Στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, ιδιαίτερα την περίοδο της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, υπάρχουν μια σειρά από εξελίξεις στους κλάδους της βιομηχανίας, εξελίξεις τις οποίες μελετάμε σαν Κομματική Οργάνωση, όχι με σκοπό να έχουμε απλά γνώση, αλλά για να δούμε τάσεις, πού υπάρχει συγκέντρωση της εργατικής τάξης, ποιες επιχειρήσεις και κλάδοι είναι σε ανάπτυξη και ποιοι σε ύφεση, τι σχεδιασμό έχει η άρχουσα τάξη για την περιοχή μας. Ολα τα παραπάνω για να αποκτήσουμε μεγαλύτερη ικανότητα για την προώθηση της στρατηγικής μας, ζήτημα τα οποίο απαιτεί και εξειδίκευση ανά κλάδο.
Βασικές εξελίξεις στους κύριους βιομηχανικούς κλάδους στην περιοχή
Πιο συγκεκριμένα, τι προκύπτει:
-- Στην περιοχή μας υπάρχει σημαντική υποδομή μεταποίησης και επεξεργασίας μετάλλου. Τα βασικά προϊόντα τα οποία παράγονται είναι: Χάλυβας οπλισμού σκυροδέματος, χάλυβας για μεταλλικές κατασκευές - βιομηχανικά κτίρια, φύλλα χάλυβα - αλουμινίου για περαιτέρω επεξεργασία, περιφράξεις, οικοδομικό σύρμα, κουφώματα αλουμινίου, ανελκυστήρες - ανυψωτικά κ.ά. Ο βασικός χώρος συγκέντρωσης είναι η ΒΙΠΕ Θεσσαλονίκης και Κιλκίς.
-- Στον κλάδο των τροφίμων στην Κεντρική Μακεδονία δραστηριοποιούνται συνολικά 1.263 βιομηχανίες, 1.177 στα τρόφιμα και 86 στα ποτά. Στις 15 ελληνικές εταιρείες μεγάλου μεγέθους που κατέγραψαν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη κατά την περίοδο 2009-2012 παρατηρείται ότι οι επτά δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο κλάδο των τροφίμων - ποτών- εμφιαλωμένων νερών. Ειδικότερα για την Κεντρική Μακεδονία πρόκειται για τις εταιρείες: «Αραμπατζής Μιχαήλ ΑΕΒΕ Τροφίμων», «Δημητριακή ΑΕ», «ΚΡΙ-ΚΡΙ ΑΒΕΕ», «Βιομηχανία Γάλακτος», «Παυλίδης Πρόδρομος ΑΒΕΕ».
-- Στον κλάδο της πληροφορικής έχουν έδρα πάρα πολλές εταιρείες πληροφορικής - ανάπτυξης λογισμικού - εμπορίας και τεχνικής υποστήριξης σε θέματα πληροφορικής - ηλεκτρονικού εμπορίου κλπ. Τέσσερις από τις οχτώ εταιρείες με το μεγαλύτερο όγκο πωλήσεων το 2012 πανελλαδικά έχουν έδρα στην Περιφέρεια («ΒΕΤΑ Cae», MLS, «Epsilon Net», «Entrasoft»).
Παρ' όλα αυτά όμως, λόγω της ανισόμετρης ανάπτυξης του καπιταλισμού και του κυνηγιού του μέγιστου κέρδους, μια σειρά κλάδοι στην περιοχή μας πραγματικά «φυτοζωούν», ενώ υπάρχουν οι προϋποθέσεις, με άλλη οργάνωση της οικονομίας και την εξουσία στα χέρια της εργατικής τάξης, να έχουν σημαντική ανάπτυξη.
Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι κατασκευές, κλάδος που, όπως είναι γνωστό, βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Παρ' όλα αυτά όμως υπάρχουν εταιρείες που όχι απλά επιβίωσαν, αλλά εδραιώνονται καλύτερα στο εσωτερικό και στις ξένες αγορές («ΕΛΛΑΚΤΩΡ», «J&P», «ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ», «ΙΝΤΡΑΚΑΤ», ΜΕΤΚΑ). Συγκεντρώνουν έργο, επεκτείνονται στο εξωτερικό με εξαγωγή κεφαλαίου, αναπτύσσουν τον κύκλο των δραστηριοτήτων τους (π.χ. ΜΕΤΚΑ συγκοινωνιακά, οι υπόλοιπες, μεγάλες ΑΠΕ, διαχείριση απορριμμάτων κλπ.).
Αντίστοιχη είναι και η κατάσταση στη χημική βιομηχανία, που σύμφωνα με στοιχεία παρουσιάζει ποσοστό ζημιογόνων επιχειρήσεων άνω του 30% για το 2013.
