«Τι θέλουμε, αλήθεια, για τα παιδιά μας;». Επιλέγοντας το ερώτημα αυτό ως τίτλο, ο Σύλλογος Γυναικών Δράμας της ΟΓΕ και οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών διοργάνωσαν κοινή εκδήλωση, στα τέλη του Απρίλη, με ομιλήτρια την Εύη Κοντόρα, μέλος του προεδρείου της ΟΓΕ και συγγραφέα βιβλίων για παιδιά και νέους. Από την ομιλία στην εκδήλωση αυτή ο «Ρ» δημοσιεύει σήμερα εκτενή αποσπάσματα.
Οι σύνθετες, από πλευράς φαινομένων και δυσκολιών, συνθήκες μέσα στις οποίες μεγαλώνουν, διαμορφώνοντας συνείδηση, τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών, τα παιδιά μας, προκαλούν αμηχανία σε γονείς και δασκάλους, κάποιες φορές μάλιστα η αδυναμία μας να εξηγήσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις καταιγιστικές και, πολλές φορές, δυσμενείς αλλαγές στο χαρακτήρα και την προσωπικότητα των παιδιών μας, οδηγεί έως και στα πρόθυρα του πανικού. Ενα διαρκές «τι να κάνουμε;» βρίσκεται μονίμως κρεμασμένο, όχι μόνο στα χείλη μας αλλά και στο μυαλό μας. Τότε ακριβώς είναι που, χωρίς καλά καλά να το θέλουμε και χωρίς σχεδόν να το καταλάβουμε, καταφεύγουμε στα εγχειρίδια των «πολυδιαβασμένων» ψυχολόγων, που με τις συμβουλές τους για το «πώς να κάνουμε τα παιδιά μας ευτυχισμένα», μας μπερδεύουν περισσότερο αντί να μας ξεμπερδεύουν. Γιατί, αλήθεια, πώς γίνεται να είναι το παιδί ευτυχές όταν ο γονιός είναι δυστυχισμένος; Και πώς να αντιμετωπίσει τη «δυστυχία» του ο γονιός, όταν είναι άνεργος, απλήρωτος, κυνηγημένος από την τράπεζα, την εφορία, τα χρέη, την ανασφάλεια; Τι κάνουμε σε αυτήν την περίπτωση; Τι πρέπει να πούμε στο παιδί μας για να μην «παραβιάσουμε» την πολύτιμη «αθωότητα» της παιδικής του ηλικίας;
Συνήθως μας κατακυριεύει στην πλειονότητά μας, ως γονείς και δασκάλους, το ταμπού της πολιτικής! «Δεν είναι μικρό το παιδί μου για τέτοιου είδους συζητήσεις;», «Μπορεί να καταλάβει τόσο δύσκολες έννοιες και πώς θα τις εξηγήσω;» και άλλα παρόμοια.
Οι πολιτικές έννοιες είναι δύσκολες, όχι όμως ακατανόητες για τα παιδιά ακόμα και μικρής ηλικίας. Δεν τους είναι αδύνατο να κατανοήσουν πως ό,τι συμβαίνει γύρω μας αλλά και σε μας τους ίδιους έχει σχέση με την πολιτική, ειδικά αν γίνει προσπάθεια να εξηγηθεί με τη χρήση μιας μεταφοράς, μιας μικρής συμβολικής ιστορίας ή και ενός παιχνιδιού. Στην πραγματικότητα, η πολιτική εκφράζει μόνο ένα πράγμα: Την πάλη μεταξύ μεγάλων ομάδων ανθρώπων με αντίθετα συμφέροντα! Κάτι που θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε και με το παιχνίδι της διελκυστίνδας.
Υπόθεση των εργαζομένων και των παιδιών τους να αλλάξει αυτός ο κόσμος
Τίποτα και κανείς δεν μπορεί να μας δυσκολέψει περισσότερο στο πλησίασμα και στο μεγάλωμα των παιδιών μας από τις δυσκολίες που μόνοι μας δημιουργούμε στον εαυτό μας. Η συνενοχή του γονιού και η σιωπή του δασκάλου είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που μπαίνουν μπροστά μας. Και τα βάζουμε εμείς οι ίδιοι.
Είναι γεγονός ότι πολλές φορές αποδιώχνουμε τη σκέψη πως το παιδί μας μπορεί να ζήσει χειρότερα από εμάς. Ακόμα και ασυνείδητα, υπάρχει μέσα μας η - έστω και ισχνή - ελπίδα ότι, τουλάχιστον για τους απογόνους μας, η κατάσταση θα είναι «ομαλά» αναστρέψιμη. Ως αποτέλεσμα, εμφανίζεται το φαινόμενο ακόμα και αγωνιστές να κρατούν τα παιδιά τους μακριά από τη δράση τους, ενώ μερικές φορές εμφανίζονται αντίθετοι σε οποιαδήποτε ανάμειξή τους στην υπόθεση που οι ίδιοι υπηρετούν, πιστεύοντας ότι τα περιφρουρούν από τις λεπτομέρειες της οδυνηρής πραγματικότητας, το ξεσκέπασμα της οποίας αναβάλλουν όσο περισσότερο μπορούν.
