Η διαμόρφωση των μεταπολεμικών εξελίξεων, ο συσχετισμός δύναμης που προέκυψε με τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν το αντικειμενικό έδαφος πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε η ταξική πάλη, η σύγκρουση ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό τις επόμενες δεκαετίες. Η μελέτη των εξελίξεων αυτών και της κατάστασης που διαμορφώθηκε μπορεί να δώσει χρήσιμα συμπεράσματα στο σημερινό αγώνα για την ανατροπή του συστήματος της εκμετάλλευσης, για την οικοδόμηση της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας. Με αφορμή, άλλωστε, τις εξελίξεις αυτής της περιόδου σήμερα επιχειρείται να συκοφαντηθεί ο σοσιαλισμός, η κοινωνία που κατάργησε την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Η Διάσκεψη της Γιάλτας (Φλεβάρης 1945)
Στις 6 και 9 Αυγούστου του 1945 οι ΗΠΑ βομβαρδίζουν με δύο ατομικές βόμβες τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Ο απολογισμός τραγικός. 300.000 νεκροί και βαριά τραυματισμένοι και ακρωτηριασμένοι, δύο πόλεις στα ερείπια. Οι ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία έχουν καταγραφεί σαν ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα των ιμπεριαλιστών κατά της ανθρωπότητας.
Οδεύοντας προς τη λήξη του πολέμου, πραγματοποιήθηκε το Φλεβάρη του 1945 η διάσκεψη της Γιάλτας, στο πρώην Ανάκτορο Λιβάντια, στη Γιάλτα της Κριμαίας. Στη Διάσκεψη συμμετείχαν οι Ι. Β. Στάλιν, Πρόεδρος του Συμβουλίου των Επιτροπών του Λαού της ΕΣΣΔ, Φ. Ρούσβελτ, Πρόεδρος των ΗΠΑ, και ο Ου. Τσώρτσιλ, πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας. Η Διάσκεψη πραγματοποιήθηκε ενώ ο Κόκκινος Στρατός είχε πετύχει σημαντικές νίκες και προέλαυνε περίπου 100 χλμ. έξω από το Βερολίνο. Η Σοβιετική αντιπροσωπεία στη Γιάλτα, αξιοποιώντας τη θετική για την ΕΣΣΔ συγκυρία, προσπάθησε να αποτρέψει μία σειρά επιδιώξεις των ιμπεριαλιστών.
Η Διάσκεψη αυτή έχει γίνει στοιχείο αστικής και οπορτουνιστικής προπαγάνδας για δεκαετίες. Ποιος δεν έχει ακούσει ότι η ΕΣΣΔ πήρε μέρος μαζί με την Αγγλία και τις ΗΠΑ στο “μοίρασμα του κόσμου” σε σφαίρες επιρροής; Κάτι τέτοιο βέβαια ουδέποτε έγινε. Αυτή η προπαγάνδα στόχο έχει την εξίσωση της ΕΣΣΔ με τα ιμπεριαλιστικά κράτη, να πλήξει το αυξημένο κύρος που κέρδισε η ίδια και τα κομμουνιστικά κόμματα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, να δικαιολογήσει το δόγμα του “Ψυχρού Πολέμου” και τις μεταπολεμικές ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στο σοσιαλιστικό σύστημα. Να κατοχυρωθεί στη συνείδηση ότι το μέλλον το φτιάχνουν οι “ισχυροί”, ότι ο αγώνας των λαών είναι μάταιος.
Τα όσα ακολούθησαν τη Διάσκεψη της Γιάλτας αποδεικνύουν ότι το “μοίρασμα του κόσμου” με τη συμμετοχή της ΕΣΣΔ αποτελεί ένα μύθο. Ενδεικτικά:
- Μόλις ένα μήνα μετά τη Γιάλτα, ΗΠΑ και Μ. Βρετανία ήρθαν σε μυστικές διαπραγματεύσεις με τη ναζιστική Γερμανία, με αποτέλεσμα οι κύριες δυνάμεις της Βέρμαχτ να μεταφερθούν απ’ το Δυτικό στο Ανατολικό Μέτωπο.