Αν σε όλα τα παραπάνω προσθέσουμε και τη μεταφορά μια σειράς εργοστασίων από τον κλάδο του ιματισμού σε χώρες που υπάρχουν φθηνότερα εργατικά χέρια, όπως για παράδειγμα στη Βουλγαρία, γίνεται πιο διακριτό ότι υπάρχουν ανακατατάξεις σε επίπεδο Περιφέρειας σε ό,τι αφορά την παραγωγική της δομή.
Υπάρχουν επιχειρήσεις που ακόμη και σε αυτές τις συνθήκες καταγράφουν κερδοφορία, απόρροια διάφορων παραγόντων, όπως μείωση εργατικού κόστους, προσανατολισμός σε εξαγωγική δραστηριότητα, επικράτηση στον ενδοκλαδικό ανταγωνισμό, κρατική ενίσχυση. Ξεχωρίζουν όμιλοι και επιχειρήσεις στις οποίες υπάρχει συγκέντρωση εργατικού δυναμικού, καθορίζουν τις εξελίξεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο όμιλος του «ΤΙΤΑΝ», ο οποίος επανήλθε σε συνθήκες κερδοφορίας μετά από τρία χρόνια. Η ανάπτυξη της συγκεκριμένης επιχείρησης «πάτησε» πάνω στον εξαγωγικό προσανατολισμό που ανέπτυξε καθώς και στην αλλαγή των εργασιακών σχέσεων στο εργοστάσιο, με ένα μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων να είναι συμβασιούχοι με τσακισμένους μισθούς.
Αλλο παράδειγμα που επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις μας ότι η ανάπτυξη έχει ταξικό πρόσημο είναι το Λιμάνι Θεσσαλονίκης. Παρουσιάζοντας ρεκόρ κερδών όλων των εποχών, γενικεύονται οι ελαστικές σχέσεις εργασίας και η ένταξη ακόμη περισσότερων μαθητευόμενων νέων που εργάζονται με συνθήκες γαλέρας.
Η στρατηγική της άρχουσας τάξης, με βάση και το συνολικότερο σχεδιασμό της για την καπιταλιστική ανάπτυξη, είναι η Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας να γίνει διαμετακομιστικό κέντρο, να ενισχυθεί ο τουρισμός και η βιομηχανία επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων. Αυτό έχει να κάνει με τη θέση της περιοχής, με το ρόλο της Θεσσαλονίκης σαν μεγάλου αστικού κέντρου, με τις υποδομές και τις παραγωγικές δυνατότητες όλης της Περιφέρειας (πρώτη περιφέρεια στην αγροτική παραγωγή, πλούσιο υπέδαφος σε ορυκτά και μέταλλα κλπ.).
Κόντρα στις χαμηλές απαιτήσεις και την ταύτιση με τα συμφέροντα των καπιταλιστών
Οι εξελίξεις στους κλάδους και ο προσανατολισμός της άρχουσας τάξης οξύνει τα προβλήματα σε μια σειρά χώρους, προκύπτει η ανάγκη η παρέμβασή μας σε σημαντικούς χώρους της περιοχής να αποκτήσει ακόμη πιο ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Ολο το προηγούμενο διάστημα υπήρχαν αγώνες, πίσω βέβαια από τις απαιτήσεις της ταξικής πάλης. Κύρια ξεσπούσαν κινητοποιήσεις σε χώρους που αντιμετώπιζαν οξυμένα προβλήματα, με απολύσεις ή κλείσιμο επιχειρήσεων.
Τέτοια παραδείγματα έχουμε στο ΜΕΤΡΟ, στην ΕΛΒΟ, στην «Hellenic Steel» και σε μια σειρά άλλα εργοστάσια. Η δουλειά του αντιπάλου, οι ξεπουλημένοι εργατοπατέρες, οι δικές μας υποκειμενικές αδυναμίες δυσκόλεψαν τη δράση μας ώστε αυτοί οι αγώνες να αποκτήσουν πιο βαθιά χαρακτηριστικά, να αγκαλιάσουν όλο τον κλάδο.
Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κατάφερε ο αντίπαλος να εγκλωβίσει τους εργάτες στη λογική των λύσεων από τα πάνω, στην αναμονή.
Τα ιδεολογήματα που συναντάμε, κατά κύριο λόγο πατάνε πάνω στο διαμορφωμένο κλίμα των μειωμένων απαιτήσεων και της λογικής της ταύτισης των συμφερόντων των εργαζομένων με την πορεία της επιχείρησης όπου δουλεύουν. Αρκετές φορές ερχόμαστε αντιμέτωποι με λογικές ότι τουλάχιστον να μείνουν τα πράγματα ως έχουν ή ότι αν έχει το εργοστάσιο δουλειά, εμείς δεν κινδυνεύουμε. Ταυτόχρονα, έρχεται ακόμη πιο συχνά, ιδίως το τελευταίο διάστημα και με την αλλαγή κυβέρνησης, ότι με μια άλλη διαπραγμάτευση ή μέσω της ανάπτυξης κάτι καλύτερο θα προκύψει και για το λαό. Η άρχουσα τάξη κάνει προσπάθεια να στοιχίσει τους εργαζόμενους πίσω από τα δικά της συμφέροντα. Εχουμε παραδείγματα από χώρους όπου οι εργαζόμενοι υιοθετούν αιτήματα της εργοδοσίας, όπως για παράδειγμα να έχει το εργοστάσιο φτηνότερο ηλεκτρικό ρεύμα.
