Παραμένει ηθικά και πολιτικά νικητής
Με αφορμή τη λήξη του εμφυλίου, 29 Αυγούστου 1949, επανέρχονται στο προσκήνιο - ενισχυμένες, μάλιστα, ώστε να υπηρετούν τις σύγχρονες ανάγκες της αστικής τάξης - διάφορες θεωρίες που ξορκίζουν τον εμφύλιο. Αυτή η προπαγάνδα τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στις συνθήκες της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και των τεράστιων δυσκολιών διαχείρισής της από το αστικό πολιτικό σύστημα, στελέχη των αστικών κομμάτων, διάφοροι δήθεν ιστορικοί, δημοσιολόγοι, άλλα αστικά επιτελεία οξύνουν την προπαγάνδα κατασυκοφάντησης της επαναστατικής πάλης της περιόδου του εμφυλίου, ενώ η Χρυσή Αυγή, άλλοι εθνικιστές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του χυδαίου αντικομμουνισμού, αξιοποιώντας τη συγκεκριμένη περίοδο, όπως η πρόσφατη αθλιότητα στη Βουλή, με το: «Στο Βίτσι και στο Γράμμο, σας θάψαμε στην άμμο».
Κι όμως, ο εμφύλιος και εδώ και αλλού δεν ήταν ποτέ τίποτα λιγότερο από την εξέλιξη της ίδιας της ταξικής πάλης όπως εκφράζεται στον ανώτατο βαθμό της.
Η αστική τάξη στη χώρα μας ξορκίζει τον εμφύλιο γιατί γνωρίζει πως ενώ ο ΔΣΕ ηττήθηκε στρατιωτικά, στο πέρασμα του χρόνου παραμένει ηθικά και πολιτικά νικητής.
Ξορκίζουν, επίσης, τον εμφύλιο και για έναν ειδικό λόγο. Γιατί ο αγώνας του ΔΣΕ, ανεξάρτητα από την έκβασή του, λόγω του συσχετισμού των δυνάμεων, αποτέλεσε και αποτελεί ως σήμερα την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Το αστικό κράτος γνώρισε τον πιο μεγάλο μέχρι σήμερα κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή του.
Η ουσία της ταξικής πάλης
Η κυρίαρχη άποψη και φιλολογία ξορκίζει τον εμφύλιο ως ειδεχθές έγκλημα, ως παραβίαση της νομιμότητας και της εθνικής ενότητας. Η άποψη αυτή δεν πατάει στα πόδια της επιστημονικά. Σ' όλο τον κόσμο ο εμφύλιος πόλεμος ποτέ δεν εκδηλώθηκε ως ένα προαποφασισμένο σχέδιο. Ηταν αντικειμενική φυσιολογική εξέλιξη της σύγκρουσης ανάμεσα σε ριζικά αντιτιθέμενα κοινωνικά, ταξικά συμφέροντα. Που έφτανε στην εμφύλια σύρραξη όταν η ταξική πάλη κορυφωνόταν στον ανώτατο βαθμό της. Ο εμφύλιος πόλεμος, όσο κι αν ξορκίζεται, είναι έκφραση, είναι μέρος, στοιχείο, η ουσία της ταξικής πάλης. Είναι η κορύφωση της ταξικής πάλης, ανεξάρτητα από τις μορφές που μπορεί να πάρει. Συνήθως ένοπλες. Στις σύγχρονες αστικές κοινωνίες, στο στάδιο του ιμπεριαλισμού, η σύγκρουση με την αστική τάξη, με τους θεσμούς της εξουσίας της, εξαιτίας της αντιλαϊκής πολιτικής, είναι καθημερινή και οξύτατη. Το παρατηρούμε ειδικά σήμερα που η οικονομική κρίση μαίνεται. Το κεφάλαιο επιχειρεί να φορτώσει, με την απειλή της πείνας και του τρόμου, όλες τις συνέπειες της κρίσης στην εργατική τάξη. Από την πλευρά της αστικής τάξης είναι ένας ανελέητος πόλεμος. Είναι, ταυτόχρονα, συγκαλυμμένος με το μανδύα της συναίνεσης, δηλαδή της υποταγής της εργατικής τάξης στους σχεδιασμούς των επιτελείων του κεφαλαίου. Ο καπιταλισμός δε γνωρίζει έλεος απέναντι στην εργατική τάξη μπροστά στο κέρδος. Είτε σε φάση ανάπτυξης είτε σε φάση διακοπής της διευρυμένης καπιταλιστικής παραγωγής. Η εργατική τάξη δεν μπορεί, εφόσον δε θέλει να φτάσει σε ζωώδη κατάσταση, παρά να αντισταθεί. Δεν μπορεί να συμβιβαστεί, πολύ περισσότερο όταν η εποχή μας μπορεί να δώσει άμεσες και ουσιαστικές λύσεις και απαντήσεις στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Πώς θα λυθεί αυτή η αντίθεση; Πώς θα εξαλειφθεί αυτό το φαινόμενο, όπως το λέει ο λαός μας, οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι; Πώς θα εξαλειφθούν οριστικά οι κρίσεις; Δεν υπάρχει άλλη λύση από την κατάργηση της κύριας αιτίας. Της ατομικής ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την κοινωνική επανάσταση, τη σοσιαλιστική επανάσταση. Η λαϊκή εξέγερση με στόχο την εξουσία είναι αναπόφευκτη. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Είναι εξέλιξη αναγκαία και δυνατή. Ωριμάζει μέσα στην εξέλιξη της ταξικής πάλης, που δεν καταργείται, δεν αναστέλλεται. Η έκβαση, η νίκη της εξαρτάται και από ένα σύνολο παραγόντων, με καθοριστικό παράγοντα την ετοιμότητα και ωριμότητα του εργατικού κινήματος και της πρωτοπορίας του. Ούτε η εργατική τάξη μπορεί να παραιτηθεί από τη διεκδίκηση μιας καλύτερης ζωής, ούτε η κυρίαρχη τάξη από τα προνόμιά της. Είναι θέμα συσχετισμών. Είναι θέμα ωρίμανσης των συνθηκών για ριζικές αλλαγές, με κυρίαρχο στοιχείο τη συνειδητή θέληση και απόφαση της πλειοψηφίας του λαού. Η εργατική τάξη έχει συμφέρον να εξελιχθεί αυτή η πάλη ομαλά και αναίμακτα. Η αστική τάξη δεν υπάρχει περίπτωση να επιτρέψει μια τέτοια εξέλιξη. Η Ιστορία διδάσκει ότι η άρχουσα τάξη δεν παραιτείται από την εξουσία της ούτε στο μνήμα της. Να, η βασική αιτία των εμφυλίων, της οξύτατης ταξικής σύγκρουσης. Είναι η βίαιη, με όλα τα μέσα, υπεράσπιση της εξουσίας της που τη θεωρεί αιώνια και απαραβίαστη και όταν ακόμα έχει πολιτικά ηττηθεί. Οπως έγινε στην Ελλάδα, όπως έγινε χαρακτηριστικά στη Χιλή κι αλλού. Ο εξορκισμός, λοιπόν, των εμφυλίων, της ταξικής πάλης, είναι το σκιάχτρο της άρχουσας τάξης για την υποταγή του εργατικού και λαϊκού κινήματος σε αιώνια σκλαβιά. Και θα ήταν ασυγχώρητη αφέλεια και αισχρή προδοσία των συμφερόντων της εργατικής τάξης η αποδοχή αυτής της θεωρίας.