Καμιά ψευδαίσθηση δεν είναι πιο επικίνδυνη και πιο απατηλή από αυτήν και ποτέ η ανάγκη για την αποκάλυψη στα παιδιά μας κάθε πλευράς της πραγματικότητας μέσα στην οποία ζούμε αλλά και των αιτιών της δεν ήταν πιο επιτακτική! Αντίθετα, χρειάζεται να τους εμφυσήσουμε τη βεβαιότητα ότι οι αλλαγές στη ζωή τους είναι υπόθεση δική τους, από τώρα κιόλας. Πότε είναι αυτό το «τώρα»; Οπωσδήποτε, πολύ νωρίτερα από ό,τι φανταζόμαστε. Το παιδί αντιλαμβάνεται με ιδιαίτερη ευαισθησία τις αντιθέσεις του δικού του κοινωνικού μικρόκοσμου, ο οποίος είναι ουσιαστικά μια αναπαράσταση εκείνου των ενηλίκων. Χρησιμοποιώντας οικείους στο παιδί όρους, στην ουσία δηλαδή κώδικες παιχνιδιού και παραμυθιού, ένας γονιός μπορεί να δείξει σ' ένα παιδί μια απλή εικόνα του κόσμου που μας περιβάλλει και των αντιθέσεων που τον ορίζουν.
Οσο για τους δασκάλους, η εκπαιδευτική κοινότητα, όσον αφορά - δυστυχώς - στην πλειονότητα των μελών της, είναι βυθισμένη σε βαθιά σιωπή. Μόνο που τώρα ακριβώς χρειάζεται να κραυγάσουν! Για να σμιλέψει ο δάσκαλος τις ψυχές των μαθητών του, χρειάζεται να σμιλέψει πρώτα τη δική του με το κατάλληλο εργαλείο, που δεν είναι στατικό, δεν είναι ατομικό και δεν τον εγκαταλείπει ούτε όταν ανοίγει ούτε όταν κλείνει την πόρτα της τάξης. Ενα τέτοιο εργαλείο δεν αφήνει τη συνείδηση να κοιμάται αλλά την κρατάει πάντα άγρυπνη. Δε σμιλεύει μόνο το δάσκαλο αλλά και τον άνθρωπο. Αυτό το εργαλείο δεν δουλεύει μόνο για το παρόν αλλά και για το μέλλον. Ο δάσκαλος που βάζει θέμελα βαθιά είναι αυτός που δεν μένει σιωπηλός μπροστά στα «παιδιά του». Είναι ο σοφός δάσκαλος που χτίζει το παλάτι της μελλοντικής κοινωνίας. Εκείνος που, παρά τις καθημερινές δυσκολίες, παρά τους κινδύνους που ελλοχεύουν για τη θέση του, σκάβει βαθιά και δείχνει στους τωρινούς μαθητές και μελλοντικούς αγωνιστές το δρόμο για την έφοδο στον ουρανό.
Για ένα μέλλον θεμελιωμένο στο συλλογικό αγώνα
Τι θέλουμε, αλήθεια, για τα παιδιά μας; Η κυρίαρχη τάξη θέλει για τα παιδιά μας ένα μέλλον όχι διαφορετικό από το δικό μας παρόν. Είναι όμως άραγε ό,τι εμείς θέλουμε γι' αυτά; Δεν είναι απλό να εμποδιστούν οι επιδιώξεις που καλούμαστε να αντιπαλέψουμε. Είναι όμως αναγκαίο! Γιατί το μέλλον, αυτό το φωτεινό μέλλον που θα έρθει οπωσδήποτε, χρειάζεται τα χέρια και τα μυαλά των παιδιών μας. Ας φροντίσουμε να θωρακίσουμε αυτά τα παιδιά. Ας τα εξοπλίσουμε από τώρα. Ας τους δείξουμε, και με το προσωπικό παράδειγμα του συλλογικού και οργανωμένου αγώνα μας, και με την ομορφιά του οράματος που θα ξεδιπλώσουμε μπροστά τους, ότι οι άνθρωποι της δουλειάς γεννιούνται για να γίνουν γίγαντες και όχι σκουλήκια.
Εκεί είναι το αληθινό πεδίο, όπου πραγματικά θα διαπαιδαγωγηθούν τα παιδιά μας με άλλες αξίες και άλλα ιδανικά, εκεί θα βοηθηθούν να δουν τον εαυτό τους και τη ζωή τους, αλλά και το ίδιο το μέλλον τους, με άλλο μάτι και από διαφορετική οπτική γωνία. Μέσα σε αυτό το πεδίο, πραγματικός φάρος για την αποφυγή κάθε αντιδραστικού σκοπέλου πρέπει να αποδεικνύεται το δικό μας καθημερινό παράδειγμα, που θα αντιστρατεύεται οποιαδήποτε μορφή μαλθακότητας, ρουτίνας, απαισιοδοξίας, συναίνεσης και μοιρολατρίας.
Δεν είναι μικρό και μίζερο το όνειρο που θα τους προτείνουμε. Είναι ένα όνειρο που βρίσκεται στην προσπάθεια να γκρεμιστεί το παλιό για να έρθει το νέο και στον αγώνα που κάνουν πολλοί μαζί για ν' αλλάξουν τον κόσμο. Ενα τέτοιο όνειρο δεν έχει πάντα χειροπιαστά αποτελέσματα, γιατί κάποιοι ίσως δεν προλάβουν να δουν ολοκληρωμένο ό,τι ονειρεύτηκαν. Είναι όμως ένα όνειρο που μπορεί να χαρίσει ευτυχία, τέτοια που μόνο μια ολοκληρωμένη ζωή μπορεί να την προσφέρει. Είναι η ζωή του κάθε ανθρώπου που δεν θέλει απλώς να είναι στη ζωή του καλός. Θέλει ν' αφήσει πίσω του κι έναν κόσμο καλό...
