Χτες, 13 Μάη, ξεκίνησε το βαρύγδουπο κινηματογραφικό φεστιβάλ των Καννών, ενώ απόψε αρχίζει στο «Αστυ» το ΤΑΙΝΙΟΡΑΜΑ 2015, στο «Στούντιο» ένα αφιέρωμα στον Κέντζι Μιζογκούτσι και το Σάββατο 16 Μάη εγκαινιάζεται στην Ταινιοθήκη το αφιέρωμα «Εικόνες της κρίσης», το οποίο θα επιχειρήσει να παρουσιάσει την αναπαράσταση της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης στον κινηματογράφο μέσα από ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, από την περίοδο του βωβού σινεμά δεκαετίας του '20 έως σήμερα...
Το ΤΑΙΝΙΟΡΑΜΑ σε έκδοση 2015, συνώνυμο της γιορτής των σινεφίλ, περιλαμβάνει 168 ταινίες απλωμένες σε 56 μέρες, από τις 14 Μάη έως 8 Ιούλη. Καθημερινά προβάλλονται τρεις διαφορετικές ταινίες με ένα ενιαίο εισιτήριο 7 ευρώ. Αφιερωμένη σε Ευρωπαίους δημιουργούς, η πρώτη βδομάδα (κάθε μέρα σε διαφορετικό) ανοίγει απόψε με Φασμπίντερ (Απόγνωση, Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια, Βερόνικα Φος) και συνεχίζει με Βάιντα (Υπόθεση Δαντόν, Ολα για πούλημα, Κανάλ), με Μπέργκμαν (Η νύχτα των σαλτιμπάγκων, Κραυγές και ψίθυροι, Ολες αυτές οι γυναίκες), με Παζολίνι (Χοιροστάσιο, Κατά Ματθαίο ευαγγέλιο, Ακατόνε), με Τριφό (Οπωσδήποτε την Κυριακή, Το τελευταίο μετρό, Η γυναίκα της διπλανής πόρτας) και με Βέντερς (Το άγχος του τερματοφύλακα πριν το πέναλτι, Η κατάσταση των πραγμάτων, Στο πέρασμα του χρόνου), ενώ ολοκληρώνεται την επόμενη Τετάρτη με το μεγάλο Κουροσάβα (Ο ηλίθιος, Ο καταδικασμένος, Ο θρόνος του αίματος).
Ενας ακόμα τεράστιος Γιαπωνέζος, ο Κέντζι Μιζογκούτσι, έχει την τιμητική του στο Στούντιο με προβολή τριών συνολικά ταινιών του. Κάτι σαν γεννήτορας του μοντέρνου ιαπωνικού σινεμά ο Μιζογκούτσι, δάσκαλος για δεκάδες δημιουργούς και διαμορφωτής μιας κινηματογραφικής γλώσσας επίκαιρης και ζωντανής, κέρδισε αργά την αναγνώριση στη Δύση, καθώς ο πρώιμος θάνατός του, σε ηλικία 58 ετών, άφησε την πορεία του, αν όχι ανολοκλήρωτη, τουλάχιστον ατελή. Καθημερινά προβάλλονται: Στις 18.30 το αριστούργημα «Ουγκέτσου Μονογκατάρι» (1953), στις 20.30 οι «Σταυρωμένοι Εραστές» (1954) και τέλος στις 22.30 ο «Επιστάτης Σάνσο».
Πρεμιέρα απόψε και για την πολύ ενδιαφέρουσα και με άψογη μορφικά αφήγηση τελευταία ταινία του 60χρονου Γάλλου Ολιβιέ Ασαγιάς, ταινία με τον παράξενο τίτλο «Τα σύννεφα του Σιλς Μαρία», που παραπέμπει σε εντυπωσιακό καιρικό φαινόμενο που εμφανίζεται στις χιονισμένες Αλπεις. Ρητορική και ευαίσθητη ενδοσκόπηση στα στοιχεία της επιτυχίας, της διάρκειας και του εύθραυστου, που κυριαρχούν στο σύμπαν του επαγγέλματος του ηθοποιού. Κομψό και εγκεφαλικό πορτρέτο μιας ηθοποιού άξιας, παθιασμένης, ίσως και τυφλωμένης από τη δουλειά της, μιλά για την πορεία της προς την ωριμότητα, κάτι που η ίδια αρνείται θέλοντας να μένει γραπωμένη στα προνόμια της νιότης. Ταινία φτιαγμένη για τη Ζιλιέτ Μπινός, που υποδύεται τη σαραντάχρονη ντίβα. Για τη σχέση της ηθοποιού τόσο με την πολυμήχανη βοηθό της (Κρίστεν Στιούαρτ) όσο ανάμεσα σε παρελθόν και παρόν, σχέση που εξελίσσεται σε δράμα πάνω στη διαδικασία της δημιουργίας, την ερμηνεία και τα βιώματα...
Οσο για το αυστραλέζικο μπλοκμπάστερ του Τζορτζ Μίλερ «Mad max: Ο Δρόμος της Οργής» (2015) με τους Τομ Χάρντι και Σαρλίζ Θέρον, δεν έχουμε να πούμε τίποτα όσο οι εταιρείες διανομής επιβάλλουν τους δικούς τους νόμους στις δημοσιογραφικές προβολές...