Ενας επιβεβλημένος πόλεμος
Ρωτούν μερικοί, γνωστοί και μη εξαιρετέοι αντίπαλοι και άσπονδοι φίλοι: Γιατί το ΚΚΕ «ανασκαλεύει» μνήμες, γιατί φέρνει ξανά στην επικαιρότητα τον αγώνα αυτό, που άλλοι τον βάφτισαν «συμμοριτοπόλεμο» και άλλοι τον επικρίνουν και τον ξορκίζουν ως έναν εμφύλιο αλληλοσπαραγμό; Ολοι αυτοί ξεχνούν ότι υπάρχουν δίκαιοι και άδικοι πόλεμοι, ανεξάρτητα σε αρκετές περιπτώσεις ποιος πρώτος επισήμως τον κηρύττει ή ποιος φαινομενικά πρώτος επιτίθεται. Ξεχνούν ότι ο πόλεμος, είτε πάρει τη μορφή της αντίστασης στην ξένη κατοχή, είτε τη μορφή της εσωτερικής ταξικής ένοπλης σύγκρουσης, δεν είναι προκαταβολική επιλογή των κομμουνιστών, των αγωνιστών, των λαών. Επιβάλλεται αναγκαστικά και υποχρεωτικά από τις εγχώριες αστικές δυνάμεις και τους ξένους ιμπεριαλιστές. Κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν ότι η κομμουνιστική θεωρία είναι απολύτως συνυφασμένη με την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, την εξάλειψη των αιτιών που γεννούν τους πολέμους. Δε θέλουν να ξέρουν αυτό που ο Μαρξ διακήρυξε, σε ανύποπτο χρόνο για τους πολλούς, ότι η πραγματική ελευθερία του ανθρώπου αρχίζει εκεί που τελειώνει ο εργάσιμος χρόνος. Οτι η ελευθερία είναι συνώνυμη της συνείδησης της αναγκαιότητας. Οι αστικές δυνάμεις, αλλά και οι πάσης φύσεως οπορτουνιστές από τη δική τους πλευρά δε θέλουν και δεν μπορούν να αναγνωρίσουν την ερμηνεία της ουσίας, των αιτιών και της φύσης των πολέμων. Οι πόλεμοι δεν εξαπολύονται από παράλογους και ψυχοπαθείς, ούτε καν από εκείνους που έχουν μεμονωμένα ιδιοτελή συμφέροντα. Σε κάθε ταξική κοινωνία, και στη δουλοκτητική και στη φεουδαρχική και στην καπιταλιστική, υπήρχαν και υπάρχουν πόλεμοι που αποτελούν τη συνέχιση της πολιτικής των καταπιεστικών τάξεων με τα πολιτικά - ειρηνικά λεγόμενα - μέσα. Υπάρχουν αντιδραστικοί πόλεμοι και επαναστατικοί πόλεμοι. Ναι, να καταργηθούν! Και θα καταργηθούν μόνο όταν πάψουν να εξουσιάζουν αυτοί που καταπιέζουν και δολοφονούν λαούς, αυτοί που χρησιμοποιούν τα όπλα εκεί που δεν μπορεί να γίνει η με ειρηνικά πολιτικά μέσα διείσδυση των κεφαλαίων. Αποτελεί πρόκληση η διαβεβαίωση από διάφορες πολιτικές δυνάμεις ότι ο πόλεμος μπορεί να αποτραπεί με τις ειρηνικές διαπραγματεύσεις των αστικών κυβερνήσεων και με την εφαρμογή του διεθνούς ιμπεριαλιστικού δικαίου. Αποτελεί πρόκληση να θεωρείται ότι ειρηνικό πολιτικό μέσο είναι ο ιδεολογικός και πολιτικός εκβιασμός, ο εκφοβισμός, η απειλή απόλυσης, φυλάκισης, απομόνωσης, ο αποκλεισμός. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, είτε γίνεται με ειρηνικά, είτε με πολεμικά μέσα, στηρίζεται στο βρώμικο πόλεμο της φθοράς των συνειδήσεων, είναι ένας πόλεμος σε βάρος των λαών που ανθεί σήμερα.
Δεν ξεχνάμε τίποτα!
Οι αιτίες δημιουργίας του ΔΣΕ δε βρίσκονται στο 1946, αλλά πολύ πριν, στα χρόνια της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης. Στην πραγματικότητα ακόμα και πιο πριν. Ο,τι έγινε στο επίπεδο της Ευρώπης, ανάλογα έγινε και στην Ελλάδα. Δεν ξεχνάμε τη μελετημένη στρατηγική του βρετανικού και γαλλικού ιμπεριαλισμού και την τάχα προσεκτική τακτική του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, που ένα πράγμα επιδίωκαν: Να ρίξουν τη φασιστική Γερμανία σε πόλεμο με το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο, την ΕΣΣΔ, προκειμένου να τη γονατίσουν, να τη νικήσουν, και μετά μεταξύ τους να μοιράσουν τις αγορές και τις σφαίρες επιρροής με το δικό τους εσωτερικό πόλεμο. Μόνο που η Σοβιετική Ενωση, με επικεφαλής το ΚΚΣΕ και τον ηρωικό σοβιετικό λαό, τους χάλασε τα σχέδια.
Και στην Ελλάδα ο αγγλικός ιμπεριαλισμός, από την πρώτη στιγμή που φούντωσε το ΕΑΜικό κίνημα αντίστασης, με αιμοδότη και καθοδηγητή το ΚΚΕ, έκανε ό,τι μπορούσε για να κλέψει τη νίκη στο νήμα. Ωστε να παραδοθεί η εξουσία στις ελληνικές αστικές δυνάμεις, που - στη διάρκεια του πολέμου - άλλες συμμαχούσαν με τη φασιστική Γερμανία, ενώ άλλες περίμεναν υπομονετικά να τελειώσει ο πόλεμος, εκ του ασφαλούς, στο Κάιρο και στο Λονδίνο, προκειμένου να καθίσουν στο σβέρκο του ελληνικού λαού. Ηταν ο βρετανικός στρατός στην Ελλάδα, αυτός που ενώ όφειλε να αφοπλίσει το γερμανικό στρατό που αποχωρούσε από την Ελλάδα μετά τη συνθηκολόγηση, τον άφησε ανενόχλητο να οπισθοχωρεί και να σκοτώνει αγωνιστές.
