Νέες φωτογραφίες του κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, από πέρασμα του σκάφους σε χαμηλό ύψος, μέσα από τα αέρια και τη σκόνη
Μια αραιή ατμόσφαιρα έχει σχηματιστεί γύρω από τον κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, καθώς αυτός θερμαίνεται όλο και περισσότερο πλησιάζοντας στον Ηλιο. Από αυτά τα ρεύματα αερίων και σκόνης πέρασε η «Ροζέτα» την περασμένη Τετάρτη και έχασε τον προσανατολισμό της. Στο κάτω μέρος διακρίνεται η σκιά του κομήτη στην ψευδοατμόσφαιρα
Στις 28 Μάρτη, στο πιο πρόσφατο κοντινό πέρασμα της «Ροζέτας» πάνω από τον κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, όταν το σκάφος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) πέρασε σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από την επιφάνεια, εμφανίστηκαν σοβαρές δυσκολίες στην πλοήγησή του. Ως αποτέλεσμα η κεραία επικοινωνίας με τη Γη άρχισε να αποκλίνει από τη σωστή κατεύθυνση και όταν ο υπολογιστής διαπίστωσε κίνδυνο έθεσε αυτόματα τη «Ροζέτα» σε «λειτουργία ασφαλείας». Η διαστημοσυσκευή έχει επανέλθει σε κανονική λειτουργία, αλλά θα χρειαστεί λίγο καιρό ακόμα μέχρι να επαναλάβει τις επιστημονικές παρατηρήσεις.
Η «Ροζέτα» πραγματοποιεί κοντινά περάσματα από το Φλεβάρη, ώστε να γίνει λήψη επιστημονικών δεδομένων από διάφορες αποστάσεις. Το κοντινότερο πέρασμά της ήταν σε ύψος μόλις 6 χιλιομέτρων, στις 14 Φλεβάρη. Η δραστηριότητα του κομήτη αυξάνεται διαρκώς καθώς θερμαίνεται όλο και περισσότερο πλησιάζοντας στο περιήλιο κι έτσι η «Ροζέτα» σε κάθε νέο κοντινό πέρασμα πρέπει να διασχίσει όλο και πιο πυκνές περιοχές αερίων και σκόνης που εκλύονται. Αυτά τα αέρια και η σκόνη αλληλεπιδρούν με την επιφάνεια του σκάφους και ιδίως με τα εκτεταμένα φωτοβολταϊκά του στοιχεία επιβραδύνοντάς το, μεταβάλλοντας την τροχιά του.
Είδε αστεράκια...
Σύνθετη φωτογραφία του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο
Ακόμα χειρότερα, οι ανιχνευτές άστρων με βάση τους οποίους προσανατολίζεται η «Ροζέτα» παρερμηνεύουν μεγάλα φωτισμένα από τον ήλιο σωματίδια σκόνης, θεωρώντας ότι είναι άστρα και μπερδεύονται. Οι ανιχνευτές αυτοί συνδέονται σε ένα αυτόνομο σύστημα αναγνώρισης άστρων, που ενεργοποιεί τους προωθητήρες και τα υπόλοιπα συστήματα προσανατολισμού του σκάφους. Οταν λειτουργούν κανονικά, οι ανιχνευτές επιτρέπουν στη «Ροζέτα» να «γνωρίζει» τον προσανατολισμό της σε σχέση με τον Ηλιο και τη Γη, έτσι ώστε να έχει στραμμένα τα φωτοβολταϊκά κάθετα προς τον Ηλιο και την κεραία μακρινών επικοινωνιών προς τη Γη. Αν οι ανιχνευτές δυσλειτουργήσουν τότε η κεραία αποκλίνει και η επικοινωνία με τη Γη μπορεί να χαθεί. Σε περίπτωση τέτοιας δυσλειτουργίας, ο έλεγχος προσανατολισμού γίνεται αποκλειστικά με βάση τα γυροσκόπια, αλλά δεν είναι πια ακριβής.
