Στα 1955, ο Πάμπλο Πικάσο έφτιαξε αυτόν τον πίνακα και τον αφιέρωσε στη 10η επέτειο από την ίδρυση της ΠΣΟ
Στο σημερινό τετρασέλιδο παρουσιάζουμε σε συντομία ορισμένους από τους βασικούς σταθμούς στην 70χρονη πορεία της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ). Το ζήτημα της ίδρυσης μιας παγκόσμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης σε ταξική βάση είχε τεθεί από διάφορες πλευρές ενόσω διαρκούσε ακόμα ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Αξίζει, ωστόσο να σημειωθεί ότι οι ηγέτες των βρετανικών Συνδικάτων προσπάθησαν με διάφορους τρόπους να αποτρέψουν τις πρωτοβουλίες των σοβιετικών κυρίως συνδικάτων προς αυτήν την κατεύθυνση.
Τελικά, στις 6 Φλεβάρη 1945 συγκλήθηκε γενική διάσκεψη στο Λονδίνο, με τη συμμετοχή 204 συνέδρων, που εκπροσωπούσαν περίπου 60.000.000 εργάτες από 42 χώρες. Στο ζήτημα της συγκρότησης συνδικαλιστικής διεθνούς παρουσιάστηκαν σοβαρές διαφωνίες. Οι αντιπρόσωποι από τη Λατινική Αμερική, την ΕΣΣΔ, τη Γαλλία, την Αυστραλία, η αμερικανική CIO και διάφορες άλλες αντιπροσωπείες, ζητούσαν να συγκροτηθεί μια νέα οργάνωση και γι' αυτό πλειοδοτούσαν στη σχετική πρόταση που παρουσίασε ο Σίντνεϊ Χίλμαν της CIO.
Την εποχή εκείνη η CIO, κάτω από την επιρροή μιας ισχυρής αριστερής πτέρυγας, έπαιρνε προοδευτικές θέσεις και ήταν σε αντιπαράθεση με την άλλη αμερικανική γενική συνομοσπονδία, την AFL, που ήταν αντιδραστική. Οι Βρετανοί ηγέτες, θέλοντας να εμποδίσουν το σχηματισμό μιας νέας συνδικαλιστικής διεθνούς προσπάθησαν να αναβιώσουν την πεθαμένη ρεφορμιστική συνδικαλιστική διεθνή του Αμστερνταμ. Τελικά, έγινε συμβιβασμός και συμφώνησαν στη συγκρότηση επιτροπής από 41 μέλη, η οποία θα συγκαλούσε νέα διάσκεψη, με βασικό στόχο να προετοιμάσει ένα σχέδιο καταστατικού για την Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία.
Το ιδρυτικό Συνέδριο στα 1945
Από τις 25 Σεπτέμβρη έως τις 9 Οκτώβρη 1945 έγινε στο Παρίσι η διάσκεψη που οδήγησε στην ίδρυση της ΠΣΟ. Από τις 3 του Οκτώβρη, η διάσκεψη μετατράπηκε σε συνέδριο. Επαιρναν μέρος 346 αντιπρόσωποι από 56 χώρες, που εκπροσωπούσαν 67.000.000 οργανωμένους εργάτες. Στην ίδρυσή της συμμετείχαν όλες οι Γενικές Συνομοσπονδίες που μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν ιδρυθεί και λειτουργούσαν στις χώρες τους. Από ολόκληρο τον κόσμο, μόνο η αμερικανική αντιδραστική συνομοσπονδία AFL δεν πήρε μέρος, αν και προσκλήθηκε να συμμετάσχει.