Οι λάτρεις του αστικού πολιτικού συστήματος και οι κάθε λογής απογοητευμένοι και συμβιβασμένοι με αυτό, ας διαβάσουν προσεκτικά το ημερολόγιο του Γιώργου Σεφέρη, ως διπλωμάτη στην Αίγυπτο, στα χρόνια του πολέμου. Φρίττει και ο ίδιος για το σύστημα που υπηρετεί, καθώς οι αστοί πολιτικοί και τάχα δημοκράτες τρώνε και πίνουν, διασκεδάζουν, ασχολούνται με τα προσωπικά τους ζητήματα στην Αίγυπτο, την ίδια ώρα που ο ελληνικός λαός πεινά, πεθαίνει και ματώνει. Ορισμένοι από αυτούς αποκλήθηκαν «ήρωες» και «γέροντες της Δημοκρατίας» τα μεταπολεμικά χρόνια, «ευπατρίδες» πολιτικοί ηγέτες.
Ολοι αυτοί πέτυχαν τους σκοπούς τους, μόνο που δεν ήταν γραμμένο από καμιά μοίρα να τους πετύχουν. Πέρα από τον όποιο συσχετισμό δύναμης, διεθνώς και στην περιοχή, έπαιξαν ρόλο, δυστυχώς, και λάθη του Κόμματος, η έλλειψη πρόγνωσης για το ζήτημα της εξουσίας, οι αυταπάτες ότι με τη λήξη του πολέμου μπορεί να συνεχίσει η συμμαχία που διαμορφώθηκε στη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου.
Για μια ακόμη φορά, όμως, η επιστημονική μας θεωρία επιβεβαιώθηκε: Η ταξική πάλη δε σβήνει, δεν καταργείται, εκφράζεται με τη μια ή την άλλη μορφή και στις συμμαχίες που γίνονται για την απόκρουση του ιμπεριαλιστή επιδρομέα.
Επιβεβαιώθηκε ότι το κομμουνιστικό κίνημα, όταν δεν μπορεί να αποτρέψει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, τότε υποχρεωτικά πρέπει να συνδέει διαλεκτικά την πάλη για την απελευθέρωση με την πάλη για την εξουσία.
Τα λάθη, όμως, του Κόμματος, σε μια περίοδο που χωρίς την απαιτούμενη ιδεολογικοπολιτική ετοιμότητα τέθηκε επικεφαλής ενός από τα πιο ρωμαλέα και πιο μαζικά αντιστασιακά κινήματα της Ευρώπης, δεν αθωώνουν σε καμιά περίπτωση τη συνειδητή στρατηγική επιλογή του ιμπεριαλισμού: 'Η να γονατίσει το ΕΑΜικό κίνημα με πολιτικά μέσα ή να το αιματοκυλήσει.
Παρά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, η αστική τάξη γνώριζε ότι το ΕΑΜικό κίνημα είχε αφήσει παρακαταθήκες και πάλευε να μη χαθούν τα οράματα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Οι αστικές δυνάμεις, έχοντας αποδιοργανωθεί με τη φυγή τους στα δύσκολα χρόνια, προσπαθούσαν να σταθεροποιηθούν, πολύ περισσότερο που χρειάζονταν στην Ελλάδα ένα σταθερό πολιτικό σύστημα, μια αστική κυβέρνηση πρόθυμη να συνεργήσει στα σχέδια του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.
Η τρομοκρατία και η βία κατά των κομμουνιστών, κατά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, οι δολοφονίες είναι οι παράγοντες εκείνοι που γέννησαν την ανάγκη του ΔΣΕ, όχι μόνο ως άμυνα, αλλά και ως ηρωική προσπάθεια για τη δικαίωση των οραμάτων της Εθνικής Αντίστασης.
Οταν μπροστά στους κομμουνιστές, στους αντικαπιταλιστές - αντιιμπεριαλιστές μπαίνει από τα ίδια τα πράγματα το ερώτημα «υποταγή ή αντεπίθεση», η απάντηση είναι μία: Αντεπίθεση!
Οταν τα πράγματα υποχρεώνουν να περάσεις σε ανώτερη μορφή πάλης, πρέπει να το κάνεις, φροντίζοντας να παίρνεις όλα τα μέτρα σου. Ποτέ μια μάχη εκ των προτέρων δεν περιλαμβάνει τη βεβαιότητα της νίκης.
Δεν ξεγράφει αυτή η Ιστορία
Τον καιρό που εξελισσόταν ο εμφύλιος, ο αντίπαλος μιλούσε για το ξενοκίνητο ΚΚΕ που έκανε τον εμφύλιο με έξωθεν εντολές. Μετά τον εμφύλιο, δυνάμεις από το εσωτερικό του ΚΚΕ μιλούσαν για λάθος επιλογή του Κόμματος. Τώρα τελευταία επιχειρούν να συνθέσουν τις δύο θέσεις. Διατηρούν την κατηγορία για «ξενοκίνητο ΚΚΕ» και τη δένουν με τη θέση για «λάθος απόφαση». Στο βάθος του χρόνου και οι δύο αντιλήψεις έχουν κοινό παρονομαστή: Θέλουν να πείσουν ότι η ένοπλη πάλη - αναγκαστική εξέλιξη της όξυνσης της ταξικής πάλης - είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Η αστική τάξη και τότε και σήμερα έχει κάθε λόγο να φοβάται πως όσα φέρνει η στιγμή δεν τα φέρνει ο χρόνος όλος. Και κοντά στα άμεσα μέτρα καταστολής παίρνει κυρίως ιδεολογικά μέτρα. Διάφοροι που έχουν φορέσει το μανδύα του «ιστορικού» έχουν αναλάβει εργολαβικά εδώ και χρόνια να ξαναγράψουν την Ιστορία του εμφυλίου, όχι απλά ως αφήγηση αλλά ως απόδειξη του μέγιστου κακού που συνιστά η ένοπλη αναμέτρηση της εργατικής με την αστική τάξη.
Στις μέρες μας αυτή η προσπάθεια συνοδεύεται από την έξαρση του αντικομμουνισμού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ιστορία, όμως, έχει γραφτεί με αίμα. Και δεν ξεγράφει.