ΝΑΖΟΥΑ ΝΑΖΑΡ
Τα μάτια του κλέφτη
Οι ταινίες από την Παλαιστίνη αποτελούν πάντα έκπληξη, και μάλιστα ευχάριστη. Τα παραπάνω ισχύουν και για τη δεύτερη ταινία μυθοπλασίας της Παλαιστίνιας Νάζουα Νάζαρ, μια δημιουργική, καλλιτεχνική προσπάθεια που αντικατοπτρίζει και σχολιάζει την παλαιστινιακή ζωή, με τις καθημερινές της δυσκολίες και την πολυπλοκότητά της, στα υπό κατοχή εδάφη. Η Νάζαρ, κουρασμένη από τον καταιγισμό των ίδιων τηλεοπτικών στερεοτύπων όπου Γης, ήθελε να δουλέψει με παλαιστινιακές ιστορίες διαφορετικές από αυτές που το κοινό συνήθως κάθεται και βλέπει. Απλές ιστορίες, όπου οι Παλαιστίνιοι προσπαθούν να ζουν μια συνηθισμένη ζωή, κάτω από τις εξαιρετικές συνθήκες που επιβάλλει η ισραηλινή κατοχή, που βέβαια δεν μπορούν και δεν πρέπει να αγνοούνται.
Η σκηνοθέτης σπάει στερεότυπα και στάτους κβο. Σε μια εποχή που η αντίσταση στον κατακτητή έγινε συνώνυμο της τρομοκρατίας και των τζιχαντιστών, η Νάζαρ παρουσιάζει έναν Χριστιανό αντιστασιακό. Το πορτρέτο όμως της ισραηλινής κατοχής παραμένει αναλλοίωτο... Χωρίς φανφάρες, η ταινία δείχνει το πώς οι κατακτητές όχι μόνο περιορίζουν την ελευθερία κίνησης και πρακτικά την ίδια τη ζωή των Παλαιστινίων, αλλά τους κατακλέβουν, εκτός από τη γη τους - με τους εποικισμούς - και το νερό τους. Πολύτιμη πάντα στους κατακτητές η βοήθεια των συνεργατών τους, ευυπόληπτοι καθωσπρέπει κύριοι, που πλουτίζουν στα κρυφά κι έχουν και κάποιο μαγαζί για το ξέπλυμα του βρόμικου χρήματος.
Ψυχολογική κατά βάση η ιστορία του πατέρα / τρομοκράτη που αποφυλακίζεται μετά από 10 χρόνια και ψάχνει την κόρη του, γυρίστηκε στη Ναμπλούς και τη Βηθλεέμ. Ο γοητευτικός ηθοποιός που υποδύεται τον πατέρα είναι Αιγύπτιος και ήρθε με βίζα 4 βδομάδων για τα γυρίσματα, ενώ την ηρωίδα υποδύεται η Γαλλο - αλγερινή συνθέτης και τραγουδίστρια Σουάντ Μασί, που εμφανίζεται πρώτη φορά στην οθόνη.
Η σκηνοθέτης παρουσιάζει μια εξισορροπημένη εικόνα της παλαιστινιακής αντίστασης. Ο ευαίσθητος πατέρας που, ψάχνοντας να βρει την κόρη, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια «απαγορευμένη» ερωτική ιστορία, εμφανίζεται πιο πολυσύνθετος και πιο ανθρώπινος από το σύνηθες μονοδιάστατο πορτρέτο του θετικού, πέραν κάθε κριτικής, ήρωα. Η Νάζαρ παρουσιάζει μια συνθετότερη και ρεαλιστικότερη εικόνα ενός τόπου δουλειάς στην Παλαιστίνη, μιας βιοτεχνίας γυναικείων ρούχων, χωρίς να «ζαχαρώνει» τη ζωή και χωρίς να βάζει όλη την Ιστορία μέσα σε ένα φιλμ. Και ο πλούσιος επιχειρηματίας που έγινε πλούσιος ακριβώς γιατί προδίδει το λαό του πουλώντας το νερό των Παλαιστινίων στους εποίκους. Δεν υπάρχει πολιτική διάσταση χωρίς την κοινωνική και η κοινωνική συνδέεται εγγενώς με την πολιτική. Δεν υπάρχει διαχωρισμός περιεχομένου και αισθητικής, υποστηρίζει η Νάζαρ. (Αλκυονίς)
Με τους: Κάλεντ Αμπολ Νάγκα, Σουάντ Μάσι, Μάλακ Ερμιλεχ κ.ά.
Παραγωγή: «Eyes of a thief», Παλαιστίνη, Γαλλία (2012).