Από το 16ο Συνέδριο της ΠΣΟ στην Αθήνα, τον Απρίλη του 2011
Από το 1945 και μέχρι το τέλος περίπου της δεκαετίας του 1980, με πάνω από 400 εκατομμύρια μέλη σε όλη την υδρόγειο, η ΠΣΟ συνέβαλε αποφασιστικά να αναδειχτεί ο ρόλος της εργατικής τάξης τόσο στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, όσο και στην κατοχύρωση και διεύρυνση των εργατικών διεκδικήσεων στις καπιταλιστικές χώρες. Σημαντικός, επίσης, ήταν ο ρόλος της στην υπεράσπιση εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων και συνδικαλιστικών οργανώσεων που δρούσαν σε δύσκολες και αντίξοες συνθήκες.
Στα 45 χρόνια της παρουσίας της (1945 - 1990), εξαιτίας και του καλύτερου διεθνούς συσχετισμού από την ύπαρξη της Σοβιετικής Ενωσης, η ΠΣΟ είχε επιβάλει, στο πλαίσιο του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας του ΟΗΕ την ψήφιση και επικύρωση Διεθνών Συμβάσεων για την Κοινωνική Ασφάλιση, τα δικαιώματα των γυναικών, την παιδική εργασία, το ωράριο απασχόλησης, τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, την εκπαίδευση των εργαζομένων, τις συνδικαλιστικές και δημοκρατικές ελευθερίες και εκατοντάδες ακόμα αποφάσεις, που αποτυπώνουν σημαντικές κατακτήσεις της εργατικής τάξης στον 20ό αιώνα.
Η ΠΣΟ μετά τις ανατροπές
Με την έναρξη της περιόδου του λεγόμενου «ψυχρού πολέμου» και με πρωτοβουλία των αμερικανικών συνδικάτων (AFL - CIO), αποχώρησαν από την ΠΣΟ ορισμένες Συνομοσπονδίες και στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ίδρυσαν τη «Διεθνή Συνομοσπονδία Ελεύθερων Συνδικάτων» (ΔΣΕΣ - ICFTU). Η διάσπαση αυτή των γραμμών του διεθνούς συνδικαλιστικού κινήματος ήταν κύρια αποτέλεσμα των παρεμβάσεων των κυβερνήσεων των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιαπωνίας και άλλων.
Λογότυπο για τα 70 χρόνια της ΠΣΟ
Η ΔΣΕΣ ήταν και παραμένει ένα πιστό όργανο του κεφαλαίου και των κυβερνήσεων των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών, που μόνιμος στόχος του είναι η διάδοση και η προβολή της αστικής ιδεολογίας μέσα στην εργατική τάξη. Από την ίδρυσή της μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1990, στο χρονιάτικο οικονομικό προϋπολογισμό της CIA υπήρχε πάντοτε σημαντικό κονδύλι για την ενίσχυση της ΔΣΕΣ.
Η αδυναμία της να κερδίσει έδαφος σε βάρος της ΠΣΟ την οδηγούσε σε αλλεπάλληλες κρίσεις. Σε αυτήν την πορεία, προέκυψε η ίδρυση της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Εργασίας (ΠΣΕ), η οποία, σύμφωνα με την ιδρυτική της διακήρυξη, υιοθετούσε σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις. Ομως, η ΠΣΕ κινείται στο περιθώριο της ΔΣΕΣ, είναι μικρή, άμαζη και περιθωριοποιημένη.
Η κατάσταση αυτή μετά το 1990 άλλαξε ριζικά. Σε συνθήκες έξαλλου αντικομμουνισμού, οι κυβερνήσεις στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, από τις πρώτες αποφάσεις που έπαιρναν ήταν η εκδίωξη της ΠΣΟ από τα γραφεία που στεγαζόταν, οι απολύσεις στελεχών της από τη δουλειά τους, οι συλλήψεις και η τρομοκρατία. Ενιαία, σε όλες αυτές τις χώρες δημεύτηκαν τα περιουσιακά της στοιχεία και κατασχέθηκαν τα οικονομικά της ΠΣΟ.