Χρειάστηκαν πολύχρονοι αγώνες του λαϊκού και πρώτ' απ' όλα του κομμουνιστικού κινήματος, για να σπάσει το φράγμα της σιωπής, της αγνόησης και της αναίσχυντης διαστρέβλωσης της Ιστορίας, για να κατακτηθούν βήμα βήμα η αναγνώριση και η αντικειμενική τοποθέτηση του αγώνα του ΔΣΕ. Για να κατανοηθεί πως ο ένοπλος αγώνας του λαού μας στα χρόνια 1946 - 1949 δεν ήταν απλώς ένας αγώνας δίκαιος, αλλά αγώνας ταξικός, αντιιμπεριαλιστικός, για μια Ελλάδα με αφέντη το λαό της, αλλά και αγώνας διεθνιστικός. Στρεφόταν όχι μόνο ενάντια στην άρχουσα τάξη και τους ιμπεριαλιστές συμμάχους της, αλλά συνέβαλε και στην εναντίωση στις γενικότερες στρατηγικές επιδιώξεις των ιμπεριαλιστών στα Βαλκάνια, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και την ΕΣΣΔ. Αλλωστε, οι επιδιώξεις των ιμπεριαλιστών, κυρίως των Αμερικανών, που ενεπλάκησαν άμεσα στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο, δεν κρύβονταν.
Ομολογίες
Η πρώτη ένοπλη απόπειρα να χτυπηθεί το λαϊκό κίνημα, προκειμένου να δημιουργηθούν συνθήκες οργάνωσης της αστικής εξουσίας, ήταν το Δεκέμβρη του 1944. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, μάλιστα, διατύπωσε τους απώτερους σκοπούς αυτής της εμπλοκής ως εξής: «Διαλέξαμε την Ελλάδα (αλλά) και την Τουρκία ...γιατί αποτελούν για μας τις στρατηγικές πύλες της Μαύρης Θάλασσας και της καρδιάς της Σοβιετικής Ενωσης» («Νιου Γιορκ Χέραλντ Τρίμπιουν», 6 Απρίλη 1967).
Ηδη, από το Μάρτη του 1947, το Κογκρέσο των ΗΠΑ είχε ψηφίσει ειδικό πρόγραμμα βοήθειας στην Ελλάδα και στην Τουρκία, ύψους τετρακοσίων εκατομμυρίων δολαρίων, επειδή οι χώρες αυτές «αντιμετώπιζαν κατά πολύ άμεσο τρόπο την κομμουνιστική απειλή», που υπογράφεται από τον Τρούμαν το Μάη του ίδιου χρόνου. Ηταν το περιβόητο «Δόγμα Τρούμαν».
Σχετικά με αυτό το θέμα είχε μιλήσει και ο αρχιστράτηγος Σ. Τσάμπερλεν, ο οποίος είχε αναφέρει σε έκθεσή του ότι «ουσιαστικά ο αγώνας στην Ελλάδα ήταν απλώς μια φάση, σημαντική ωστόσο, στον παγκόσμιο αγώνα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ενωσης». Αλλά και ο στρατηγός Δημήτριος Ζαφειρόπουλος επιβεβαίωνε τις προθέσεις των Αμερικανών, με την ομολογία του ότι η ανάμειξή τους στα ελληνικά πράγματα δεν αποτελούσε «μόνον απλήν ηθικήν ενίσχυσιν, αλλά ενείχε την έννοιαν της προωθημένης προπομπού του αμερικανικού στρατού εις την Βαλκανικήν».
Επική δράση σε άνιση πάλη
Ο Δημοκρατικός Στρατός, με τις λίγες δυνάμεις του, αντιπάλεψε και πάρα πολλές φορές νίκησε έναν πανίσχυρο αντίπαλο. Ενας μαχητής του ΔΣΕ προς δέκα κυβερνητικούς στρατιώτες πολέμησε στο Γράμμο και στο Βίτσι και ένα προς εκατό ή εκατόν πενήντα ήταν ο πολεμικός εξοπλισμός του ΔΣΕ σε σχέση με τον κυβερνητικό. Ο κυβερνητικός στρατός εφοδιαζόταν ασταμάτητα από τους ιμπεριαλιστές με τα πιο σύγχρονα πολεμικά μέσα - υπολογίζεται, μάλιστα, ότι από το 1947 μέχρι το 1950 είχαν μεταφερθεί στη χώρα μας με πεντακόσια αμερικανικά πλοία 528 χιλιάδες τόνοι βοήθειας, που το μεγαλύτερο μέρος της το αποτελούσε το πολεμικό υλικό. Από το 1947 που οι ΗΠΑ πήραν στην Ελλάδα τη σκυτάλη από τους Αγγλους, άρχισαν να εξοπλίζουν τον κυβερνητικό στρατό με σύγχρονα όπλα και πολεμικό υλικό κατάλληλο για «ορεινές επιχειρήσεις» και κυρίως όλμους, ορεινά πυροβόλα, ημιαυτόματα τηλεβόλα, εκτοξευτές ρουκετών και βόμβες «Ναπάλμ». Η ανάμειξη των Αμερικανών ήταν παντού φανερή. Τις επιχειρήσεις στη Μουργκάνα τις κατηύθυνε προσωπικά ο στρατηγός Βαν Φλιτ, στις επιχειρήσεις του 1948 για την εφαρμογή του «Σχεδίου Κορωνίς» και τον Αύγουστο του 1949 για την εφαρμογή του «Σχεδίου Πυρσός» συμμετείχαν ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματικοί του στρατού. Στα γραφεία της Ασφάλειας, στην Αθήνα, εξάλλου, ήταν εγκαταστημένος ο Αμερικανός αξιωματούχος Ρόμπερτ Ντρίσκαλ, που επέβλεπε τις συλλήψεις κομμουνιστών, αριστερών και άλλων πολιτών, ενώ, ουσιαστικά, τις μάχες ανάμεσα στο ΔΣΕ και στις υπέρτερες δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού τις διηύθυναν Αμερικανοί αξιωματικοί, που είχαν τοποθετηθεί στις διοικήσεις των Μεραρχιών και αργότερα των Ταξιαρχιών. Οι εξουσίες στους Αμερικανούς είχαν δοθεί συγκεκριμένα από την ελληνική κυβέρνηση, όταν έφθασαν τον Οκτώβρη του 1948 στην Αθήνα, γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, οι υπουργοί Στρατιωτικών Ρόαγιαλ και Εξωτερικών Μάρσαλ. Οι Αμερικανοί, όμως, πρόσφεραν στις αντιδραστικές κυβερνήσεις της Αθήνας και μεγάλη οικονομική βοήθεια, που συνέβαλε στη δημιουργία ενός πανίσχυρου στρατού, που συνολικά αποτελούνταν από 150.000 στρατιώτες, 51.000 εθνοφύλακες, 14.000 πληρώματα πολεμικών πλοίων και 6.500 πληρώματα πολεμικών αεροπλάνων και προσωπικό αεροδρομίων. Στους αριθμούς, μάλιστα, αυτούς πρέπει να προστεθούν οι ΜΑΥδες, καθώς και 33.000 ένστολοι και μυστικοί αστυνομικοί. Αυτές ήταν οι δυνάμεις εκείνες, που νίκησαν, τελικά, το Δημοκρατικό Στρατό, του οποίου εντούτοις η δράση στα τρία χρόνια της ηρωικής και άνισης πάλης του υπήρξε επική.
