Η τοποθέτηση εκ μέρους του Τμήματος Παιδείας της ΚΕ του ΚΚΕ, που έκανε στη Σύνοδο των Προέδρων ΤΕΙ ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ
Η κυβέρνηση, βάζοντας ήδη σε λειτουργία το προηγούμενο διάστημα νόμους - εργαλεία, όπως ο νόμος - πλαίσιο και το Σχέδιο «Αθηνά», θέλει σήμερα να ξεπεράσει καθυστερήσεις για την πλήρη προσαρμογή πανεπιστημίων και ΤΕΙ στις ανάγκες κερδοφορίας του κεφαλαίου, την πλήρη ευθυγράμμισή τους με τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης. Η εκλογή των νέων οργάνων διοίκησης που έγιναν με το νέο αντιδραστικό πλαίσιο λειτουργίας και η συγκρότηση των Οργανισμών των Ιδρυμάτων ολοκληρώνουν, θα λέγαμε, το βηματισμό σε αυτήν την αντιδραστική κατεύθυνση.
Οι εξελίξεις σε ό,τι αφορά τα ΤΕΙ είναι χαρακτηριστικές των προσαρμογών που επιχειρούνται συνολικά στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης: Ενισχύεται ο καταρτισιακός χαρακτήρας των σπουδών, που αποδυναμώνει περισσότερο το επιστημονικό αντικείμενο και το πτυχίο, διαμορφώνοντας αποφοίτους - εργαζόμενους των πολλών ταχυτήτων και ελάχιστων δικαιωμάτων.
Με βάση και τις εξελίξεις για σχέδιο «Αθηνά 2» μπορεί να κατανοείται ακόμα πιο πλατιά η θέση του Κόμματος για την ψευτοανωτατοποίηση των ΤΕΙ πριν από χρόνια και η συνολική κριτική μας για τις εξελίξεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση, το τι φέρνουν και ποιον εξυπηρετούν.
Ολη αυτή η διαδικασία έχει όνομα και κατεύθυνση: Αναδιαρθρώσεις για την προσαρμογή της Ανώτατης Εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της καπιταλιστικής οικονομίας, με γιγάντωση της ανεργίας στους αποφοίτους, με διδακτικό επιστημονικό προσωπικό «ευέλικτα» προσαρμοσμένο στις συγκεκριμένες ανάγκες από την άποψη του έργου, των δικαιωμάτων, με απολύσεις στους εργαζόμενους, με ιδιωτικοποιημένες τις υποστηρικτικές και εκπαιδευτικές λειτουργίες.
Γνωστά και ιδιαίτερα οξυμένα τα προβλήματα των ΤΕΙ
Με το άνοιγμα των ιδρυμάτων, τα γνωστά προβλήματα έκαναν την εμφάνισή τους, με οξυμένες διαστάσεις. Χαρακτηριστικά τα πρόσφατα προβλήματα στη σίτιση στα ΤΕΙ (Ιονίων, Λαμίας, Καρπενησίου, Χαλκίδας κ.ά.). Γιγαντωμένο το πρόβλημα με την έλλειψη διδακτικού προσωπικού και τη μη προκήρυξη νέων θέσεων, η λεγόμενη κινητικότητα και οι επιπτώσεις της. Αυτή η κατάσταση αφορά τόσο τους διδάσκοντες, όσο και το υπόλοιπο επιστημονικό, εργαστηριακό και διοικητικό προσωπικό.
Για άλλη μια φορά, τα εξάμηνα θα ξεκινήσουν με τα ιδρύματα υποστελεχωμένα και υποδομές ανίκανες να εξυπηρετήσουν τον όγκο των σπουδαστών.
Η κυβέρνηση προσπαθεί να αξιοποιήσει το δικαίωμα της μετεγγραφής για να αντιμετωπίσει την απουσία σπουδαστικής μέριμνας (σίτιση, στέγαση, μεταφορά κ.λπ.). Από την άλλη, όμως, δεν εξασφαλίζει τους όρους σπουδών ούτε και για τους σπουδαστές που θα καταφέρουν τελικά να πάρουν μετεγγραφή, ενώ οι πρωτοβουλίες του υπουργείου δεν είναι άσχετες με το σχέδιο παραπέρα συρρίκνωσης σχολών.
Μείζον ζήτημα, και σωστά το εντοπίζει η Σύνοδος των Προέδρων, είναι αυτό της υποχρηματοδότησης. Η κατάσταση είναι τραγική.
Βάζουμε ένα ερώτημα: Την περίοδο 2010 - 2014, δηλαδή μέσα στην όξυνση της καπιταλιστικής κρίσης, όταν η επίθεση κυβέρνησης - κεφαλαίου είχε γονατίσει κυριολεκτικά τις λαϊκές οικογένειες, για την «αξιολόγηση» των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων προϋπολογίζονταν περίπου 7,5 εκατ. ευρώ. Διατέθηκαν περίπου 3,4 εκατ. ευρώ και έχουν μείνει στα ταμεία περίπου 4,1 εκατ. ευρώ.
Μέχρι το 2015, ο προϋπολογισμός χρηματοδότησης των διαφόρων δομών διασύνδεσης ιδρυμάτων - επιχειρήσεων μέσα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ για τα ΤΕΙ είναι 12.632.520,47 ευρώ.
Ξέρετε από πρώτο χέρι ότι τα νούμερα αυτά υπερβαίνουν κατά πολύ τους ετήσιους προϋπολογισμούς πολλών ιδρυμάτων. Να μην πούμε για τα αποθεματικά των ιδρυμάτων που «κουρεύτηκαν» με το PSI...
Να, λοιπόν, δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα για το από πού θα μπορούσαν να βρεθούν κάποιοι έστω πόροι για να βελτιωθεί, έστω και λίγο, η κατάσταση που επικρατεί, να φτιαχτεί καμιά εστία, να προσληφθεί το απαραίτητο διδακτικό και διοικητικό προσωπικό, να εξοπλιστούν υποδομές κ.ο.κ. Αυτό όμως δε γίνεται, γιατί η πολιτική επιλογή, με σαφές ταξικό πρόσημο, είναι να υποσκαφτεί ακόμα παραπάνω το δικαίωμα των παιδιών της λαϊκής οικογένειας να σπουδάσουν και να ενισχυθεί η επιχειρηματική λειτουργία των ιδρυμάτων.
Θέλουν ενίσχυση της επιχειρηματικής λειτουργίας
Είναι χαρακτηριστικές οι πανηγυρικές δηλώσεις του υπουργού το καλοκαίρι, ότι η αυτοχρηματοδότηση θα δώσει ανάσα στα οικονομικά των ιδρυμάτων. Η κυβέρνηση με τις περικοπές της κρατικής χρηματοδότησης σε ΑΕΙ - ΤΕΙ και Ερευνα και με το σπρώξιμο των ιδρυμάτων στη λεγόμενη αυτοχρηματοδότησή τους,στόχο έχει τη σύνδεση με τους επιχειρηματικούς ομίλουςμε προδιαγεγραμμένες τις αρνητικές συνέπειες για πανεπιστημιακούς, ερευνητές, φοιτητές, νέους επιστήμονες, την ίδια την ποιότητα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Δεν είναι τυχαίο ότι ΕΕ - κυβέρνηση δίνουν έμφαση στην Ερευνα. Πατάνε στο υπάρχον ικανό επιστημονικό δυναμικό που πράγματι μπορεί να ανεβάσει και ποιοτικά το επίπεδο της ερευνητικής παραγωγής, που όμως δεσμεύεται από το ασφυκτικό πλαίσιο μηχανισμών και χρηματοδότησης που υφίσταται. Αντί να απελευθερώνονται ουσιαστικά αυτές οι δυνατότητες, πλευρά που θα είχε θετικό αντίκτυπο και στα ΤΕΙ στη βάση και των δυνατοτήτων που έχουν, έρχεται να λειτουργήσει αντίθετα. Κι αυτό γιατί η ανάπτυξη της Ερευνας ποδηγετείται πλήρως από τα επιχειρηματικά συμφέροντα, που επιδιώκουν να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματά της.
Πρόσφατα διαβάσαμε την έκθεση της ΑΔΙΠ. Αποτυπώνει μόνο μέρος της κατάστασης που επικρατεί στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ της χώρας. Αφού πουθενά στις σελίδες της δεν αναδεικνύεται το πλήθος από τα ζωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν φοιτητές, διδάσκοντες κι εργαζόμενοι.
Δεν γίνεται η παραμικρή αναφορά στο κόστος σπουδών που αναγκάζει χιλιάδες σπουδαστές και τις οικογένειές τους που στενάζουν για να καταφέρουν τα παιδιά τους να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Το γεγονός ότι πάνω από το 40% των σπουδαστών των ΤΕΙ δουλεύει παράλληλα με τις σπουδές του (με ελαστικές σχέσεις και χωρίς δικαιώματα) και ένα σημαντικό κομμάτι εγκαταλείπει τις σπουδές, δεν αναφέρεται.
Δεν αναφέρεται ούτε η τραγική κατάσταση που επικρατεί σε ό,τι αφορά στη φοιτητική μέριμνα, οι ανύπαρκτες στις περισσότερες περιπτώσεις εστίες, τα ελάχιστα δωμάτια κ.ο.κ. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των ΤΕΙ, όπου φοιτούν κατά κύριο λόγο παιδιά λαϊκών οικογενειών, το ζήτημα με τις εστίες είναι πολύ οξυμένο, μιας και δεν υπάρχει ούτε μία. Κι αυτό, παρότι υπάρχουν δυνατότητες, έχουν υποδειχτεί λύσεις, όπως το ΤΕΙ Πειραιά σε κτίριο στο πάρκο «Τρίτση» που όμως δεν προχωρά, αφού δεν στηρίζεται από το κράτος και δήμους της περιοχής.
Δεν αναφέρονται πουθενά οι μεγάλες ελλείψεις σε υποδομές, εργαστήρια κ.λπ., που διαμορφώνουν μια τραγική κατάσταση στις σχολές.
Για τη συζήτηση για νέο σχέδιο «Αθηνά»
Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλο μέρος της έκθεσης της ΑΔΙΠ αφιερώνεται σε συμπεράσματα σχετικά με τα προγράμματα σπουδών.
Εκτιμάμε ότι τα αναδεικνυόμενα στοιχεία αυτά σηματοδοτούν τις κατευθύνσεις για τις νέες αλλαγές των προγραμμάτων σπουδών. Η διαδικασία της «πιστοποίησης» είναι ο επόμενος μεγάλος σκόπελος που έχουν μπροστά τους τα ιδρύματα, οι διδάσκοντες, οι σπουδαστές. Στα ΤΕΙ, οι προοπτικές που διανοίγονται είναι ήδη γνωστές, αφού τα προγράμματα σπουδών αλλάζουν συχνότατα, όχι όμως κατευθυνόμενα από την ανάγκη εκσυγχρονισμού τους στο έδαφος των νέων κατακτήσεων της επιστήμης και των αναγκών της παραγωγής, αλλά εξαιτίας ελλείψεων, υποχρηματοδότησης κ.λπ. Είναι χαρακτηριστικό και με πάρα πολλά παραδείγματα ότι ο εφαρμοσμένος χαρακτήρας που αντικειμενικά θα έπρεπε να έχουν τα προγράμματα σπουδών στα ΤΕΙ τείνει να υποβαθμιστεί, αφού πολλά μαθήματα μετατρέπονται σε θέσει θεωρητικά.
Κανένας δεν μπορεί να παραγνωρίσει τις συνέπειες που έχουν βιώσει τα ΤΕΙ, οι καθηγητές, οι εργαζόμενοι, οι σπουδαστές μετά την υλοποίηση της πρώτης φάσης του σχεδίου «Αθηνά».
Ηρθε στο φως της δημοσιότητας η πρόταση της ΑΔΙΠ να μπει νέο «λουκέτο» σε 49 τμήματα (8 των ΑΕΙ και 41 των ΤΕΙ). Σύμφωνα με την ΑΔΙΠ, τα συγκεκριμένα τμήματα δεν πληρούν τα κριτήρια αξιολόγησης γιατί, όπως αναφέρεται, «αυτά τα τμήματα διαθέτουν λιγότερους από 9 καθηγητές ΔΕΠ και ΕΠ, άρα δεν μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνομα».
Οι ελλείψεις των τμημάτων που απειλούνται με λουκέτο δεν προέκυψαν ξαφνικά. Τα τμήματα αυτά ιδρύθηκαν με τεράστιες ελλείψεις και με την έγκριση του υπουργείου. Ελλείψεις που μεγάλωσαν με την εφαρμογή αντιδραστικών νόμων, με την υποχρηματοδότηση των ιδρυμάτων. Και τώρα, οι υπεύθυνοι γι' αυτήν την κατάσταση, τη χρησιμοποιούν ως όχημα για να περάσουν νέες αντιδραστικές ανατροπές στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Αυτή είναι και η ουσία του «εξορθολογισμού» που επικαλείται η κυβέρνηση και στη βάση αυτού προχωρά τις συγχωνεύσεις. Τα κριτήρια δεν είναι επιστημονικά, δεν εξετάζεται τι πραγματικά ανταποκρίνεται σε επιστημονικά αντικείμενα, τι αντιστοιχεί στις υπαρκτές ανάγκες που προκύπτουν από την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στη χώρα. Το αντίθετο γίνεται. Οι ανατροπές στην κατεύθυνση των προγραμμάτων σπουδών και των τμημάτων εξυπηρετούν τις εφήμερες ανάγκες του κεφαλαίου, τους σχεδιασμούς των μονοπωλιακών ομίλων για την επόμενη φάση του κύκλου της καπιταλιστικής κρίσης. Είναι εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ για την αναδιάρθρωση του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης, παίρνοντας υπόψη τους ανταγωνισμούς που υπάρχουν μεταξύ μερίδων του κεφαλαίου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Η πρόταση του ΚΚΕ για Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση δίνει λύση
Μέσα και από τις εξελίξεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση, όπως και γενικά, έχει αποδειχτεί πια περίτρανα ότι ο περιλάλητος παράδεισος της ΕΕ είναι κόλαση για τους λαούς. Η «ανάπτυξη» που τάζουν τα κόμματα της συγκυβέρνησης, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις διαφορές στα προτεινόμενα μείγματα πολιτικής, είναι ο δρόμος της μεγάλης ανεργίας για τη νεολαία, με σύντομες διακοπές από μικρά διαστήματα κακοπληρωμένης δουλειάς χωρίς δικαιώματα. Είναι ο δρόμος που θέλει τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα αλυσοδεμένα με τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων.
Η πρόταση του ΚΚΕ για Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση, αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν, απαντά στις αναχρονιστικές διακρίσεις σε πανεπιστημιακή και τεχνολογική, που αναπαράγουν τις αλληλεπικαλύψεις και την ανισοτιμία πανεπιστημίων - ΤΕΙ. Καταργεί τις κατηγοριοποιήσεις ανάμεσα στα ιδρύματα, τα τμήματα και τους αποφοίτους τους. Δίνει λύση στον αντιεπιστημονικό, ταξικό διαχωρισμό των προπτυχιακών σπουδών από την επιστημονική επαγγελματική ειδίκευση και τη διάσπασή τους σε κύκλους.
Η ανισομετρία, η ανισοκατανομή, στοιχεία των αντιφάσεων του καπιταλιστικού συστήματος, γέννησαν τα προηγούμενα χρόνια Τμήματα και γνωστικά πεδία με άναρχο τρόπο και έσπειραν κυριολεκτικά σε όλη τη χώρα. Ταυτόχρονα, οι αλληλεπικαλύψεις προγραμμάτων σπουδών μεταξύ τμημάτων αλλά και ως άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, οι διαφοροποιήσεις στα προγράμματα σπουδών μεταξύ ομοειδών τμημάτων αποτελούν σαφείς εκδηλώσεις ανορθολογισμού και αντιεπιστημονικότητας που τα γεννά η ίδια η άναρχη καπιταλιστική ανάπτυξη. Η κατάργηση του διαχωρισμού ΤΕΙ και ΑΕΙ που προέκυψε από τις εφήμερες ανάγκες της «αγοράς» είναι προϋπόθεση για να ξεκαθαρίσει το τοπίο στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, είναι πρόταση που συνδέεται με τη λαϊκή οικονομία και τον άλλο δρόμο ανάπτυξης που προτείνει το Κόμμα μας και ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των αποφοίτων τους, των διδασκόντων που θέλουν να υπηρετήσουν και να αναπτύξουν την επιστήμη τους.
Σε συνθήκες εργατικής - λαϊκής εξουσίας η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων γίνεται με σχεδιασμένο τρόπο, με κοινωνικοποιημένα τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής και κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της παραγωγής, οργάνωσης και κατανομής του εργατικού - επιστημονικού δυναμικού, σε πανεθνική κλίμακα, με εργατικό - λαϊκό έλεγχο. Ο εργαζόμενος επιστήμονας από εξάρτημα της παραγωγής γίνεται ουσιαστικός συντελεστής του σχεδιασμού, της διεύθυνσής της.
Σήμερα, η μεγάλη κοινωνικοποίηση της παραγωγής και ο καταμερισμός της εργασίας επιτάσσουν την υψηλά ειδικευμένη και επιστημονική δουλειά των νέων εργαζομένων.
Η πρόσβαση των αποφοίτων στο επάγγελμα θα είναι εξασφαλισμένη, αφού μόνο στις συνθήκες της εργατικής εξουσίας μπορεί να εκμηδενιστεί η ανεργία, να τεθούν σε κίνηση όλες οι παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας, ώστε να ικανοποιηθούν οι λαϊκές ανάγκες, να εξυψωθούν στο επίπεδο που δίνει ως δυνατότητα η σημερινή ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Σε αυτή τη βάση θα αναδιοργανωθεί πλήρως και η Ανώτατη Εκπαίδευση, με τα επιστημονικά αντικείμενα, ανεξάρτητα από το αν σήμερα θεραπεύονται από πανεπιστήμια ή ΤΕΙ, αν συγκροτούνται σε σχολές και Τμήματα. Καμία σχέση, δηλαδή, με τη σημερινή κατάσταση.
Αυτή η προοπτική επιδιώκουμε ως ΚΚΕ να φωτίζει και τους αγώνες του σήμερα. Ανάγκη κατά τη γνώμη μας αξεχώριστη από την ανάγκη να δυναμώσει η πάλη ενάντια στην εφαρμογή των αναδιαρθρώσεων που έχουν ψηφιστεί, και αυτών που ετοιμάζονται να ψηφιστούν. Την πάλη για επαρκή χρηματοδότηση των ιδρυμάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό, για αποκλειστικά δημόσιες δωρεάν σπουδές. Για καθηγητές και προσωπικό, πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, που καλύπτουν όλο το πρόγραμμα σπουδών και τις ανάγκες για τη λειτουργία των ΤΕΙ. Ενάντια στην επιχειρηματική λειτουργία των ιδρυμάτων και τον έλεγχό τους από επιχειρήσεις, να μην είναι η μόρφωση εμπόρευμα και οι φοιτητές πελάτες. Με την πάλη να μη διαγραφεί κανείς σπουδαστής και σπουδάστρια που θέλει να συνεχίσει τις σπουδές, με στήριξη των εργαζόμενων σπουδαστών, με δωρεάν σίτιση και στέγαση, με προγραμματισμό ανέγερσης νέων εστιών κ.ά. Αυτή την κατεύθυνση θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε με όλες μας τις δυνάμεις, τόσο κοινοβουλευτικά, όσο και στο κίνημα. Σ' αυτή την προσπάθεια θα συμβάλει αποφασιστικά και η Κομμουνιστική Νεολαία με τις σημαντικές δυνάμεις που έχει στα ΤΕΙ.