ΑΜΠΕΛ ΦΕΡΑΡΑ
Παζολίνι
Κυκλική η δομή της ταινίας / βιογραφίας των τελευταίων 48 ωρών του Ιταλού ποιητή, στοχαστή και κινηματογραφιστή Πιέρ Πάολο Παζολίνι, που δολοφονήθηκε άγρια τη νύχτα της 2ης Νοέμβρη του 1975 στην ερημική παραλία της Οστια, λίγο μετά την επιστροφή του από τη Στοκχόλμη, όπου παρουσίασε το βιβλίο του «Οι στάχτες του Γκράμσι». Η ταινία του Φεράρα, που κανείς αδυνατεί να αφηγηθεί, ανοίγει με το πρωινό, ευτυχισμένο φιλί της μητέρας του Παζολίνι (Αντριάνα Αστι) και κλείνει με τον θρήνο της, όταν μαθαίνει για τη δολοφονία του. Οι προσδοκίες των περισσοτέρων από μια ταινία για τον Παζολίνι με το ιδιαίτερο εκτόπισμα, θα είχε ως στίγμα, τη θεώρηση του κόσμου του ποιητή και την προσέγγιση του σκηνοθέτη πάνω στον ιστορικό και άθεο υπαρξισμό του ποιητή. Ο Φεράρα όμως δείχνει ότι δεν διαθέτει μια τόσο δυνατή ιδέα που να μπορέσει να στηρίξει την ταινία...
Κι ακόμα πως δεν έχει την ικανότητα να δημιουργήσει ζωή από τα ερωτικά βιώματα του Παζολίνι και επιλέγει απλά την επίδειξη της ομοφυλοφιλικής επιδειξιμανίας του ποιητή. Τι κι αν η φιγούρα του πρωταγωνιστή φετίχ του Φεράρα, Γουίλεμ Νταφόε, παραπέμπει σε εκείνη του Παζολίνι; Η εξωτερική ομοιότητα δεν αρκεί, ούτε τα «ενδυναμωτικά» του στιλ...
Η κριτική αντιμετώπισε αρνητικά την ταινία, οι θαυμαστές του Παζολίνι τη σνόμπαραν και όλοι οι υπόλοιποι την αγνόησαν. Πρόκειται πράγματι για καρικατούρα - με κορύφωση την Λάουρα Μπέτι - χωρίς αρχή, μέση και τέλος (λέγεται ότι σημείο εκκίνησης της ταινίας είναι το τελευταίο, μη ολοκληρωμένο, μυθιστόρημα του Παζολίνι «Πετρέλαιο»). Το φιλμ δίνει την αίσθηση ενός ακατανόητου μείγματος με πρωταρχικό αρνητικό στοιχείο τη χρήση της Αγγλικής από τον Παζολίνι, που σαν οργανικό ηχητικό στοιχείο αλλοιώνει την προσωπικότητα του Παζολίνι, ο οποίος όταν μιλά τα ψεύτικα αργόσυρτα ιταλικά του δίνει την αίσθηση βαμπίρ προς αναζήτηση τροφής...
Με τους: Γουίλεμ Νταφόε, Αντριάνα Αστι, κ.α.
Παραγωγή: «Pasolini» Ιταλία, Βέλγιο, Γαλλία (2014)
ΣΟΥΝΤΑΜΠΕΧ ΜΟΡΤΕΖΑΪ
Macondo
Με αυθεντική αίσθηση χώρου και χρόνου η συγκινητική ιστορία του 11χρονου Τσετσένου, αρνείται κάθε είδους οίκτο και αποφεύγει τις ηθικολογίες τόσο στο σενάριο όσο και τη σκηνοθεσία. Γύρω από έναν άξονα με έντονα ντοκουμενταρίστικο χαρακτήρα, η σκηνοθέτης, χτίζει μια στοιχειώδη μυθοπλασία που χωρά στο πλαίσιο του ισχύοντος νομικού πλέγματος για τη διαδικασία της πρακτικής του πολιτικού ασύλου στην Αυστρία...
Στην ταινία, που μοιάζει με «εγχειρίδιο αιτούντων πολιτικό άσυλο στην Αυστρία», ο μικρός, ορφανός από πατέρα, γερμανόφωνος Ράμαζαν, ζει με τη μητέρα και τις δυο μικρότερες αδελφές του σε οργανωμένο προσφυγικό καταυλισμό στην περιφέρεια της Βιέννης, περιμένοντας την απόφαση των Αρχών. Ο μικρός που νοσταλγεί τον «ήρωα» πατέρα και τις ρίζες του, μέρα τη μέρα και εμπειρία την εμπειρία, ενδύεται το κοστούμι της ενηλικίωσης. Ο Ράμαζαν λειτουργεί σαν γέφυρα με τον έξω κόσμο, εν μέσω μικρών και μεγάλων συγκρούσεων. Πολιτισμικών, ηλικιακών, εσωτερικών, ρατσιστικών υποβοσκουσών και εκπεφρασμένων... Το ενδιαφέρον της ταινίας βρίσκεται στην απλότητά της και την αποφυγή κάθε νότας μελό. Η νατουραλιστική της ωστόσο αισθητική χαλιναγωγεί κάπου την όποια δημιουργικότητα...
Με τους: Ράμαζαν Μινκέλοφ, Ασλάν Ελμπιέφ, κ.ά.
Παραγωγή: «Macondo» Αυστρία (2014)
“Ριζοσπάστης” Πέμπτη 14 Μάη 2015