Πώς στεκόμαστε απέναντι στο ΔΣΕ
«Η δράση του ΔΣΕ αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Το αστικό κράτος γνώρισε τον πιο μεγάλο μέχρι σήμερα κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή του. Αυτά τα γεγονότα καταδείχνουν και τις μεγάλες δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει ο ΔΣΕ.
Ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν αντιιμπεριαλιστικός και διεθνιστικός. Πέραν των άλλων, έβαλε το δικό του βάρος υπέρ του αγώνα των λαών, σε μια περίοδο που ο ιμπεριαλισμός είχε ξεκινήσει το λεγόμενο ψυχρό πόλεμο.
Η πάλη του ΔΣΕ αποπνέει μόνο δίκιο και ακατάβλητη ηθική, επειδή δίκιο και ηθική αποπνέει ο αγώνας της εργατικής τάξης, ο αγώνας του ΚΚΕ, είτε έφερνε νίκες, είτε έρχονταν πικρές οι ήττες.
Το ΚΚΕ προσπαθεί να διδάσκεται από τη θετική και την αρνητική πείρα του ΔΣΕ, από τη γενικότερη πείρα του εργατικού - λαϊκού κινήματος των μεγάλων χρόνων της 10ετίας 1940 - 1949.
Ο αντιιμπεριαλιστικός χαρακτήρας της πάλης του ΔΣΕ προσδιορίζεται από τις συνθήκες που επέβαλαν τη δημιουργία του και τα αντίπαλα στρατόπεδα που συγκρούστηκαν: Από τη μια πλευρά, των λαϊκών δυνάμεων, που εκφράζονταν πολιτικά από το ΚΚΕ και συμμάχους του, όπως το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ), και από την άλλη, όλων των συνασπισμένων εγχώριων αστικών δυνάμεων και των ξένων συμμάχων τους.
Αντιπαρατέθηκε η ένοπλη μαζική λαϊκή πάλη με την ένοπλη και θεσμική κρατική βία που ασκούσαν οι μηχανισμοί και οι κυβερνήσεις των Τσαλδάρη, Σοφούλη, Μαξίμου, των "δεξιών" και "φιλελεύθερων" κομμάτων από κοινού με τον εγγλέζικο και τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Το "δόγμα Τρούμαν" και το "σχέδιο Μάρσαλ" συντέλεσαν αποφασιστικά στη νίκη της αστικής τάξης (...)
Το δρόμο της αντίστασης, σε άλλες συνθήκες, επέλεξε το ΚΚΕ και στα χρόνια που ακολούθησαν την ήττα του ΔΣΕ. Στις φυλακές και στις εξορίες, στα εκτελεστικά αποσπάσματα και στην παρανομία, στη νομιμότητα αργότερα και μέχρι σήμερα. Μπόρεσε να σταθεί όρθιο στις αρνητικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν διεθνώς και στο ίδιο το ΚΚΕ το 1989 - 1991.
Ολα τα τελευταία χρόνια οργιάζει η αστική προπαγάνδα, που βάλλει κατά της ταξικής πάλης, ανεξάρτητα από τις μορφές που μπορεί αυτή να πάρει, και που τη στιγματίζει ως ξεπερασμένη και επιζήμια για τα λαϊκά συμφέροντα. Μαζί της συκοφαντούνται και οι πιο υψηλές αξίες που γνώρισε η ανθρωπότητα, οι κομμουνιστικές αρχές και επιδιώξεις» (Από τη διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 60χρονα του ΔΣΕ).
Η αγωνιστική στάση δικαιώνεται ιστορικά
Η αστική τάξη θα ήθελε να εξαφανίσει κάθε ίχνος της δράσης του ΔΣΕ, να σβήσει τη μνήμη γι' αυτήν την εποποιία. Δεν το μπορεί όσο κι αν προσπαθεί. Οχι μόνο γιατί είναι τυπωμένες πια οι αναμνήσεις των αγωνιστών του ΔΣΕ, αλλά και γιατί παραμένουν τα σημάδια από τη δράση τους σε κάθε τσουγκάρι στα βουνά της πατρίδας μας. Και αρκεί μια επίσκεψη στους χώρους που αναπτύχθηκε αυτή η δράση για να γίνεις ένα με αυτούς, να συνειδητοποιήσεις ότι βρίσκεσαι αντιμέτωπος με μια πραγματική τιτανομαχία, με έναν ανεπανάληπτο μαζικό ηρωισμό. Ενα μικρό παράδειγμα: Το ύψωμα «Κλέφτης» είναι ένας από τους θρύλους των αγώνων του ΔΣΕ. Σε περιγραφές της εποχής αναφέρεται ότι μια ομάδα μάχης έκανε μέσα σε μια μέρα 7 αντεπιθέσεις. Για να ανέβει κάποιος σήμερα από τους πρόποδες έως την κορυφή και να ξανακατέβει χρειάζεται οπωσδήποτε 4 με 5 ώρες. Τι δύναμη θέλησης, αντοχής και αυταπάρνησης, αλλά και πολεμικής τεχνικής χρειάζονταν να οργανωθούν αυτές οι αντεπιθέσεις μέσα στη φωτιά της μάχης, κάτω από τη συνεχή πίεση των αεροπλάνων και το ασταμάτητο σφυροκόπημα του πυροβολικού και άλλων όπλων... Στις περιγραφές φαντάζει κατόρθωμα. Στην επιτόπια έρευνα διαπιστώνει ο επισκέπτης ότι πρόκειται για ηρωισμό, για άθλο που ξεπερνά τα όρια της φαντασίας. Και να σημειώσουμε ότι πρόκειται για ένα μόνο περιστατικό στα τόσα πολλά, που διαδραματίστηκαν στην τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ.
Η μελέτη της Ιστορίας του ΔΣΕ και μέσα από τα βιβλία και εκεί στους τόπους που ξετυλίχθηκε, βοηθάει να γνωρίσει κάποιος και να συνειδητοποιήσει τους σκοπούς αυτού του αγώνα αλλά και την ακλόνητη αφοσίωση των μαχητών του στην πραγματοποίησή τους. Να γνωρίσει τι σημαίνει ηρωισμός, αυταπάρνηση και μάχη με το θάνατο. Να ανακαλύψει τη δύναμη του λαού και τα ταλέντα που μπορεί να αναδείξει και ειδικά τη φοβερή δύναμη, αντοχή και ικανότητα των γυναικών, όταν τους δίνεται η δυνατότητα, τις απεριόριστες δυνατότητες του ανθρώπου όταν μάχεται για ανώτερα ιδανικά. Να γνωρίσει τον αληθινό πατριωτισμό, αλλά και την ταξική αδιαλλαξία του αντιπάλου, που μπορεί να φτάσει ως τα έσχατα όρια, προκειμένου να υπερασπίσει τα ιερά και τα όσια της εξουσίας του.
