Φρίντριχ Ενγκελς
Η ΓΛΔ ήταν από την ίδρυσή της ιδιαίτερα εκτεθειμένη στον ψυχρό πόλεμο του ιμπεριαλισμού. Με τη διάλυση τής ΓΛΔ ήταν σχεδιασμένο να αρχίσει η απώθηση του σοσιαλισμού στην Ευρώπη. Η ενωμένη δύναμη της Δύσης, έτσι δηλώνονταν επανειλημμένα, θα εξανάγκαζε τη Σοβιετική Ενωση να εγκαταλείψει τη ΓΛΔ και θα έκανε δυνατή την ανασύσταση ενός γερμανικού αστικού κράτους κατά το πρότυπο της ΟΔΓ στα προπολεμικά σύνορα. Το Δυτικό Βερολίνο εξελίχθηκε σ' ένα είδος «προγεφυρώματος» του ΝΑΤΟ. Από εδώ ξεκινούσαν πολλές εχθρικές δραστηριότητες κατά των σοσιαλιστικών κρατών. Οι αντιδραστικοί πολιτικοί εκμεταλλεύονταν τα ανοιχτά σύνορα της ΓΛΔ με το Δυτικό Βερολίνο για τους σκοπούς τους, το ίδιο όπως και τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ ΟΔΓ και ΓΛΔ στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Ο ψυχρός πόλεμος κατά της ΓΛΔ διεξαγόταν με μέτρα οικονομικού αποκλεισμού, με νομισματικά τεχνάσματα, με το δελεασμό ειδικών και με τη διοχέτευση κατασκόπων και πρακτόρων που εκτελούσαν πολυάριθμες πράξεις δολιοφθοράς και τρομοκρατίας.
Στις αρχές του 1953 ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντ. Αϊζενχάουερ και ο υπουργός του των Εξωτερικών, Τζ. Ντάλες, διακήρυξαν την πολιτική της απώθησης και το δόγμα των μαζικών πυρηνικών αντιποίνων σαν επίσημο κυβερνητικό πρόγραμμα. Με στρατιωτική πίεση από τα έξω, που στην ανάγκη θα εξωθούνταν μέχρι τα πρόθυρα πολέμου, και με την ενεργοποίηση αντεπαναστατικών δυνάμεων στο εσωτερικό των σοσιαλιστικών χωρών, σχεδιαζόταν ν' ανατραπεί η σοσιαλιστική τάξη. Η όξυνση του ψυχρού πολέμου από την καινούρια κυβέρνηση των ΗΠΑ, ενθάρρυνε τις αντιδραστικές δυνάμεις της ΟΔΓ, να προωθήσουν εσπευσμένα την προετοιμασία για τη «μέρα Χ», δηλαδή την προγραμματισμένη ανατροπή της εργατοαγροτικής εξουσίας στη ΓΛΔ. Παράλληλα, υπολόγιζαν σε οικονομικές δυσκολίες κατά την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στη ΓΛΔ. Στην προσπάθειά τους να δαμάσουν τα δύσκολα προβλήματα, το Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας (ΕΣΚΓ) και η κυβέρνηση τής ΓΛΔ πήραν αποφάσεις που αποδείχτηκαν λαθεμένες. Ετσι, για παράδειγμα, αποφασίστηκε το φθινόπωρο του 1952 ν' αναπτυχθεί η βαριά βιομηχανία υπερβολικά γρήγορα. Μ' αυτόν τον τρόπο όμως περιορίστηκε ο ρυθμός ανάπτυξης της βιομηχανίας καταναλωτικών αγαθών, κι αυτό πάλι επέδρασε αρνητικά στο βιοτικό επίπεδο των εργατών και άλλων εργαζόμενων και προκάλεσε δυσαρέσκεια. Στις αρχές Ιούνη του 1953 το ΕΣΚΓ και η κυβέρνηση πήραν μια σειρά βασικά μέτρα, για να σταθεροποιήσουν τη σοσιαλιστική κρατική εξουσία και την οικονομία και να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής των εργατών.