- Έξι μήνες μετά τη Γιάλτα οι ΗΠΑ διέπραξαν το μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας με τη ρίψη ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Στόχος; Η τρομοκράτηση της ΕΣΣΔ και των λαών όλου του κόσμου. Αν όντως ήταν μοιρασμένος κόσμος και με συμμετοχή της ΕΣΣΔ, γιατί να προέβαιναν σε μία τέτοια ενέργεια οι ΗΠΑ;
- Στην τάχα "μοιρασμενη" Ελλάδα ο λαός μας συγκρούστηκε ένοπλα με την αστική εξουσία και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό την περίοδο 1946-1949. Στον τάχα μοιρασμένο κόσμο σε μια σειρά χώρες οι λαοί ανέτρεψαν το σύστημα της εκμετάλλευσης.
- Αυτά τα χαρακτηριστικά ιστορικά γεγονότα και άλλα (συνεργασία των καπιταλιστικών χωρών με ναζιστές αμέσως μετά τον πόλεμο, διώξεις των ΚΚ σε Γαλλία, Ιταλία κ.ά.) απορρίπτουν το προπαγανδιστικό επιχείρημα για “μοίρασμα του κόσμου”.
Πώς διαμορφώθηκε ο συσχετισμός δυνάμεων μεταπολεμικά;
Με το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη συγκροτήθηκε ο βασικός πυρήνας του σοσιαλιστικού συστήματος, τον οποίο αποτελούσαν οι χώρες που με την απελευθέρωσή τους από τον Άξονα με την καθοριστική συμβολή του Κόκκινου Στρατού, αποσπάστηκαν από το καπιταλιστικό σύστημα (Αλβανία, Βουλγαρία, το ανατολικό τμήμα της Γερμανίας-ΓΛΔ, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Πολωνία, Ρουμανία και Γιουγκοσλαβία).Τον Οκτώβρη του 1949 η Κίνα, ύστερα από πολύχρονο ένοπλο αγώνα του κινεζικού λαού εναντίον των μεγαλογαιοκτημόνων, της αστικής τάξης και των ξένων ιμπεριαλιστών με καθοδηγητή το ΚΚ Κίνας, ανακηρύχτηκε σε Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Δύο ακόμα χώρες προχώρησαν στο δρόμο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας και η Λαοκρατική Δημοκρατία του Βορείου Βιετνάμ. Στο τέλος της δεκαετίας του 1950, μετά τη νικηφόρα έκβαση του ένοπλου αντιδικτατορικού και εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα στην Κούβα (1959), ακολουθήθηκε ο δρόμος την οικοδόμησης του σοσιαλισμού, με άμεση υλική βοήθεια της ΕΣΣΔ.
Η ΕΣΣΔ, που ο ρόλος της στη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών ήταν καθοριστικός, είχε και τις μεγαλύτερες απώλειες στον πόλεμο, ανθρώπινες και υλικές. Αυτές οι εκτεταμένες καταστροφές στην ΕΣΣΔ και στα κράτη της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης επέδρασαν σημαντικά στην όξυνση των προβλημάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Μετά τη λήξη του πολέμου, στην ΕΣΣΔ έπρεπε ουσιαστικά να χτιστούν από την αρχή πόλεις, εργοστάσια, ένα ολόκληρο τμήμα της χώρας που αποτέλεσε το βασικό θέατρο διεξαγωγής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι και έγινε. Η μεταπολεμική οικονομική ανόρθωση της ΕΣΣΔ ήταν ένας ακόμα άθλος της σοβιετικής εξουσίας.
Από την άλλη μεριά, οι ΗΠΑ κατοχύρωσαν την πρωτοκαθεδρία τους στον καπιταλιστικό κόσμο. Βασικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι στον πόλεμο υπέστησαν πολύ μικρές απώλειες, ενώ η πολεμική βιομηχανία τους γνώρισε σημαντική ανάπτυξη.
Η καπιταλιστική ανασυγκρότηση στη Δυτική Ευρώπη, που έγινε και με τη στήριξη των αμερικανικών κεφαλαίων, έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών καπιταλιστικών οικονομιών, ιδιαίτερα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, αλλά και της Ιαπωνίας.
Ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος, με τις καταστροφές παραγωγικών δυνάμεων στις καπιταλιστικές οικονομίες, λειτούργησε όπως μια γιγάντια κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου. Δηλαδή αποκατέστησε τις ανισορροπίες της καπιταλιστικής οικονομίας που συγκλονιζόταν σχεδόν όλη τη δεκαετία του ’30 και “καθάρισε” το έδαφος για την αναζωογόνηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Παρά τη βελτίωση που είχε συντελεστεί υπέρ του σοσιαλισμού στον μεταπολεμικό συσχετισμό δυνάμεων με την απόσπαση σημαντικού τμήματος της υφηλίου από το καπιταλιστικό στρατόπεδο και το σπάσιμο της περικύκλωσης της ΕΣΣΔ, ο συσχετισμός δυνάμεων παρέμενε υπέρ του συστήματος.