Η Ιστορία του ΔΣΕ δεν ανήκει στο μουσείο. Γράφεται για να διδάσκει, να εμπνέει, να εξοπλίζει και πάντα για να αναγνωρίζει και να τιμά τους πρωτοπόρους, όσους ανοίγουν νέους δρόμους προς το μέλλον. Εχουμε υποχρέωση να τιμάμε και να θυμόμαστε τη θυσία που καταβλήθηκε, τους μαχητές και μαχήτριες που θυσιάστηκαν, την κληρονομιά που μας άφησαν, την υποχρέωση να δικαιώσουμε τους αγώνες τους για μια Ελλάδα σοσιαλιστική, το δίδαγμα για να γινόμαστε πιο ικανοί και πιο σοφοί στη διεξαγωγή των σύγχρονων αγώνων.
Αυτός ο αγώνας σημαδεύτηκε με πολλές θυσίες. Μερικοί, μάλιστα, τον θεωρούν λάθος και άσκοπες τις θυσίες. Οι δε νικητές, για πολλά χρόνια, ειδεχθές έγκλημα.
Για τους μαχητές του ΔΣΕ ήταν πράγματι ένας αφάνταστα σκληρός και άνισος αγώνας. Μα κανένας αγώνας δεν κρίνεται από τις δυσκολίες του κι αν ακόμα δεν έχουν υπολογιστεί σωστά ή με ακρίβεια οι συνθήκες διεξαγωγής του. Η ταξική πάλη έχει πάντα τις δυσκολίες της και τους όρους της. Κρίνεται από τους σκοπούς της. Αν αυτοί είναι δίκαιοι. Κρίνεται από στιγμές, που η Ιστορία θέτει μπροστά κρίσιμα διλήμματα και αφορούν άμεσα τη ζωή και το μέλλον του λαού. Σε τέτοιες στιγμές, κρίνεται η συνέπεια λόγων και έργων, η αποφασιστικότητα στην υπεράσπιση των ιερών και οσίων του λαού. Είναι άλλο πράγμα η τακτική, ή ο καλός υπολογισμός όλων των παραγόντων για αποτελεσματική οργάνωση όλων των ενεργειών. Μιλάμε για τη θέση αρχής. Η Ιστορία του λαού μας είναι γεμάτη από τέτοιες στιγμές. Θυμίζουμε επιγραμματικά: 1821: Εκφράζεται στο σύνθημα «Λευτεριά ή Θάνατος». 1940 - '41: «Υποταγή στον κατακτητή ή αντίσταση». 1944 - '45: «Τις αλυσίδες ή τα όπλα». 1949 - '64: «Δήλωση μετανοίας ή αξιοπρεπή αγωνιστική στάση». 1967: «Προσκύνημα στη χούντα ή ασυμβίβαστη πάλη». Σήμερα: «Με τα μονοπώλια ή με το λαό». Η απάντηση στα αμείλικτα αυτά διλήμματα είναι καθοριστικό ζήτημα. Η αγωνιστική στάση, εν γνώσει των συνεπειών, είναι ακριβώς η ομορφιά του αγώνα. Ο αγώνας σε αυτές τις περιπτώσεις κι αν ακόμα δε στεφθεί με νίκη, με επιτυχία, δικαιώνεται ιστορικά. Αφήνει παρακαταθήκες, προετοιμάζει και ωριμάζει τους επόμενους νικηφόρους αγώνες. Εκείνο που μένει τελικά στην Ιστορία, για τους αγωνιστές, είναι όχι οι δυσκολίες που συνάντησαν, αλλά η στάση που κράτησαν. Αυτή είναι η ομορφιά και το μεγαλείο του αγώνα. Μοναδική και ανεπανάληπτη. Η Ιστορία του ΔΣΕ είναι μια τέτοια μοναδική ομορφιά.
Πολύτιμη και ανεκτίμητη πείρα
Στο Γράμμο και το Βίτσι, στις άλλες ανταρτοκρατούμενες και ανταρτομάνες περιοχές όπου έδρασε ο ΔΣΕ, δε δοκιμάστηκε μόνο η ένοπλη ταξική πάλη, ο συσχετισμός δύναμης, αλλά και η γενικότερη στρατηγική και τακτική του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας, οι επιδράσεις των διεθνών εξελίξεων και τάσεων. Η Ιστορία, βεβαίως, δεν επαναλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο, ωστόσο προκύπτει πολύτιμη και ανεκτίμητη πείρα.
Και σήμερα όπως και τότε είναι επίκαιρο το ερώτημα: Υποταγή ή αντίσταση, συναίνεση ή ρήξη, καπιταλισμός ή σοσιαλισμός;
Η απάντηση έτσι και αλλιώς πρέπει να δίνεται καθημερινά, ανεξάρτητα από τις μορφές πάλης που σήμερα παίρνει ο εργατικός, ο λαϊκός αγώνας.
Η καθημερινή πίεση που νιώθουν οι εργαζόμενοι, το φάσμα της φτώχειας και της ανεργίας που απειλεί πολλούς, ο κίνδυνος ενός πιο γενικευμένου πολέμου στην περιοχή είναι υπαρκτά προβλήματα.
Υπάρχουν στιγμές - και αυτές θα έρθουν! - που μεσοβέζικες απαντήσεις δεν υπάρχουν. Η κάνεις πίσω ή προχωράς ακάθεκτα προς τα εμπρός.
Η δικαίωση του αγώνα του ΔΣΕ δεν έχει έρθει ακόμα, παρά το γεγονός ότι τα μηνύματά του δε χάθηκαν, παρακίνησαν τα κατοπινά χρόνια σε αγώνες, σε μάχες και αναμετρήσεις.
Νέα προβλήματα στέκουν μπροστά μας σήμερα. Αύριο, μπροστά στο εργατικό, το κομμουνιστικό κίνημα θα τεθούν ακόμα πιο μεγάλα και σύνθετα.
Αυτό που έχει σημασία είναι:
Να έχουμε πλήρη ιδεολογικοπολιτική ετοιμότητα, επεξεργασμένη στρατηγική και ικανότητα να ανταποκριθούμε και σε μια απότομη στροφή του κινήματος, σε μια ενδεχόμενη στασιμότητα, αλλά και σε ένα πρωτοφανέρωτο φούντωμα, που έτσι και αλλιώς θα έρθει.
