Από την επιχείρηση διάσωσης με εναέρια μέσα
Οι εξελίξεις στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες αποτελούν μέρος των γενικότερων εξελίξεων, που χαρακτηρίζονται από την ένταση της επιθετικότητας του κεφαλαίου, των αστικών κυβερνήσεων, της ΕΕ και των άλλων ευρωκομμάτων ενάντια στα δικαιώματα, στις κατακτήσεις της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της κερδοφορίας των μονοπωλίων.
Οι «τυμπανοκρουσίες» του πρωθυπουργού και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, όπως και η αναπαραγωγή τους από τον υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, για «ισχυρή ναυτιλία» - «ισχυρή Ελλάδα», αφορούν τους εφοπλιστές, τους βιομηχάνους, τους τραπεζίτες, όλους αυτούς που αυξάνουν τα κέρδη τους.
Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί δεν στέκουν πλέον ούτε σ' ένα απλό ...φύσημα! Γιατί; Μα επειδή οι ίδιοι ήταν που έλεγαν πως με την ένταξη της Ελλάδας στον «σκληρό πυρήνα» της ΕΕ, στην Ευρωζώνη, θα μπούμε στο «απάνεμο λιμάνι», στο οποίο δε θα έχουμε τίποτα να φοβόμαστε από «φουρτούνες» στην παγκόσμια οικονομία.
Σήμερα, που η ανεργία έφτασε στο 26,5% με τα επίσημα στοιχεία και στο 50% στους νέους, που η καπιταλιστική κρίση χτυπά τις κοινωνικές κατακτήσεις και η κυβέρνηση, η ΕΕ, το ΔΝΤ, οι καπιταλιστές ρίχνουν τα βάρη τους στις πλάτες των εργαζομένων, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος του συνειδητού ψέματος που είπαν στο λαό.
Το κουφάρι του «Norman Atlantic» «καπνίζει» μεσοπέλαγα της Αδριατικής
Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν το τελευταίο διάστημα, με τη ναυτική τραγωδία του Ε/Γ-Ο/Γ «NORMAN ATLANTIC», ανέδειξαν για μια ακόμη φορά ότι, όποιο «νήμα» και αν πιάσουμε αυτής της αντιλαϊκής πολιτικής, καταλήγουμε ότι ο δρόμος της καπιταλιστικής ανάπτυξης, που έχει για κίνητρο τα κέρδη των εφοπλιστών, των βιομηχάνων, του μεγάλου κεφαλαίου, γεννάει νέα προβλήματα, οδηγεί στην όξυνση των προβλημάτων των εργαζομένων, χειροτερεύει την κατάστασή τους.
Το ΚΚΕ και το ταξικό εργατικό κίνημα αντιτάχθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 στην «κοινή ναυτιλιακή πολιτική» και τον Κανονισμό 3577/92 της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την «απελευθέρωση» των εσωτερικών θαλάσσιων συγκοινωνιών. Εγκαιρα επισημάναμε ότι η κατάργηση του «Cabotage» (καμποτάζ) της ακτοπλοΐας θα προκαλέσει αρνητικές συνέπειες σε βάρος της εξυπηρέτησης των νησιών και των δικαιωμάτων των ναυτεργατών. Η αρνητική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις μας.
Οι βασικές εξελίξεις στον κλάδο
Σύμφωνα με τα στοιχεία των ναυτιλιακών επιχειρήσεων για το 9μηνο του 2014, προκύπτουν τα παρακάτω:
- Oι τέσσερις εισηγμένες ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις του κλάδου - «Minoan Lines», «ΑΝΕΚ», «Attica Group» («Blue Star» και «Super Fast ferries») και «Ναυτιλιακή Εταιρεία Λέσβου» («ΝΕΛ»)- εμφανίζουν αθροιστικά τραπεζικό δανεισμό (εάν συνυπολογιστούν οι συνολικές υποχρεώσεις προς προμηθευτές κλπ.) 1,150 δισ. ευρώ.
- Η συνολική αξία του στόλου των τεσσάρων ακτοπλοϊκών ομίλων ανέρχεται στα 1,362 δισ. ευρώ (δε συνυπολογίζεται η αξία του στόλου της «Hellenic Seways», η οποία δεν είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών).