Στο πέρασμα της 28 Μάρτη, πριν ακόμα φτάσει στη μικρότερη απόσταση από τον Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, ο κύριος ανιχνευτής άστρων δυσκολευόταν να «κλειδώσει» σε άστρα. Εγιναν προσπάθειες για να επανέλθει σε κανονική λειτουργία, αλλά υπήρχε πολύς «θόρυβος» εξαιτίας εκατοντάδων ψευδοάστρων (κόκκων σκόνης) που εξαπέλυε ο κομήτης στο οπτικό του πεδίο. Χρειάστηκαν 24 ώρες μέχρι να επανέλθει σε κανονική λειτουργία.
Κίνδυνος διακοπής επικοινωνίας
Φωτογραφία μιας από τις περιοχές του κομήτη με τα πιο ενδιαφέροντα μορφολογικά χαρακτηριστικά, στο φόντο της διαστημικής αβύσσου
Στο μεταξύ, το σκάφος είχε πάρει τέτοιο προσανατολισμό, ώστε η κύρια κεραία να μην είναι στραμμένη ακριβώς προς τη Γη. Οι ελεγκτές της αποστολής παρατήρησαν σημαντική μείωση του λαμβανόμενου σήματος. Μετά την ανάκτηση λειτουργίας του συστήματος ανίχνευσης άστρων, ο προσανατολισμός του σκάφους διορθώθηκε αυτόματα και το σήμα επέστρεψε στη μέγιστη ισχύ. Ωστόσο, όπως ανακοίνωσε η επιστημονική ομάδα της «Ροζέτας», τα ζητήματα με τα ψευδοάστρα συνέχιζαν να εμφανίζονται. Διασταύρωση των στοιχείων με άλλους μηχανισμούς πλοήγησης έδειξε ασυνέπειες στις ενδείξεις των ανιχνευτών και έγινε αναπρογραμματισμός του συστήματος. Σε αυτό το σημείο το πρόβλημα παρουσιάστηκε και πάλι, οδηγώντας αυτή τη φορά σε αυτόματη «λειτουργία ασφαλείας». Ο υπολογιστής βάζει το σκάφος σε αυτή την κατάσταση για να το προστατεύσει, όταν διαπιστώσει απόκλιση ορισμένων παραμέτρων πέρα από κάποια όρια. Στην κατάσταση αυτή παύει η λειτουργία όλων των επιστημονικών οργάνων.
Λιγότερο ριψοκίνδυνοι
Από την περασμένη Κυριακή έως τη Δευτέρα, η ομάδα ελέγχου της αποστολής στη Γη προχώρησε σε ενέργειες που επανέφεραν στο σκάφος σε κανονική λειτουργία. Η «Ροζέτα» μετακινήθηκε σε ασφαλή απόσταση 200 χιλιομέτρων από τον κομήτη, αλλά οι επιστημονικές παρατηρήσεις δεν προβλέπεται να επαναληφθούν σε όλο τους το εύρος πριν περάσουν αρκετές μέρες. Την Πέμπτη έγινε νέα μανούβρα, ώστε το σκάφος που ήδη βρισκόταν σε απόσταση 400 χιλιομέτρων να πλησιάσει την ερχόμενη Τετάρτη στα 140 χιλιόμετρα. Οι επιστήμονες, που πρόσφατα είχαν εμπλουτίσει με επιπλέον κοντινά περάσματα το πρόγραμμα της «Ροζέτας», ενθαρρυμένοι από τη μικρότερη του αναμενόμενου δραστηριότητα του κομήτη, τώρα επανασχεδιάζουν τις διαδρομές, ώστε να είναι πιο ασφαλείς, καθώς πρωτεύουσα σημασία έχει να παρατηρηθούν τα φαινόμενα της όλο και μεγαλύτερης δραστηριοποίησης του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, αλλά και να διαπιστωθεί τι θα έχει συμβεί σ' αυτόν, μετά το κοντινότερο πέρασμά του από τον Ηλιο, τον ερχόμενο Αύγουστο.
Το κάτω δεξιά τμήμα της σύνθετης φωτογραφίας του κομήτη σε μεγαλύτερη ανάλυση
Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: http://blogs.esa.int
