρεία στην ιστορία των αμερικανικών εταιρειών» - και η «Rosneft» είχαν υπογράψει το 2011 συμφωνία - μαμούθ, μισού τρισ. δολαρίων, για τη γεώτρηση σχιστολιθικού αερίου στη Σιβηρία, για γεωτρήσεις σε ζώνη του Αρκτικού Ωκεανού με μέγεθος μεγαλύτερο από την πολιτεία του Τέξας και την κατασκευή ενός τεράστιου τερματικού σταθμού φυσικού αερίου στη ρωσική Απω Ανατολή.
Η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών σε όλα τα παραπάνω γεωγραφικά σημεία αναδεικνύει όντως το γεωστρατηγικό πεδίο ως κυρίαρχο στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας με επίκεντρο την Ενέργεια. Αλλά οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί ανάμεσα στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, οι οποίοι εκφράζουν μονοπωλιακά συμφέροντα αλλά με εκατέρωθεν αντίποινα που σπάνε και κοινοπραξίες, όπως αυτή στην Αρκτική ανάμεσα σε «Exxon Mobil» και «Rosneft», σε συνδυασμό με τις πολεμικές εστίες σε Ουκρανία, Ανατολική Μεσόγειο, Βόρεια Αφρική, αποκαλύπτουν ότι οι ανταγωνισμοί με συνέπεια τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και οι συμβιβασμοί απέχουν όσο το πάχος της κλωστής. Και μέσα σ' όλ' αυτά η ελληνική κυβέρνηση θέλει να κάνει τη «γέφυρα». Η αστική τάξη της Ελλάδας, από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο έως τη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή, πάντα ήταν πρόθυμη να μπει μέσα στην ιμπεριαλιστική διαπάλη και να την υπηρετήσει. Με όλους τους κινδύνους καταστροφής για το λαό.