Τον Απρίλιο του 1949 ιδρύεται το ΝΑΤΟ (North Atlantic Treaty Organization – Οργανισμός Βορειατλαντικού Συμφώνου) από τις εξής χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής: ΗΠΑ, Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία, Γαλία, Δανία, Ισλανδία, Ιταλία, Καναδάς, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Ολλανδία, Πορτογαλία. Η Ελλάδα γίνεται μέλος αυτού του ιμπεριαλιστικού οργανισμού το 1952, όπως και η Τουρκία, ενώ το 1955 προσχωρεί στο ΝΑΤΟ και η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Σήμερα το ΝΑΤΟ αριθμεί 28 κράτη μέλη από όλον τον κόσμο (φωτογραφία από την ιδρυτική διάσκεψη του ΝΑΤΟ). 
Μεταπολεμική σοβιετική αφίσα ενάντια στην ιμπεριαλιστική επιθετικότητα Τα εγκλήματα του καπιταλισμού συνεχίστηκαν
Το γεγονός ότι την περίοδο του πολέμου οι ΗΠΑ και η Βρετανία ήταν "σύμμαχοι" της ΕΣΣΔ, δεν αναιρεί ούτε τον κοινό τους στόχο για την ανατροπή του σοσιαλισμού, ούτε την επιθυμία τους να αρπάξουν περισσότερες αγορές, περισσότερα εδάφη.Χαρακτηριστικό είναι ότι οι ΗΠΑ, τον Αύγουστο του 1945, προχώρησαν στη ρίψη δύο ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Διέπραξαν το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η ενέργεια αυτή δεν υπαγορευόταν από καμία πολεμική αναγκαιότητα και στοίχισε τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Έτσι οι ΗΠΑ “δήλωσαν” την πρωτοκαθεδρία τους στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Τι απέγιναν οι ναζί μετά τον πόλεμο;
Επίσης χαρακτηριστική είναι και η γρήγορη αναδιάταξη των συμμαχιών στο καπιταλιστικό στρατόπεδο, μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας.Πολύ γρήγορα, ο πρότερος αντίπαλος, η Γερμανία, έγινε ο νέος σύμμαχος και αντίστροφα ο προηγούμενος “σύμμαχος”, η ΕΣΣΔ, έγινε ξανά αντίπαλος.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε δύο παραδείγματα. Με τις ευλογίες των ΗΠΑ:
- επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του δυτικού τμήματος της Γερμανίας τέθηκε ο Ρέινχαρντ Γκέλεν, που ήταν Ναζί και είχε καταδικαστεί ως εγκληματίας πολέμου.
- ο Αδόλφος Χοΐσινγκερ, πρώην Αρχηγός του Επιτελείου Στρατού της Βέρμαχτ (σ.σ. του στρατού των Ναζί), διορίστηκε Αρχηγός του Επιτελείου Στρατού της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ενώ στη συνέχεια τοποθετήθηκε Πρόεδρος της Μόνιμης Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ!
"Σιδηρούν παραπέτασμα" και δόγμα Τρούμαν
«Οι “τιμωρημένοι” Ναζί ή πως ξαναπετάνε τα ψάρια μέσα στο νερό». Σοβιετική αφίσα του 1947 που σατιρίζει την αξιοποίηση των πρώην στελεχών του ναζιστικού καθεστώτος από τα ιμπεριαλιστικά κράτη.
Το ιμπεριαλιστικό σύστημα πήρε υπόψη τη νέα παγκόσμια κατάσταση, οργάνωσε και μεθόδευσε καλύτερα την επίθεσή του κατά του σοσιαλιστικού συστήματος. Κινήθηκε στη γραμμή του “ψυχρού πολέμου”, που επισημοποιήθηκε με την ομιλία του Βρετανού πρωθυπουργού Ου. Τσώρτσιλ στις 5 Μαρτίου 1946, στις ΗΠΑ, όπου μεταξύ άλλων είπε: «Θα ήταν λάθος και απερισκεψία να εμπιστευτούμε στην παγκόσμια οργάνωση (σ.σ. ΟΗΕ) τη μυστική γνώση ή την πείρα περί της ατομικής βόμβας, που τώρα μοιράζονται μεταξύ τους οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία και ο Καναδάς [...]. Από το Στετίνο στη Βαλτική έως στην Τριέστη στην Αδριατική έχει απλωθεί ένα σιδηρούν παραπέτασμα πάνω από την Ήπειρο.»
Στις 12 Μαρτίου 1947 εξαγγέλθηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Χ. Τρούμαν το ομώνυμο δόγμα, δηλαδή η επιδίωξη για την εξαγωγή της αντεπανάστασης και την εγκαθίδρυση της παγκόσμιας κυριαρχίας του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Το ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο αξιοποίησε πολλές μεθόδους για την επίτευξη αυτού του στόχου, όπως την άμεση επιθετικότητα, τη διάσπαση του σοσιαλιστικού συστήματος, την οικονομική αποδυνάμωσή του, την αποδυνάμωση και ενσωμάτωση του εργατικού και λαϊκού κινήματος στις καπιταλιστικές χώρες.
- Αλήθειες και Ψέματα για το Σοσιαλισμό, 3. Για την παραχάραξη της Ιστορίας, ΚΣ της ΚΝΕ
- Κομμουνιστική Επιθεώρηση, Τεύχος 1, 2010. «Γιάλτα: Μία ακόμα σύγκρουση σοσιαλισμού καπιταλισμού»
- Κομμουνιστική Επιθεώρηση, Τεύχος 1, 2010. «Η παγκόσμια σύγκρουση μεταξύ σοσιαλισμού και καπιταλισμού όπως εκφράστηκε στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία και στο Bερολίνο»
- Δοκίμιο ιστορίας του ΚΚΕ, 1949-1968, Β’ Τόμος
- Απόφαση 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό
Η ίδρυση του ΝΑΤΟ (1949)
Τον Απρίλη του 1949 ιδρύθηκε το βορειοατλαντικό σύμφωνο, το ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ από την ιδρυτική του πράξη κιόλας ξεκαθάριζε ότι βασικός σκοπός του ήταν η αντιμετώπιση του “κομμουνιστικού κινδύνου”.Η συγκρότηση του ΝΑΤΟ εξέφρασε την ένωση καπιταλιστικών κρατών και τη συντονισμένη δράση τους ενάντια σε αυτό που τους τρόμαζε, την Σοβιετική Ένωση και τις χώρες που οικοδομούσαν σοσιαλισμό. Τους τρόμαζε γιατί η ΕΣΣΔ ήταν φάρος για τους λαούς όλου του κόσμου. Έχοντας καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, οι λαοί στις χώρες που οικοδομούσαν το σοσιαλισμό ζούσαν με ευημερία, με πραγματική ελευθερία, χωρίς ανεργία, φτώχεια και κρίσεις, με πρωτοφανή δικαιώματα στη μόρφωση, στον πολιτισμό, στον αθλητισμό. Ταυτόχρονα το ΝΑΤΟ, σε όλη του την ιστορία μέχρι σήμερα, έχει σφαγιάσει δεκάδες λαούς όπου γης. Έχει ενορχηστρώσει ιμπεριαλιστικούς πολέμους, πραξικοπήματα και επεμβάσεις με στόχο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μονοπωλίων.
Απέναντι σε αυτήν την προσπάθεια του καπιταλισμού που οργανωνόταν για να υπονομεύσει το σοσιαλισμό η ενιαία πάλη των κομμουνιστών όλου του κόσμου αδυνάτισε. Καθοριστική ήταν η απουσία ενιαίου καθοδηγητικού κέντρου, καθώς η Κομμουνιστική Διεθνής είχε αυτοδιαλυθεί από το 1943. Χαλάρωση της λειτουργίας της είχε εμφανιστεί πολλά χρόνια πριν την αυτοδιάλυσή της.
Η διάλυση της ΚΔ, παρά τα προβλήματα ενότητας που αυτή είχε και ανεξάρτητα από το αν μπορούσε να διατηρηθεί ή όχι, στέρησε από το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα τη δυνατότητα συντονισμένα να επεξεργαστεί ενιαία στρατηγική απέναντι στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, ως ενιαίο καθήκον που αφορούσε το κάθε Κομμουνιστικό Κόμμα στις συνθήκες της δικής τους χώρας.
ΚΝΕ – Μάθε την Αλήθεια (70 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών)