- Οι τρεις πρώτες εταιρείες εμφανίζουν θετικό αποτέλεσμα στο 9μηνο του 2014 σε επίπεδο EBITDA, ενώ η «NEΛ» καταγράφει ζημίες. Η μείωση του δανεισμού είναι εμφανής σε σχέση με το 2013 και έχει χρηματοδοτηθεί από τη μείωση της τιμής του καυσίμου - πετρελαίου, τις πωλήσεις πλοίων, τον παροπλισμό συμβατικών και ταχύπλοων σκαφών, τη μείωση των οργανικών συνθέσεων και τη δραστική μείωση των αποδοχών των ναυτεργατών.
- Η «Minoan Lines», με αξία πλοίων 387 εκ. ευρώ, έχει δάνεια 221 εκατομμύρια, ανήκει σε ποσοστό άνω του 90% στον όμιλο «Grimaldi» και κατέχει μερίδια που πλησιάζουν το 50% στις γραμμές της Αδριατικής. Ακόμα υψηλότερα είναι τα μερίδιά της στη γραμμή Ηράκλειο - Πειραιάς. Οι εργαζόμενοι στις εταιρείες του ομίλου το Σεπτέμβρη του 2014 ήταν 417 άτομα, έναντι 386 το Σεπτέμβρη του 2013.
- Η «Attica Group», με αξία πλοίων της τάξης των 612 εκ. ευρώ, εμφανίζει τραπεζικές υποχρεώσεις ύψους 309 εκατομμυρίων. Οι εργαζόμενοι στις εταιρείες του ομίλου το Σεπτέμβρη 2014 ήταν 1.108, έναντι 1.141 το Σεπτέμβρη του 2013.
- Η «ΑΝΕΚ», με στόλο αξίας 295 εκ. ευρώ, έχει τραπεζικές υποχρεώσεις 275 εκ. Το Σεπτέμβρη του 2014 αποφασίστηκε η διεύρυνση της κοινοπραξίας «ΑΝΕΚ - Superfast» για την εκτέλεση συνδυασμένων δρομολογίων στις διεθνείς γραμμές της Αδριατικής και στις ακτοπλοϊκές γραμμές της Κρήτης. Οι εργαζόμενοι στις εταιρείες του ομίλου το Σεπτέμβρη του 2014 ανέρχονταν σε 984, έναντι 936 το Σεπτέμβρη του 2013.
- Η «ΝΕΛ», με στόλο που αποτιμάται στα 68,5 εκ., εμφανίζει -μετά τη δραστική απομείωση του δανεισμού της δια της δικαστικής οδού- τραπεζικές υποχρεώσεις 32,4 εκ. ευρώ. Οι εργαζόμενοι στη ΝΕΛ ήταν 455 τον Σεπτέμβρη του 2014, έναντι 517 τον Σεπτέμβρη του 2013.
- Οι συνολικές υποχρεώσεις της «Minoan Lines» ανέρχονται στα 317 εκ. ευρώ, της «ΑΝΕΚ» στα 373 εκ., της «Attica» στα 378 εκ. και της «NEΛ» στα 83 εκ. ευρώ
- Οπως προκύπτει από τα στοιχεία, η κατάργηση του «Cabotage» και η όξυνση του ανταγωνισμού έδωσαν ώθηση στη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου και στη δημιουργία μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων που έχουν στα χέρια τους μεγάλο μέρος των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών.
- Η Τράπεζα Πειραιώς ελέγχει την κατάσταση στις ακτοπλοϊκές εταιρείες («ΑΝΕΚ», «Hellenic Seaways», «Ναυτιλιακή Εταιρεία Λέσβου») μέσω ποσοστών που διατηρεί στα μετοχικά τους κεφάλαια και των δανείων τους, δρομολογώντας σημαντικές εξελίξεις στον κλάδο της ακτοπλοΐας.
- Οι τρεις επιχειρηματικοί όμιλοι (Τράπεζα Πειραιώς, «Sea Star Capital» και όμιλος «Grimaldi»), που έχουν μερίδια σε αυτές τις πέντε μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες, ελέγχουν το 90% των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών.
- Οι ακτοπλοϊκοί όμιλοι «Minoan Lines», «ANEK», «Attica Group», «Hellenic Seaways» και η «Ναυτιλιακή Εταιρεία Λέσβου», διαχειρίζονταν 57 πλοία το 2014, έναντι 89 το 2011 και 125 το 2001.
- Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία, οι θέσεις εργασίας στην ελληνική ακτοπλοΐα το 2014 ανέρχονται σε 5.000 περίπου, καταγράφοντας μείωση κατά 50% την περίοδο 2001 - 2014.
- Το αστικό κράτος επιδότησε τους εφοπλιστές της ακτοπλοΐας με κρατικές επιδοτήσεις για τις «άγονες γραμμές» ύψους 70 εκ. ευρώ το 2014, εκτινάσσοντας το συνολικό ποσό στο 1 δισ. ευρώ για την περίοδο 2002 - 2014
- Οι εφοπλιστές από το 1997 μέχρι το 2014 άντλησαν μέσω των δημόσιων εγγραφών το τεράστιο ποσό των 1,34 δισ. ευρώ.
- Η εφοπλιστική επιθετικότητα χειροτέρευσε τη συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση των νησιών -αυξήσεις φωτιά στις τιμές των εισιτηρίων και των οχημάτων και δραστική μείωση της συχνότητας των δρομολογίων των πλοίων- περιορίζοντας δραματικά την πρόσβαση στις θαλάσσιες συγκοινωνίες για τη λαϊκή οικογένεια, τους νησιώτες εργαζόμενους, τους φτωχούς αγρότες και τους αυτοαπασχολούμενους.
- Χειροτέρευσε η κατάσταση των ναυτεργατών και γενικότερα των εργαζομένων στον κλάδο -μαζικές απολύσεις, δραματικές περικοπές στους μισθούς, μείωση των οργανικών συνθέσεων των πλοίων και εντατικοποίηση της δουλειάς, καταστολή, πολιτική επιστράτευση, διώξεις ενάντια σε απεργούς ναυτεργάτες.
- Καταστροφική για το ΝΑΤ και τα άλλα ασφαλιστικά ταμεία των ναυτεργατών είναι η πολιτική των κυβερνήσεων ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, που κατοχυρώνει τις εισφοροαπαλλαγές των εφοπλιστών, με τη παραγραφή δισεκατομμυρίων ευρώ. Επί της ουσίας, η κρατική ενίσχυση του ΝΑΤ, που ξεπερνά τα 17 δισ. ευρώ την περίοδο 1985 - 2014, συνιστά έμμεση μορφή χρηματοδότησης των εφοπλιστών και στοιχείο έντασης της επίθεσης, με δραματικές περικοπές στις συντάξεις και στην παροχή υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας.
- Παραμένει το πρόβλημα των υπερήλικων και υποσυντήρητων Ε/Γ - Ο/Γ άνω των 35 χρόνων, με μεγάλους κινδύνους για την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Με τροπολογία που ψήφισε η κυβέρνηση (άρθρο 82 του ν. 4316/2014 - ΦΕΚ 270Α/24/12.2014) κατ' απαίτηση των εφοπλιστών, τα σαπιοκάραβα άνω των 35 χρόνων, αν και δεν έκαναν τις απαραίτητες μετασκευές που θέτει η Σύμβαση της Στοκχόλμης, θα συνεχίσουν να ταξιδεύουν, παρότι παραβιάζουν κατάφωρα και αυτούς ακόμα τους ανεπαρκείς κανόνες αξιοπλοΐας, θέτοντας σε αυξημένους κινδύνους τη ζωή επιβατών και ναυτεργατών. Η πρόσφατη πυρκαγιά στο Ε/Γ - Ο/Γ πλοίο «NORMAN ATLANTIC» επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά ότι το κυνηγητό του κέρδους των εφοπλιστών δε συμβιβάζεται με τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την προστασία της ζωής των επιβατών και των ναυτεργατών.
Η έκθεση του ΙΟΒΕ
Προπομπός επιτάχυνσης των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες -είτε με κυβέρνηση με κορμό τη ΝΔ είτε με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ και τους συμμάχους τους, τα άλλα αστικά και οπορτουνιστικά κόμματα- αποτελούν οι προτάσεις του ΙΟΒΕ «για τη βιωσιμότητα και ανάπτυξη της ελληνικής ακτοπλοΐας», για την ενίσχυση δηλαδή της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνονται τα εξής:
- Επανασχεδιασμός του ακτοπλοϊκού συστήματος, με κριτήριο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της κερδοφορίας των ακτοπλοϊκών επιχειρηματικών ομίλων.