Στα όρια της οργανωτικής παράλυσης
Παράλληλα, την περίοδο 1990 - 1994, η ΔΣΕΣ κέρδιζε έδαφος και σχεδίαζε από την αρχή το διεθνή συνδικαλιστικό χάρτη, με την ίδρυση σε όλο τον κόσμο εκατοντάδων Εργατικών Συνομοσπονδιών. Εκατοντάδες στελέχη των μονοπωλίων και των πολυεθνικών, εμιγκρέδες και «ανανήψαντες», χρηματοδοτούμενοι πλουσιοπάροχα, ανέλαβαν ένα σημαντικό μέρος αυτού του σχεδίου.
Για παράδειγμα, στη Γιουγκοσλαβία ανέλαβε να «ανανεώσει» το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα ο επαναπατρισθείς από τις ΗΠΑ Τσάνακ, ιδρύοντας τη συνομοσπονδία «Νιζαβισμόστ», που με 4.000 μέλη σ' ολόκληρη τη Γιουγκοσλαβία εγγράφηκε στη Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ) και στη Διεθνή Συνομοσπονδία Ελεύθερων Συνδικάτων (ΔΣΕΣ), ενώ χρηματοδοτήθηκε και με εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια. Την ίδια στιγμή, η γιουγκοσλαβική ΚΑΤUΙ με 4,5 εκατομμύρια μέλη ήταν και είναι υπό διωγμό και διεθνή αποκλεισμό.
Στο μεταξύ, η ΠΣΟ έφθασε στα όρια της οργανωτικής παράλυσης με αρνητικές συνέπειες για την παγκόσμια εργατική τάξη. Αυτό εκφράστηκε και στο επίπεδο του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας, το οποίο, κάτω από τον αρνητικό συσχετισμό, με τη στήριξη των «εργατικών» εκπροσώπων, που στοιχίζονταν πίσω από τα ταμεία της ΣΕΣ και της ΔΣΕΣ, πήρε μια σειρά αποφάσεις όπως: Η άρση της απαγόρευσης της παιδικής εργασίας, της νυχτερινής απασχόλησης των γυναικών, των ιδιωτικών Γραφείων Εύρεσης Εργασίας, για τις συνθήκες εργασίας στα Ορυχεία, τη θεσμοθέτηση της ασυδοσίας στην εργασία φασόν και άλλες.
Το «ξαναζωντάνεμα» της ΠΣΟ
Το 1994 με πρωτοβουλία των συνδικάτων της Κούβας, της Συρίας, της Λιβύης, της Παλαιστίνης, του Ιράκ, της Ινδίας, του Βιετνάμ και ορισμένων μικρότερων οργανώσεων από τη Λατινική Αμερική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή, αποφασίστηκε η σύγκληση του 13ου Συνεδρίου της ΠΣΟ, στη μόνη χώρα που δέχτηκε να το φιλοξενήσει, στη Συρία (Νοέμβρης 1994).
Στο συνέδριο συγκρούστηκαν δύο αντίθετες προτάσεις. Από τη μια, η CGT Γαλλίας, η GGIL Ιταλίας και άλλοι, που μέχρι τότε ήταν μέλη της ΠΣΟ, πρότειναν τη διάλυση της ΠΣΟ και την ομαδική προσχώρηση στη ΔΣΕΣ. Από την άλλη, συνδικάτα όπως της Συρίας, της Κούβας, της Ινδίας, του Βιετνάμ, αντιτάχθηκαν στη διάλυση και αντιπρότειναν την αναζωογόνηση της ΠΣΟ. Με αυτήν τη θέση τάχθηκαν ανοιχτά οι αντιπροσωπείες της τότε ΕΣΑΚ από την Ελλάδα και της ΠΕΟ Κύπρου.
Τελικά, η ΠΣΟ δε διαλύθηκε, κυρίως επειδή δυνάμεις από τη Μέση Ανατολή, τη Λατινική Αμερική και την Ινδία είδαν σχετικά έγκαιρα τις αρνητικές για τους λαούς τους εξελίξεις στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν μετά τις ανατροπές. Είδαν την ΠΣΟ σαν αποκούμπι, σαν μια μικρή και αδύνατη σπίθα που μπορεί να εξελιχτεί σε ταξικό πόλο για το παγκόσμιο συνδικαλιστικό κίνημα, προχωρώντας μέσα από αντιφάσεις, ζιγκ-ζαγκ, λάθη και αδυναμίες.
Αμέσως μετά το Συνέδριο της Δαμασκού, η ΠΣΟ, με το επιχείρημα ότι δεν κατέβαλε κάποιο χρηματικό ποσό, εκδιώχθηκε από το γραφείο, που, επί δεκαετίες, διατηρούσε στα γραφεία του ΟΗΕ - Διεθνές Γραφείο Εργασίας στη Γενεύη. Παρ' όλα αυτά, τα χρόνια που ακολούθησαν η ΠΣΟ κατάφερε να ξαναπατήσει γερά στη Λατινική Αμερική, να κυριαρχήσει στη Μέση Ανατολή, να κερδίζει έδαφος συνεχώς σε Αφρική και Ασία. Στην Ευρώπη, η κατάσταση παραμένει ακόμα στάσιμη.
Ο οργανωτικός χάρτης της ΠΣΟ
Σήμερα στην ΠΣΟ συμμετέχουν οργανώσεις από 126 χώρες, που συσπειρώνουν 92 εκατομμύρια εργαζόμενους. Η ΠΣΟ συγκρατεί δυνάμεις και αργά, δύσκολα, ανασυγκροτείται. Οι δυνάμεις της, οι οργανώσεις - μέλη της είναι στην πλειοψηφία τους αγωνιστικοί, ταξικοί, ζωντανοί οργανισμοί, σε αντίθεση με τη γραφειοκρατία και τους συμβιβασμένους της ΔΣΕΣ.
Οι εκτιμήσεις αυτές επιβεβαιώθηκαν και στο 14ο Παγκόσμιο Συνέδριο της ΠΣΟ που πραγματοποιήθηκε στο Νέο Δελχί από τις 23 έως και τις 28 Μάρτη 2000, όπου αντιπρόσωποι από 70 χώρες συγκεντρώθηκαν, συζήτησαν τα επίκαιρα προβλήματα που απασχολούν το διεθνές συνδικαλιστικό κίνημα και ψήφισαν αποφάσεις που σε γενικές γραμμές κινούνται σε ταξική κατεύθυνση.
Ενα νέο σημαντικό βήμα στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της ΠΣΟ έγινε στο 16ο παγκόσμιο συνδικαλιστικό συνέδριο, τον Απρίλη του 2011 στην Αθήνα, που οργανώθηκε με ευθύνη του ΠΑΜΕ. Στο συνέδριο συμμετείχαν 920 αντιπρόσωποι από 105 χώρες. Το πιο σοβαρό βήμα ήταν οι σωστές, γενικά, αποφάσεις πάνω στα σύγχρονα ζητήματα και στις προτεραιότητες του συνδικαλιστικού κινήματος.
Σήμερα, εκεί που εντοπίζονται αδυναμίες, είναι η ανάπτυξη της δράσης και ο αγωνιστικός συντονισμός σε επίπεδο ηπείρων, αλλά και παγκόσμια. Πολύ περισσότερο που η Διεθνής Συνομοσπονδία Ελεύθερων Συνδικάτων (ICFTU), που από το 2006 άλλαξε όνομα και πλέον λέγεται ITUC (Διεθνής Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία), εντείνει τις πιέσεις και επεξεργάζεται την τακτική της για να δυσκολεύει το διεθνή συντονισμό και την αυτοτελή παρουσία των ταξικών δυνάμεων, με τη συμμετοχή στη χώρα μας και της ΓΣΕΕ, που έχει αναλάβει εργολαβικά τα Βαλκάνια και συνδικάτα των ανατολικών χωρών.