Η ιμπεριαλιστική αντίδραση είδε μπροστά σ' αυτές τις αποφάσεις να κινδυνεύουν τα σχέδιά της και δούλεψε ακόμα πιο εντατικά για τη «μέρα Χ». Στις 7 Ιούνη του 1953 στο Βερολίνο και σε μερικές άλλες πόλεις της ΓΛΔ έγιναν στάσεις εργασίας και διαδηλώσεις. Παράνομες αντεπαναστατικές ομάδες, που καθοδηγούνταν από ραδιοφωνικούς σταθμούς και κέντρα πρακτόρων του Δυτικού Βερολίνου και της ΟΔΓ, εκμεταλλεύτηκαν τη δυσαρέσκεια των εργαζομένων για να οργανώσουν ένα αντεπαναστατικό πραξικόπημα. Οι αντεπαναστατικές δυνάμεις απαίτησαν τον παραμερισμό του ΕΣΚΓ και της κυβέρνησης, εισέβαλαν σε κομματικά γραφεία, σε κρατικές υπηρεσίες και εμπορικά καταστήματα, κατέστρεψαν τις εγκαταστάσεις, έβαλαν φωτιές. Καταλήφθηκαν φυλακές και απελευθερώθηκαν φασίστες εγκληματίες πολέμου. Κακοποιήθηκαν και δολοφονήθηκαν εργάτες με ταξική συνείδηση, που τους αντιτάχθηκαν. Ολο και περισσότεροι εργάτες διαχώριζαν τη θέση τους από τους προβοκάτορες. Τα σοβιετικά στρατεύματα που στάθμευαν στη ΓΛΔ εμπόδισαν τη στρατιωτική αναμέτρηση, που θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτες συνέπειες. Με την εμφάνιση των στρατευμάτων, τη δράση συνειδητοποιημένων εργατών, που με την καθοδήγηση των κομματικών οργανώσεων του ΕΣΚΓ σε πολλές περιπτώσεις έδιωξαν τους προβοκάτορες από τα εργοστάσια, κατορθώθηκε σε σύντομο χρόνο να συντριβεί το πραξικόπημα
Ρόζα Λούξεμπουργκ
Η αστική προπαγάνδα χαρακτήριζε και χαρακτηρίζει την 17η Ιούνη επίσης σαν «εργατική εξέγερση». Εδώ πρέπει κατ' αρχήν να πούμε ότι δεν κατορθώθηκε η επιδιωκόμενη με όλα τα μέσα γενική απεργία, που θα ήταν και αφετηρία κι άλλων αντεπαναστατικών δραστηριοτήτων. Παρ' όλα αυτά, κατορθώθηκε σε μερικές περιοχές να προτρέψουν τμήματα των εργατών να πάρουν μέρος σε απεργίες. Οι κύριοι λόγοι της συμμετοχής ορισμένων τμημάτων της εργατιάς στις απεργίες και τις διαδηλώσεις, ήταν σύμφωνα με την εκτίμηση της ΚΕ του ΕΣΚΓ οι εξής:
«Στην εργατική τάξη της ΓΛΔ συντελέστηκαν τα τελευταία οχτώ χρόνια μεγάλες αλλαγές. Ενα μεγάλο μέρος των πιο προοδευτικών εργατών αποσύρθηκε από τα εργοστάσια και αποσπάστηκε στην οικοδόμηση των κρατικών και οικονομικών οργάνων, πράγμα που αποδυνάμωσε τις εργοστασιακές κομματικές οργανώσεις του ΕΣΚΓ, ιδιαίτερα στα μεγάλα εργοστάσια. Απ' την άλλη πλευρά, πολλά μη προλεταριακά στοιχεία, πρώην κρατικοί υπάλληλοι και επιχειρηματίες που μετά το 1945 είχαν χάσει τις προνομιακές θέσεις τους κι ονειρεύονταν την αποκατάσταση των παλιών προνομίων μπήκαν σαν «εργάτες» στα εργοστάσια. Αυτοί οι άνθρωποι μετέφεραν μικροαστικές και αστικές αντιλήψεις και διαθέσεις στην εργατική τάξη, μια μη προλεταριακή αντιμετώπιση της δουλιάς και της εργασιακής πειθαρχίας, την επιδίωξη να παίρνουν από το κράτος όσο το δυνατό περισσότερα χωρίς ταυτόχρονα να ανεβάζουν την παραγωγικότητα της δουλιάς, καθώς και γενικά μια αρνητική στάση απέναντι στις επιχειρήσεις λαϊκής ιδιοκτησίας... Η πολιτικοϊδεολογική δουλιά για την ανάπτυξη της προλεταριακής ταξικής συνείδησης των εργατών δεν ήταν επαρκής. Δεν έπαιρνε ιδιαίτερα υπόψη το γεγονός ότι πλατιά τμήματα της εργατικής τάξης ύστερα από μια δωδεκάχρονη φασιστική δικτατορία είχαν δηλητηριαστεί σοβαρά από τη ναζιστική ιδεολογία.
Δεν αναλύθηκε πειστικά στους εργάτες ο χαρακτήρας της κρατικής εξουσίας στη ΓΛΔ και στις επιχειρήσεις λαϊκής ιδιοκτησίας. Αδύνατη ήταν η πάλη του κόμματος ενάντια στην αστική ιδεολογία, για τη στερέωση της επιρροής του στην εργατική τάξη, ενώ παράλληλα δεν ξύπνησε στους εργάτες όσο έπρεπε το αίσθημα της ευθύνης της εργατικής τάξης απέναντι στην οικοδόμηση κι εδραίωση του εργατικού κράτους στη ΓΛΔ. Τα βιαστικά διοικητικά μέτρα για την αύξηση της εργατικής νόρμας, που πάρθηκαν σε μεγάλη έκταση το τελευταίο διάστημα χωρίς επαρκή μελέτη, καθώς και οι παραμορφώσεις της πολιτικής της λιτότητας, επέφεραν σε μερικές κατηγορίες εργατών μια μερική χειροτέρευση του βιοτικού τους επιπέδου, πράγμα που προκάλεσε τη δυσαρέσκειά τους...» («Η νέα πορεία και τα καθήκοντα του Κόμματος», Απόφαση της ΚΕ του ΕΣΚΓ της 26 Ιούλη 1953, στα «Ντοκουμέντα του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας», σελ. 455 - 456).
Η ΚΕ καθόρισε κύριο καθήκον του κόμματος, να κερδηθεί με ακούραστη, υπομονετική προσπάθεια ολόκληρη η εργατική τάξη υπέρ της πολιτικής του ΕΣΚΓ. Αυτό απαιτούσε πάνω απ' όλα να ενισχυθεί η δουλιά στα συνδικάτα και να βοηθηθούν τα συνδικαλιστικά καθοδηγητικά όργανα να τοποθετήσουν στο κέντρο της δραστηριότητάς τους τα άμεσα υλικά, κοινωνικά και πολιτιστικά συμφέροντα της εργατικής τάξης.
Η ΚΕ σύνδεσε μ' αυτό και το συμπέρασμα ότι χρειαζόταν αποφασιστική βελτίωση της ιδεολογικής δουλιάς του κόμματος. Ενα ακόμα βασικό δίδαγμα ήταν να παίρνονται και να εκτελούνται έγκαιρα τα σωστά μέτρα για την προστασία της εργατοαγροτικής εξουσίας, ξεκινώντας από μια ρεαλιστική εκτίμηση των μεθόδων δράσης του εχθρού. Ετσι δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία της ΚΕ του ΕΣΚΓ τον Ιούλη του 1953 τα ένοπλα τμήματα της εργατικής τάξης για την υπεράσπιση των επαναστατικών κατακτήσεων.