Στις μέρες μας, δεν είναι τυχαίο ότι η αιχμή της στρατηγικής του ιμπεριαλιστικού συστήματος συγκεντρώνεται στην προετοιμασία του για την αποτροπή και τη βίαιη καταστολή των λαϊκών εξεγέρσεων και την κατάπνιξη στο ξεκίνημά τους νέων επαναστάσεων. Δεν αρκείται καθόλου στην τεράστια ιδεολογική πίεση που ασκεί μέσα από έναν πολυπλόκαμο μηχανισμό για τη χειραγώγηση των λαϊκών συνειδήσεων και ειδικά της νεολαίας. Θα ήταν, επομένως, πέρα για πέρα αφέλεια για το εργατικό και λαϊκό κίνημα να μην προετοιμάζεται, να μη διδάσκεται και να μη διαπαιδαγωγείται σε αποφασιστικό αγώνα με τον ιμπεριαλισμό και τα μονοπώλια και να κλαψουρίζει για τα δεινά του εμφυλίου πολέμου, όταν οι δυνάμεις αυτές γεννούν καθημερινά και σε μαζική κλίμακα τη φτώχεια, την εξαθλίωση, τον πόλεμο, την καταστροφή του περιβάλλοντος, απίστευτες στερήσεις και βάσανα για τους λαούς.
Μελετάμε και προχωράμε
Η επαναστατική πρωτοπορία οφείλει να είναι προετοιμασμένη θεωρητικά, πολιτικά και οργανωτικά, να έχει στρατηγική και σχέδιο, να παίξει το ρόλο της και να θέσει στο κέντρο της πάλης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της το πρόβλημα της εξουσίας, όταν φυσικά υπάρχουν οι απαραίτητες αντικειμενικές συνθήκες. Να είναι έτοιμη την κατάλληλη στιγμή.
Ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν δίκαιος, δικαιολογημένος και αφάνταστα ηρωικός. Δεν ξεκίνησε, όμως, στην ώρα του και δεν ξεκίνησε αποφασιστικά. Είναι και αυτό ένα ακόμα σπουδαίο δίδαγμα.
Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να μελετήσουμε τις σκέψεις ενός αριστοτέχνη της επαναστατικής στρατηγικής, του Λένιν. Γράφει: «Η ένοπλη όμως εξέγερση είναι ένα ιδιαίτερο είδος πολιτικού αγώνα, που υπάγεται σε ιδιαίτερους νόμους, νόμους που πρέπει να τους μελετήσει κανείς προσεχτικά. Την αλήθεια αυτή τη διατύπωσε εξαιρετικά ανάγλυφα ο Καρλ Μαρξ που έγραφε ότι η ένοπλη "εξέγερση, όπως και ο πόλεμος, είναι τέχνη"».
Από τους κύριους κανόνες αυτής της τέχνης ο Μαρξ τόνισε τους εξής:
1. Ποτέ να μην παίζουμε με την εξέγερση, μα από τη στιγμή που θα την αρχίσουμε, να είμαστε απόλυτα βέβαιοι πως πρέπει να την τραβήξουμε ως το τέλος.
2. Πρέπει να πραγματοποιούμε μεγάλη υπεροχή δυνάμεων στο αποφασιστικό σημείο και στην αποφασιστική στιγμή, γιατί διαφορετικά ο εχθρός που έχει καλύτερη προετοιμασία και οργάνωση θα εξοντώσει τους εξεγερμένους.
3. Από τη στιγμή που θα αρχίσει η εξέγερση πρέπει να δρούμε με τη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και απαραίτητα, οπωσδήποτε να περνάμε στην επίθεση. «Η άμυνα είναι ο θάνατος της ένοπλης εξέγερσης».
4. Πρέπει να προσπαθούμε να αιφνιδιάσουμε τον εχθρό, να συλλάβουμε τη στιγμή που τα στρατεύματά του θα είναι ακόμη σκόρπια.
Ο αγώνας του ΔΣΕ, ως κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στη χώρα μας, έχει ακόμα να μας διδάξει πολλά. Οι νικητές του εμφυλίου προσπάθησαν και προσπαθούν να βάλουν ταφόπλακα στο επαναστατικό κίνημα. Οπως, όμως, σημειώνεται και στον πρόλογο του ιστορικού ταξιδιωτικού οδηγού για τον Γράμμο που εκδόθηκε από τη «Σύγχρονη Εποχή», ο λαός δεν έχει πει ακόμα την τελευταία λέξη.
Το νέο που έφερε ο αγώνας του ΔΣΕ
Ορισμένες πλευρές της δράσης και της προσφοράς του ΔΣΕ. Αφορούν απολύτως επίκαιρα ζητήματα.
1. Αναμφισβήτητα και δίκαια η ελληνική Εθνική Αντίσταση με το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ, την ΕΠΟΝ, με την καθοδήγηση και την αιμοδοσία του ΚΚΕ, αναγορεύτηκε σε πανευρωπαϊκής σημασίας αγώνα, δίπλα στον ηρωικό και αναντικατάστατο αγώνα του σοβιετικού λαού, των άλλων λαών της Ευρώπης. Είχε συμβολή και θετικές επιπτώσεις στα μέτωπα του πολέμου εκτός Ελλάδας.
Ο αγώνας του ΔΣΕ, όμως, είχε ένα νέο στοιχείο, ανεξάρτητα από την έκβασή του λόγω του συσχετισμού των δυνάμεων. Αποτέλεσε και αποτελεί ως σήμερα την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Το αστικό κράτος, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Διακήρυξη της ΚΕ της 3ης Ιούνη του 2006, γνώρισε τον πιο μεγάλο μέχρι σήμερα κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή του.
2. Οι ποικιλώνυμοι αντίπαλοί μας, αλλά και οι κάθε λογής παλαιότεροι και κυρίως σύγχρονοι οπορτουνιστές, προσπαθούν να μειώσουν τη σημασία του αγώνα αυτού, κρίνοντάς τον από το αποτέλεσμα και τις θυσίες που καταβλήθηκαν. Δε διστάζουν μάλιστα ανενδοίαστα να θεωρούν ότι ο αγώνας του ΔΣΕ οδήγησε στο χάος και στην οικονομική καταστροφή, αντιστρέφοντας όπως πάντα τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος.
Κι όμως, ο αγώνας αυτός, παρά την αρνητική του έκβαση, είχε τη δική του γενικότερη συνεισφορά. Οπως αναφέρει η Διακήρυξη της ΚΕ, είχε το δικό του βάρος υπέρ του αγώνα των λαών, σε μια περίοδο που ο ιμπεριαλισμός είχε ξεκινήσει το λεγόμενο «ψυχρό πόλεμο». Ο ΔΣΕ απέπνευσε μόνο δίκαιο και ακατάβλητη ηθική, όπως και κάθε σύγχρονος ταξικός αγώνας, ανεξαρτήτως της μορφής πάλης, είτε φέρνει νίκες είτε ήττες.
Βεβαίως, χρειάζεται, παίρνοντας υπόψη και τις συγκεκριμένες συνθήκες, να τον μελετήσουμε βαθύτερα, ψύχραιμα και αντικειμενικά, με την απόσταση χρόνου που μας χωρίζει. Να διδαχτούμε από τη θετική πείρα, να μελετήσουμε, για να γίνουμε πιο μαχητικοί και δημιουργικοί σήμερα, από την όποια αρνητική πείρα προκύπτει, ιδιαίτερα σε θέματα στρατηγικής.
Ανέδειξε και απέδειξε τον ταξικό χαρακτήρα του πατριωτισμού
3. Ο αγώνας του ΔΣΕ αναδεικνύει περίτρανα, αποδεικτικά και πειστικά, για όποιον θέλει χωρίς προκαταλήψεις να τον μελετήσει, τον ταξικό χαρακτήρα του πατριωτισμού, τα ταξικά χαρακτηριστικά της έννοιας πατρίδα.
Η πάλη του ΔΣΕ, ως ταξικός αγώνας με αντιιμπεριαλιστικό και διεθνιστικό χαρακτήρα, απέδειξε ότι ο πατριωτισμός της εργατικής τάξης, των εργαζομένων γενικότερα, έχει μεγάλη διαφορά, αντιδιαμετρική, με τον όποιο λεγόμενο πατριωτισμό της αστικής τάξης και των συμμάχων της, κατά συνέπεια και των πολιτικών της εκπροσώπων.
Η έννοια πατρίδα, για την εργατική τάξη και τον ελληνικό λαό, δεν ταυτίζεται μόνο με τα γεωγραφικά και τα εθνικά σύνορα, τα κυριαρχικά δικαιώματα. Βεβαίως, αυτά είναι στοιχεία που αξίζουν τον αγώνα και με το παραπάνω. Η πραγματική υπεράσπισή τους αναπόφευκτα συνδέεται με την πάλη κατά της αστικής εξουσίας και ιδιοκτησίας, της ταξικής εκμετάλλευσης και κοινωνικής καταπίεσης, κατά της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης και συμμαχίας, κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου. Η εργατική τάξη δεν έχει κοινά συμφέροντα στον αγώνα κατά του ξένου κατακτητή με την αστική τάξη της χώρας της. Ακόμα και αν αυτή στο σύνολό της ή σε ένα μέρος της θέλει να απαλλαγεί από την ξενική κατοχή. Οι μεν έχουν συμφέρον να κερδίσουν μια πατρίδα χωρίς εκμετάλλευση και καταπίεση, που συμβάλλει στη διεθνιστική πάλη των λαών κατά του ιμπεριαλισμού. Οι άλλοι ενδιαφέρονται να κρατήσουν και να ενισχύσουν την καπιταλιστική ιδιοκτησία και εξουσία στο εθνικό επίπεδο, να διεκδικήσουν μια καλύτερη θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Η αστική τάξη, όταν βρεθεί ανάμεσα στο εργατικό κίνημα και στις κοινωνικοπολιτικές του συμμαχίες, στο επαναστατικό κίνημα και στον ξένο παράγοντα που διεκδικεί μερίδιό της, τότε δεν ταλαντεύεται. Εκχωρεί κυριαρχικά δικαιώματα, παραιτείται και από μερίδιά της στα πλαίσια του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος. Συμμορφώνεται με τις διεθνείς εντολές ακόμα και με το βασικό ανταγωνιστή της μπροστά στον κίνδυνο ο απελευθερωτικός, ο αντιιμπεριαλιστικός, ο κοινωνικός αγώνας να οδηγήσει στην αμφισβήτηση της αστικής εξουσίας. Και αν χάνει ένα μερίδιο από τα κέρδη της, αν ακόμα έχει απώλειες το γόητρό της, αντισταθμίζει τη ζημιά, καθώς επωφελείται από την πολιτική και στρατιωτική στήριξη του ξένου ιμπεριαλιστικού παράγοντα, άρα μπορεί να ελπίζει και σε αύξηση των κερδών της στην πορεία.
4. Ο αγώνας του ΔΣΕ παρέχει κορυφαίες αποδείξεις για το περιεχόμενο του προλεταριακού διεθνισμού και το περιεχόμενο του ιμπεριαλιστικού διεθνισμού. Η ουσία δεν αλλάζει παρά τις εξελίξεις και τα νέα στοιχεία που υπάρχουν σήμερα. Πάνω απ' όλα, μας διδάσκει ότι θεμελιακό γνώρισμα και κριτήριο της ικανότητας του Κομμουνιστικού Κόμματος είναι να εντάσσει, να υποτάσσει την καθημερινή του πάλη στην πάλη για το σοσιαλισμό. Αυτό το γνώρισμα κάνει πιο ικανό το Κόμμα να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του αγώνα για τα καθημερινά οξυμένα προβλήματα, ανεβάζει την αποτελεσματικότητα. Ο αγώνας, επίσης, του ΔΣΕ δίνει διδάγματα για τη στρατηγική σημασία που έχει η πολιτική συμμαχιών για τη νικηφόρα έκβαση της πάλης.
5. Δικαιολογημένα ασκεί μεγάλη γοητεία η στάση αρχών, το πνεύμα και η ετοιμότητα της θυσίας ως το θάνατο των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ. Η ηθική ατμόσφαιρα που καλλιεργείται στον αντιιμπεριαλιστικό, στον επαναστατικό αγώνα είναι το υπόβαθρο που καλλιεργεί τέτοιες συμπεριφορές. Αναδείχτηκε η ανεξάντλητη σωματική, ηθική και πνευματική δύναμη του μαχητή. Η οργανωτική και πολεμική πείρα που διέθεταν οι μαχητές, η οποία βεβαίως διαμορφώθηκε και κάτω από την αντίστοιχη πείρα του ΕΛΑΣίτικου αγώνα του '42 - '45.
6. Ο ΔΣΕ ανέδειξε, επίσης, τη μεγάλη σημασία που έχει στην αύξηση της επαναστατικής ικανότητας η συμμετοχή των γυναικών. Την περίοδο αυτή αδυνάτισαν, περιθωριοποιήθηκαν καθυστερημένες αντιλήψεις και προκαταλήψεις ότι η μάχη, ο ένοπλος αγώνας είναι υπόθεση κυρίως ανδρική. Το ένα τρίτο της δύναμης του ΔΣΕ ήταν γυναίκες που δε διακρίθηκαν μόνο σε κλασικούς τομείς, όπως είναι η περίθαλψη των τραυματιών, άλλες υπηρεσίες επιμελητείας. Διακρίθηκαν ως μαχήτριες με το όπλο στο χέρι, ανέδειξαν πολιτικές και οργανωτικές ικανότητες.