Το θετικό είναι ότι σε όλους αυτούς τους αγώνες ήμασταν μπροστά, ζυμώνοντας το πλαίσιό μας και δείχνοντας τον πραγματικό αντίπαλο, τα μονοπώλια και την εξουσία τους.
Παρ' όλα αυτά όμως ο αντίπαλος κάνει σοβαρή προσπάθεια ώστε να δυσκολέψει τη δράση μας σε αυτούς τους χώρους, ιεραρχεί όπως και εμείς σε κλάδους στρατηγικής σημασίας, βλέποντας μακριά και δημιουργώντας υποδομή σε ενδεχόμενη όξυνση της ταξικής πάλης.
Στοιχείο τέτοιου προσανατολισμού είναι η περίπτωση του ΜΕΤΡΟ. Με βάση και τις τελευταίες εξελίξεις στο έργο, φάνηκε ακόμη πιο ξεκάθαρα ο ρόλος της συγκυβέρνησης και τι θέση παίρνει στα φλέγοντα και οξυμένα προβλήματα των εργαζομένων. Την ώρα που οι εργαζόμενοι στο έργο έπρεπε να οργανώσουν ακόμη πιο αποφασιστικά την πάλη τους ενάντια στις απολύσεις, το υπουργείο Εργασίας μαζί με την πλειοψηφία του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης καλλιεργούσαν την αναμονή, τις ψεύτικες ελπίδες ότι δεν θα γίνουν απολύσεις. Το αποτέλεσμα ήταν στους ήδη 50 απολυμένους να προστεθούν άλλοι 70 και τις επόμενες μέρες να ετοιμάζονται και άλλες απολύσεις. Η στάση του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης και του σωματείου στο ΜΕΤΡΟ ήταν ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, παρακινώντας τους εργαζόμενους να υπογράψουν για να πάρουν τις αποζημιώσεις τους, πατώντας και στην ανάγκη αυτού του κόσμου που για δύο μήνες τουλάχιστον είναι απλήρωτος. Ταυτόχρονα, με κύριους «αιμοδότες» τους εργατοπάτερες γινόταν μετάγγιση ιδεών στους εργαζόμενους στο ΜΕΤΡΟ της βασικής προπαγανδιστικής γραμμής της συγκυβέρνησης ότι δεν υπάρχουν λεφτά, ότι διαπραγματευόμαστε και αν εξελιχθούν τα πράγματα ομαλά, τότε το έργο θα συνεχιστεί. Κοινώς, έβγαζαν λάδι τη συγκυβέρνηση στη λογική τού ό,τι μπορεί κάνει, ότι δεν φέρει ευθύνη για να δώσει λύση στα προβλήματα των εργαζομένων, αλλά όλα κρίνονται από τη στάση των «πιστωτών».
Αναδεικνύουμε την ωριμότητα των υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό
Με βάση και τις εξελίξεις, το επόμενο διάστημα η ΤΟ Βιομηχανίας της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ σχεδιάζει την παρέμβαση στους κλάδους που έχει στην ευθύνη της, στον άξονα της ανάδειξης της επικαιρότητας του σοσιαλισμού και των ώριμων υλικών προϋποθέσεων που υπάρχουν για αυτόν.
Από τις συσκέψεις που έκαναν οι ΚΟΒ το προηγούμενο διάστημα με αυτό το θέμα, προκύπτει ότι ανοίγοντας δομικά ζητήματα της στρατηγικής του Κόμματος, τότε και ο εργάτης μπορεί πιο ολοκληρωμένα να διαμορφώσει κριτήριο, να βάλει το σύνολο των προβληματισμών του, να γίνει πιο ολοκληρωμένη συζήτηση. Είναι μια δουλειά που συνολικά την ιεραρχούμε, επιδιώκοντας να έρχεται σε επαφή όλο και μεγαλύτερο μέρος των εργατών με το Πρόγραμμα του Κόμματος.
Γι' αυτόν το λόγο χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη παρακολούθηση των εξελίξεων στους κλάδους ώστε πιο πειστικά και με παραδείγματα να φωτίζουμε την αναγκαιότητα της πρότασής μας, διαμορφώνοντας το κατάλληλο έδαφος για να σπάμε τις μειωμένες απαιτήσεις.
Θανάσης ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ
Μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Περιοχής της ΚΟ Κ. Μακεδονίας του ΚΚΕ