- Μείωση κόστους λειτουργίας των πλοίων, μέσω της επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών, την παραπέρα μείωση της οργανικής σύνθεσης των πλοίων, την κατάργηση της ελληνομάθειας, για την αντικατάσταση των ναυτεργατών με φτηνότερους, χωρίς Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και ασφάλιση.
- Μείωση του χρόνου υποχρεωτικής δρομολόγησης των πλοίων στις τακτικές γραμμές και εφαρμογή των ελαστικών μορφών απασχόλησης, «εκ περιτροπής» εργασίας για τους ναυτεργάτες, με επίδομα ανεργίας 290 ευρώ, ζωή με ψίχουλα.
- Κατάργηση του καθεστώτος υποχρεωτικών εκπτώσεων στα εισιτήρια σε κατηγορίες επιβατών όπως συνταξιούχοι, ΑΜΕΑ, φοιτητές κ.ά.
- Επανεξέταση του συστήματος αποζημίωσης παροχής δημόσιας υπηρεσίας σε όλα τα μέσα μεταφοράς (ακτοπλοΐα, αερομεταφορές κλπ.), αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης των επιχειρηματικών ομίλων που δραστηριοποιούνται στις μεταφορές.
Με αυτά τα μέτρα υπάρχει κίνδυνος να μείνουν πολλά νησιά του Αιγαίου απομονωμένα για το μεγαλύτερο διάστημα του έτους.
Ακόμα πιο ισχυρό ΚΚΕ
Οι ναυτεργάτες, γενικότερα η εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα που βιώνουν τις σκληρές συνέπειες του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης και της αντιλαϊκής πολιτικής, επιβάλλεται να δυναμώσουν το ταξικό τους κριτήριο, να στηρίξουν την πολιτική πρόταση εξουσίας του ΚΚΕ, που αντιστοιχεί στα δικά τους συμφέροντα.
Η πολιτική της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ υπηρετεί τα συμφέροντα των εφοπλιστών, των βιομηχάνων, των τραπεζών, των μονοπωλίων που βρίσκονται στην εξουσία. Αυτοί βρίσκονται πίσω από τα βάσανα που βιώνει η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα.
Οι ναυτεργάτες, η εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα έχουν πλούσια πείρα και μπορούν να διακρίνουν την ταξική ουσία του ΣΥΡΙΖΑ. Το κόμμα αυτό υποστηρίζει ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η θέση Ελλάδας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, προσπαθεί μεθοδικά να παγιδεύσει τους εργαζόμενους στη διαχείριση του εκμεταλλευτικού συστήματος, καλλιεργώντας τη «λογική» της αποδοχής του μικρότερου κακού.
Ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις, το πλαίσιο που οδήγησε στη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης, στην απελευθέρωση των εσωτερικών θαλάσσιων μεταφορών, των λιμανιών και των ναυπηγείων κ.ά. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και, παρά τις επιμέρους διαφορές του με τη ΝΔ, η πολιτική του πρόταση δε συνιστά φιλολαϊκή διέξοδο.
Το ΚΚΕ είναι δύναμη δοκιμασμένη στους αγώνες, στο πλευρό των ναυτεργατών και των νησιωτών. Δεν έχει δεσμεύσεις στους εφοπλιστές και στις άλλες μερίδες του κεφαλαίου, παλεύει για την ανατροπή της εξουσίας τους, γι' αυτό είναι η μόνη δύναμη που μπορεί με συνέπεια να υπερασπιστεί τα λαϊκά συμφέροντα.
Η ενίσχυσή του στις εκλογές της 25ης Γενάρη θα δώσει πολλαπλάσια δύναμη στο κίνημα, ώστε από καλύτερες θέσεις να απαντήσει στην επίθεση των εφοπλιστών και συνολικά του κεφαλαίου, να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των ναυτεργατών και των νησιωτών, την προστασία της ζωής και την ασφάλεια στη θάλασσα. Να ανοίξει ο δρόμος για να πάρει ο λαός την εξουσία και την οικονομία στα χέρια του.
Του Γιώργου ΤΟΥΣΣΑ*
* Ο Γ. Τούσσας είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ
