Ιστορικό περίπατο για το Μάη του '36 στη Θεσσαλονίκη και τα σύγχρονα διδάγματά του οργάνωσε η ΤΟ Βιομηχανίας της ΚΟ Κ. Μακεδονίας του ΚΚΕ
 |
Ο Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ, και ο Βασίλης Ρέβας, μέλος της ΕΠ Κ. Μακεδονίας του ΚΚΕ, παρουσίασαν τα ιστορικά γεγονότα, αλλά και το πολιτικό και οικονομικό τοπίο μέσα στο οποίο εξελίχθηκαν, το ρόλο του κράτους και των δυνάμεων καταστολής.
Νέοι και μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι περπάτησαν σε γνώριμα σημεία της πόλης, που καθημερινά περνοδιαβαίνουν χιλιάδες άνθρωποι, αγνοώντας πως σε αυτά εκτυλίχθηκαν σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ιστορία και τους αγώνες της εργατικής τάξης του τόπου μας.
Η διαδρομή του ιστορικού περίπατου ήταν: Πλατεία Ελευθερίας, συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου, συμβολή οδών Πτολεμαίων και Συγγρού, πλατεία Κολόμβου (συμβολή Εγνατία και Αντιγονιδών), οδός Ελένης Σβορώνου, Διοικητήριο (σημερινό υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης) και πλατεία απέναντι από το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης.
Στις 29 Απρίλη του 1936, στη Θεσσαλονίκη, οι καπνεργάτες, μέσα από μια μαζικότατη συνέλευση του σωματείου τους, αποφασίζουν να προχωρήσουν σε απεργία. Την ίδια μέρα, ξεκινά η απεργία στο Λαγκαδά, στις Σέρρες, στο Βόλο και επεκτείνεται, τις επόμενες μέρες, σε μια σειρά ακόμα πόλεις. Η απεργία παντού είναι καθολική, οργανωμένη, μαχητική, περιφρουρημένη. Οι καπνεργάτες διεκδικούν αύξηση των ημερομισθίων στις 120 - 135 δραχμές.
Τις επόμενες μέρες η χωροφυλακή με επελάσεις έφιππων δυνάμεων και η αστυνομία προσπαθούν να διαλύσουν τις διαδηλώσεις που πραγματοποιούνται. Δεν τα καταφέρνουν. Η απεργία επεκτείνεται και το κίνημα συμπαράστασης μεγαλώνει.
Στις 5 Μάη, κατεβαίνουν σε συμπαράσταση στη Θεσσαλονίκη οι κλωστοϋφαντουργοί, οι χαρτεργάτες, οι τσαγκαράδες και οι λαστιχάδες. Στις 6 Μάη, μέλη φασιστικών οργανώσεων, τα οποία χρησιμοποιεί το κράτος, πυροβολούν και τραυματίζουν τον καπνεργάτη Κώστα Σαμιώτη, 20 χρόνων.
Την επομένη, 7 Μάη, το Ενωτικό Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης καλεί την εργατική τάξη σε επιφυλακή για 24ωρη απεργία συμπαράστασης.
Το Διοικητήριο - σύμβολο του κράτους του κεφαλαίου
Στις 7 Μάη, φτάνει στη Θεσσαλονίκη, επιστρέφοντας από το Βελιγράδι, ο πρωθυπουργός και μετέπειτα δικτάτορας Ι. Μεταξάς. Στο Διοικητήριο, σε κοινή σύσκεψη με τον γενικό διευθυντή και τον σωματάρχη του Γ' Σώματος Στρατού, αποφάσισαν καταστολή της απεργίας που είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις μέσα στο λαό.
Στον ίδιο χώρο είχαν πραγματοποιηθεί τρεις συσκέψεις για το σχεδιασμό των επιχειρήσεων καταστολής.
Σ' αυτή τη στάση του ιστορικού περίπατου, αναδείχθηκε ο ρόλος του αστικού κράτους για την υπεράσπιση και τη με κάθε κόστος επιβολή των συμφερόντων του κεφαλαίου.
Στα γραφεία του Σωματείου Καπνεργατών
Στην οδό Ελένης Σβορώνου στεγάζονταν τα γραφεία του Παγκαπνεργατικού Σωματείου. Εξω από εκεί, στις 8 Μάη, λίγο πριν από το μεσημέρι, έγινε συγκέντρωση χιλιάδων καπνεργατών. Στη συνέχεια, οι απεργοί κατευθύνθηκαν προς το Διοικητήριο. Δυνάμεις έφιππης και πεζής χωροφυλακής προσπάθησαν να τους σταματήσουν, χωρίς όμως να το πετύχουν. Τότε άρχισαν να πυροβολούν κατά του άοπλου πλήθους.
Μέσα σε λίγη ώρα, τα νέα είχαν φτάσει σε κάθε σημείο της πόλης κι ο κόσμος κατέβαινε από τις συνοικίες προς το κέντρο για να βοηθήσει τους αγωνιζόμενους εργάτες. Ο διοικητής της φρουράς Θεσσαλονίκης έδωσε διαταγή στο στρατό να χτυπήσει τους διαδηλωτές, αλλά οι φαντάροι δεν υπάκουσαν. Τρεισήμισι ώρες κράτησαν οι οδομαχίες. Πολλοί εργάτες είχαν τραυματιστεί. Το βράδυ, πολλά σωματεία της Θεσσαλονίκης κήρυξαν απεργία. Η κυβέρνηση εξέδωσε διάταγμα επιστράτευσης των τροχιοδρομικών και των σιδηροδρομικών και διέταξε το Γ' Σώμα Στρατού να λάβει εξαιρετικά μέτρα προς εξασφάλιση της τάξης.
Σ' αυτό το σταθμό του περίπατου, αναδείχθηκε η αναγκαιότητα τα σωματεία να είναι μαζικά, να έχουν στις γραμμές τους νέους και νέες, μετανάστες, γυναίκες, να είναι ζωντανά, με ενεργό συμμετοχή των μελών τους στη δράση, με δραστηριότητες για όλα τα προβλήματα που βασανίζουν τις εργατικές οικογένειες, με συνεχή παρέμβαση στους χώρους δουλειάς, σύγκρουση με την εργοδοσία και αταλάντευτη υπεράσπιση των εργατικών συμφερόντων.
Οι πρώτοι νεκροί
Την επομένη, 9 Μάη, η απεργία στη Θεσσαλονίκη είχε γενικευτεί. Μαζί με τους εργάτες, κατέβηκαν σε απεργία διαμαρτυρίας και οι επαγγελματίες, οι βιοτέχνες και οι φοιτητές. Οι χωροφύλακες από νωρίς το πρωί άρχισαν τις επιθέσεις εναντίον εργατικών συγκεντρώσεων. Στη συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου χτύπησαν στο ψαχνό.
Στη συμβολή Πτολεμαίων και Συγγρού, έπεσε ο πρώτος νεκρός απεργός, ο 30χρονος αυτοκινητιστής και στέλεχος του ΚΚΕ Τάσος Τούσης.
Λίγο αργότερα, στην πλατεία Κολόμβου (συμβολή Εγνατία με Αντιγονιδών) πέφτει η δεύτερη νεκρή, η 23χρονη καπνεργάτρια Αναστασία Καρανικόλα, στέλεχος του ΚΚΕ. Οι επιθέσεις συνεχίζονται. Δεκάδες είναι οι νεκροί εργάτες.
Το δίδαγμα από τη ματωμένη θυσία των εργατών είναι ότι η εργατική τάξη από την εμφάνισή της μέχρι και σήμερα ό,τι κέρδισε το κέρδισε με αγώνα, οργάνωση, θυσίες, με τη διαρκή αμφισβήτηση της δύναμης και της εξουσίας των αφεντικών.
Ο λαός κυρίαρχος
Οι καμπάνες σε όλες τις συνοικίες χτυπούν συναγερμό, ο λαός ξεχύνεται στους δρόμους και κατηφορίζει προς το κέντρο. Πορείες με υψωμένες τις γροθιές ενώνονται με τους απεργούς, ενώ κόκκινα λάβαρα βαμμένα από το αίμα των δολοφονημένων εργατών ανεμίζουν. Ολη η πόλη έχει ξεσηκωθεί, ενώ οι στρατιώτες παραβαίνουν τις διαταγές, αρνούνται να σηκώσουν όπλο κατά του λαού και συγκρούονται με τους χωροφύλακες. Το βράδυ της 9ης Μάη, ο λαός της Θεσσαλονίκης είναι η πραγματική εξουσία στην πόλη. Για 36 ώρες, ο λαός ήταν κυρίαρχος.
Αυτή ήταν η κρίσιμη καμπή της εξέγερσης του Μάη του '36. Οτι, δηλαδή, η ξεσηκωμένη εργατιά πήρε με το μέρος της κάθε φτωχό βιοπαλαιστή, τα λαϊκά στρώματα και σε συμμαχία, συγκρούστηκαν με το κράτος των εκμεταλλευτών. Τη στυγνή δικτατορία του κεφαλαίου, που ήταν κοινοβουλευτικά συγκαλυμμένη το Μάη του '36, και ανοιχτά φασιστική λίγους μήνες μετά, τον Αύγουστο του '36.
Στο μνημείο
Τελευταίος σταθμός του ιστορικού περίπατου ήταν η πλατεία απέναντι από το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, όπου έχει μεταφερθεί το μνημείο των εργατών του Μάη του '36, λόγω των εργασιών του Μετρό. Το μνημείο κατασκευάστηκε και στήθηκε το 1997 με πρωτοβουλία των κομμουνιστών συνδικαλιστών και των ταξικών σωματείων, στη συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου. Και πάλι με παρέμβαση των κομμουνιστών και των ταξικών σωματείων, η «Αττικό Μετρό» έχει δεσμευθεί ότι θα διασφαλίσει χώρο για την επανατοποθέτησή του στο αρχικό σημείο.
Συνολικά, από κάθε στάση του ιστορικού περίπατου, αναδείχθηκαν ο ρόλος των κομμουνιστών που πρωτοστάτησαν στην οργάνωση του αγώνα, ο ανειρήνευτος πόλεμος της εργατικής τάξης με το κράτος των εκμεταλλευτών και η πείρα πως καμία εργατική κατάκτηση δεν είναι μόνιμη αν δεν καταργηθούν τα αφεντικά και το κράτος τους. Τίποτε δεν θωρακίζεται αν δεν οργανώσουν οι εργάτες το δικό τους κράτος, αν δεν πάρουν όλο τον πλούτο στα χέρια τους.
