Ενας μόνο όμιλος ελέγχει το 55% της συνολικής δραστηριότητας στην κατηγορία «επιχειρήσεις βασικών Μετάλλων»
Τα μεταλλεία της ΛΑΡΚΟ στην Ιεροπηγή Καστοριάς
Παρά την τεράστια σημασία που έχει το Μέταλλο για την ανάπτυξη συνολικά της οικονομίας, παρά τη σημαντική τεχνογνωσία και ειδίκευση που υπάρχει στον κλάδο, οι μεταλλεργάτες βιώνουν διαρκή αύξηση της ανεργίας, απληρωσιά, μειώσεις μισθών, εκ περιτροπής απασχόληση και πλήθος άλλων αντεργατικών μέτρων. Τους τελευταίους μήνες, η κατάσταση για τους εργαζόμενους στις μεγάλες εταιρείες του κλάδου πάει από το κακό στο χειρότερο:
- Στα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά, οι εργάτες δούλευαν μέχρι πρόσφατα μια φορά τη βδομάδα (είχε επιβληθεί εκ περιτροπής απασχόληση), στην πραγματικότητα όμως τα ναυπηγεία μένουν κλειστά εδώ και δυο χρόνια. Βαδίζουν στο «λουκέτο» ή στη δραστική συρρίκνωση, απαξιώνοντας ένα έμπειρο και ειδικευμένο εργατικό δυναμικό.
- Στα ναυπηγεία της Ελευσίνας, με το που ο εργοδότης τσέπωσε ζεστό χρήμα από το κράτος ξεκίνησε απολύσεις.
- Στα ναυπηγεία της Χαλκίδας οι εργάτες ήρθαν αντιμέτωποι με μείωση προσωπικού, διευθέτηση χρόνου εργασίας, μειώσεις μισθών και επιδομάτων.
- Στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη του Περάματος, η ανεργία ξεπερνά πλέον το 90% - 95%. Ενισχύονται τα σενάρια για οριστική αλλαγή χρήσης των εκτάσεων του ΟΛΠ και ενίσχυση του ρόλου του ως διαμετακομιστικού κέντρου.
- Στη «Χαλυβουργική» έγιναν απολύσεις και μετά μειώσεις μισθών.
- Στη «Χαλυβουργία Ελλάδας», επιβλήθηκε εκ περιτροπής απασχόληση και μείωση μισθών.
- Στον Ομιλο του Στασινόπουλου (ΒΙΟΧΑΛΚΟ) έχουν σημειωθεί μειώσεις μισθών 15%, καταργήσεις επιδομάτων, ευέλικτα ωράρια, κυρίως μέσω ατομικών συμβάσεων.
- Στη ΛΑΡΚΟ, η ιδιωτικοποίηση που ετοιμάζεται θα φέρει νέα δεινά στους εργάτες.
- Στην αμυντική βιομηχανία, μετά τις μειώσεις μισθών που επέβαλε το ενιαίο μισθολόγιο, η μεν ΕΛΒΟ οδηγείται σε εκκαθάριση εν λειτουργία, τα δε ΕΑΣ σε άμεση συρρίκνωση έως και κλείσιμο.
Ολα τα παραπάνω φαίνεται ότι ετοιμάζονται να τα επισφραγίσουν εργοδότες και πλειοψηφία της ΠΟΕΜ μέσω και της νέας κλαδική Σύμβασης, με τους πρώτους να ζητούν μέχρι και 20%-22% μειώσεις μισθών και τους δεύτερους να κάνουν ό,τι μπορούν για να εγκλωβιστεί ο κλάδος στο συμβιβασμό και την υποταγή. Θυμίζουμε ότι για να ολοκληρώσουν τέτοια εγκλήματα σε βάρος των μεταλλεργατών, η πλειοψηφία απέκλεισε τις ταξικές δυνάμεις από το προεδρείο της Ομοσπονδίας μετά το τελευταίο συνέδριο της ΠΟΕΜ, παρά την ενίσχυση και την ανάδειξή τους σε δεύτερη δύναμη.
Κέρδη με τη σέσουλα
Την ίδια στιγμή που οι μεταλλεργάτες έρχονται αντιμέτωποι ολοένα και περισσότερο με τη σχετική και την απόλυτη φτώχεια, συμβαίνουν τα εξής ενδεικτικά:
Μόνο το διάστημα 2000 - 2012, η «Αλουμίνιον ΑΕ» (ανήκει στον Ομιλο Μυτιληναίου) κατέγραψε συνολικό κύκλο εργασιών πάνω από 5 δισ. ευρώ και συνολικά καθαρά κέρδη (προ φόρων) πάνω από 560 εκατ. ευρώ.
Ακόμα και σε περίοδο καπιταλιστικής κρίσης, υπάρχουν επιχειρήσεις που συνεχίζουν να αυξάνουν τα κέρδη τους. Ξεχωρίζει η ΜΕΤΚΑ του Ομίλου Μυτιληναίου, η οποία σημείωσε 138.895 εκατ. ευρώ κέρδη το 2011 από 98.255 το 2010 (αύξηση 41%). Η Crown Hellas Can Βιομηχανία ειδών συσκευασίας αύξησε τα κέρδη της κατά 790% (από 10.851 εκατ. ευρώ το 2010 πήγαν στα 96.615 εκατ. ευρώ το 2011), η ΣΥΜΕΤΑΛ του Ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ του Στασινόπουλου κατά 209% (από 886 εκατ. ευρώ το 2010 στα 2.739 εκατ. το 2011), η ΕΛΒΑΛ, επίσης, του Ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ κατά 80% (από 11.455 εκατ. ευρώ το 2010 20.712 εκατ. ευρώ το 2011), τα Σωληνουργεία Κορίνθου κατά 415% (από 1012 εκατ. ευρώ το 2010 5216 εκατ. ευρώ το 2011).
Βεβαίως, όσοι εστιάζουν στη μειωμένη κερδοφορία που παρουσιάζουν οι περισσότερες εταιρείες, για να δικαιολογήσουν την επίθεση της εργοδοσίας στα εργατικά δικαιώματα, λένε τη μισή αλήθεια. Οχι γιατί δεν είναι πραγματικότητα οι ζημιές και η μείωση των κερδών (άλλωστε, η ίδια η κρίση εκδηλώνεται επειδή λιμνάζουν υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια και δεν πραγματοποιείται ο κύκλος της διευρυμένης αναπαραγωγής τους), αλλά γιατί δεν είναι καθόλου σπάνιο μια εταιρεία να εμφανίζει στον ετήσιο ισολογισμό της ζημιές, η θέση της όμως στον κλάδο να έχει ενισχυθεί.
Δηλαδή, να έχει ανοιχτεί σε νέες αγορές, να έχει αποσβέσει (κι αυτό να εμφανίζεται ως δαπάνες) επενδύσεις που έκανε π.χ. για να εκσυγχρονίσει τη γραμμή παραγωγής με νέες μηχανές ή να έχει προχωρήσει σε εξαγορά άλλων εταιρειών του κλάδου, εκτοπίζοντας έτσι ανταγωνιστές της και απορροφώντας τα μερίδιά τους στην αγορά.
Τέτοιο παράδειγμα φαίνεται ότι είναι η ΑΛΟΥΜΙΛ που πρόσφατα έκλεισε το εργοστάσιο στην Ξάνθη, δύο χρόνια μετά το κλείσιμο του άλλου εργοστασίου που είχε στην Κομοτηνή. Για το 2011, παρουσιάζει μεγάλες ζημιές και μάλιστα πολύ αυξημένες (13,243 εκατ. ευρώ από 2,122 εκατ. ευρώ το 2010).
Την ίδια στιγμή, όμως, η εταιρεία έχει αποκτήσει θυγατρικές σε άλλες χώρες, κύρια βαλκανικές (Σερβία, Βοσνία, Αλβανία, Ρουμανία, Βουλγαρία). Αν δεν το λάβει αυτό κανείς υπόψιν του, μπορεί να οδηγηθεί στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι η ΑΛΟΥΜΥΛ βρίσκεται αποδυναμωμένη. Κι όμως. Μέσα σε συνθήκες κρίσης, εκείνη έχει κατορθώσει όχι μόνο να ανοιχτεί σε νέες αγορές, αλλά και να μειώσει το κόστος παραγωγής, διεκδικώντας σημαντικό προβάδισμα στον κλάδο.
Οι βασικοί «παίχτες»
Στον κλάδο που η αστική στατιστική περιγράφει ως «επιχειρήσεις βασικών μετάλλων» (στοιχεία ICAP - στους δύο κλάδους που συνδέει με το Μέταλλο δε συμπεριλαμβάνει την ΕΑΒ, τα ναυπηγεία, τα ΕΑΣ), οι 20 σημαντικότερες επιχειρήσεις συγκέντρωσαν το 2011 το 90,77% του συνολικού κύκλου εργασιών όλου του κλάδου και το 87,26% των συνολικών κερδών προ φόρων. Κι αυτό το μερίδιο, όμως, βρίσκεται στα χέρια πολύ λιγότερων επιχειρήσεων, αφού στις 20 θέσεις συναντά κανείς πολλές θυγατρικές που ανήκουν στον ίδιο όμιλο.
Για παράδειγμα, η ΕΛΒΑΛ, η ΣΙΔΕΝΟΡ, η ΧΑΛΚΟΡ, είναι όλες μέλη του Ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ. Επιπλέον, η ΣΙΔΕΝΟΡ έχει την πλειοψηφία των μετοχών στα «Σωληνουργεία Κορίνθου», η ΣΙΔΜΑ ΣΙΔΗΡΕΜΠΟΡΙΚΗ το 1999 ξεκίνησε στενή συνεργασία με τη ΣΙΔΕΝΟΡ, η FITCO είναι θυγατρική της ΧΑΛΚΟΡ. Ετσι, προκύπτει πως ο Ομιλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ ελέγχει (άμεσα ή έμμεσα) σχεδόν το 55% της δραστηριότητας στον κλάδο του Μετάλλου. Ο άλλος βασικός «παίχτης» είναι ο Ομιλος Μυτιληναίου, που έχει την «ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ».
Στον κλάδο των «Επιχειρήσεων Μεταλλικών Προϊόντων», οι 20 σημαντικότερες επιχειρήσεις συγκεντρώνουν το 68,8% του κύκλου εργασιών όλου του κλάδου. Κι εδώ η συγκέντρωση είναι σημαντική. Στον κύκλο εργασιών, ο μεν Ομιλος Μυτιληναίου συγκεντρώνει (τουλάχιστον άμεσα) το 43% του μεριδίου των 20 πρώτων επιχειρήσεων, ο δε Ομιλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ το 27%.
Από αυτή την εικόνα, προκύπτουν ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα: Η συγκέντρωση στον κλάδο είναι ήδη τεράστια και επιταχύνεται σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης. Οι συνέπειες είναι οδυνηρές τόσο για τους αυτοαπασχολούμενους του κλάδου, που συνθλίβονται από τον ανταγωνισμό, αλλά και για τους μεταλλεργάτες, καθώς η δύναμη που συγκεντρώνουν τα μεγαθήρια του κλάδου κλιμακώνει την αγριότητα με την οποία παρασέρνουν δικαιώματα και κατακτήσεις.
